Το 2022 και το 2023 είναι για την Τουρκία δύο επέτειοι που συνθέτουν την τρέχουσα υπόστασή της ως κράτους. Το 2022 η Τουρκία γιορτάζει τα 100 χρόνια από τότε (Αύγουστος 1922) που «πέταξε τους γκιαούρηδες της Μικράς Ασίας στη θάλασσα».
Από: Το Ποντίκι - Δημήτρης Μηλάκας
Το 2023 συμπληρώνεται ένας αιώνας από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης (Ιούλιος 1923), η οποία επισφραγίζει τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τοποθετεί το τουρκικό κράτος στα σημερινά του όρια.
Σήμερα το σύγχρονο τουρκικό κράτος υπό την ηγεσία του Ερντογάν, στον οποίο αρέσουν ιδιαίτερα οι συμβολισμοί, υπενθυμίζει με κάθε ευκαιρία τον ξεριζωμό του ελληνικού στοιχείου από τα μικρασιατικά παράλια και διακηρύττει συχνά – πυκνά τις βλέψεις του για την ανασύσταση του ένδοξου οθωμανικού αυτοκρατορικού παρελθόντος του.
Η τουρκική αναθεωρητική (των Συνθηκών) ατζέντα εμφανίζεται την τελευταία πενταετία ταυτόχρονα με την ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων της χώρας, που της επιτρέπουν να διεκδικήσει τον απογαλακτισμό από τη δυτική (αμερικανική) εξάρτηση και να εμφανιστεί ως μεγάλος περιφερειακός παίκτης στην περιοχή. Μάλιστα, μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος – οργανωμένο από τους Αμερικανούς πιστεύει η τουρκική πολιτική ηγεσία και η τουρκική κοινή γνώμη – κατά του Ερντογάν (Ιούλιος 2016) η διεκδίκηση αυτόφωτης παρουσίας στη διεθνή σκηνή αποτελεί κύρια και ανεπίστρεπτη πολιτική επιλογή της χώρας.
Τα κέρδη των Ιμίων
Από το σημείο αυτό και έπειτα ξεκίνησαν να οργανώνονται με μεγαλύτερη επιμέλεια και συνέπεια οι γνωστές τουρκικές θέσεις για το Αιγαίο και να αποτυπώνονται με σαφήνεια τόσο στο πεδίο (ελληνικός εναέριος χώρος, υπερπτήσεις ακόμη και πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά, συστηματική παραβίαση θαλασσίων περιοχών μόλις έξι μίλια από τα χωρικά ύδατα ελληνικών νησιών) όσο και στη διπλωματία.
Η Τουρκία, κρατώντας στο χέρι τη Συμφωνία της Μαδρίτης (μεταξύ Σημίτη – Ντεμιρέλ υπό την εποπτεία της Ουάσιγκτον, τον Ιούλιο του 1997), υπενθυμίζει τα κέρδη που αποκόμισε από την κρίση των Ιμίων:
Ελληνική αναγνώριση των τουρκικών ζωτικών συμφερόντων στο Αιγαίο.
De facto γκριζάρισμα της κυριαρχίας ελληνικού εδάφους (στα Ίμια δεν υπάρχει έκτοτε ελληνική δραστηριότητα).
Υπόσχεση για ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις (γύροι επί γύρων διαλόγου για ζητήματα υψηλής πολιτικής), στις οποίες προφανώς περιλαμβάνονται οι τουρκικές αιτιάσεις περί ύπαρξης δεκάδων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο, των οποίων η κυριαρχία δεν ξεκαθαρίζεται από τις Συνθήκες.
«Παραβίαση» των Συνθηκών
Το τελευταίο ολισθηρό βήμα της Αθήνας κάτω από την τουρκική πίεση συντελέστηκε μετά την κρίση του καλοκαιριού του 2020, τότε που το ερευνητικό «Ορούτς Ρέις» όργωνε δυνάμει ελληνική ΑΟΖ μέχρι και 6,5 μίλια έξω από τις ακτές Ρόδου και Καστελλόριζου.
Η διπλωματική «διευθέτηση» της τουρκικής πειρατείας ανατέθηκε στο ΝΑΤΟ και στον μηχανισμό αποσυμπίεσης, όπου, εκ των πραγμάτων, ετέθη θέμα «ελέγχου» των στρατιωτικών μηχανισμών των δύο χωρών, δηλαδή της επιτιθέμενης Τουρκίας και της αμυνόμενης Ελλάδας.
Έκτοτε το ζήτημα της στρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών που βρίσκονται στα μικρασιατικά παράλια αποτελεί κεντρικό ζήτημα για την τουρκική διπλωματία.
Η Άγκυρα δεν έμεινε μόνο στις δημόσιες τοποθετήσεις των κυβερνητικών της αξιωματούχων, οι οποίοι «καθημερινά» προσπαθούν να θεμελιώσουν το επιχείρημα ότι η Ελλάδα παρανόμως έχει οχυρώσει τα ελληνικά νησιά. Σύμφωνα με την τουρκική επιχειρηματολογία, η Ελλάδα έχει απολέσει την κυριαρχία των εν λόγω νησιών, αφού παραβιάζει τον όρο (να είναι αποστρατιωτικοποιημένα) που υπάρχει στις Συνθήκες με τις οποίες της αποδόθηκαν.
Πέρα λοιπόν από τις δηλώσεις των αξιωματούχων της η τουρκική κυβέρνηση ανέπτυξε και υπέβαλε αυτήν την επιχειρηματολογία με επιστολές της στον ΟΗΕ.
Σε επιστολή του στις 13 Ιουλίου 2021 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ο Φεριντούν Σινιρλίογλου, μόνιμος εκπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ, έγραψε ότι «η συνεχιζόμενη εσκεμμένη και επίμονη και ουσιαστική παραβίαση από την Ελλάδα των διατάξεων αποστρατιωτικοποίησης των συνθηκών ειρήνης της Λωζάνης και των Παρισίων, οι οποίες είναι βασικές για την εκπλήρωση του αντικειμένου και του σκοπού τους, συνιστά σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας».
Πρόσθεσε πως «η Ελλάδα παραβιάζει βασικές διατάξεις των Συνθηκών βάσει των οποίων απέκτησε κυριαρχία στα νησιά, πράγμα που, από νομική άποψη, σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί, έναντι της Τουρκίας, να επικαλείται τον τίτλο της σύμφωνα με τις ίδιες Συνθήκες για τους σκοπούς μιας οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων».
Σε δεύτερη επιστολή, στις 30 Σεπτεμβρίου 2021, ο Σινιρλίογλου επανέλαβε ότι «με τον εξοπλισμό των εν λόγω νησιών (για παράδειγμα η Μυτιλήνη, η Χίος, η Σάμος, η Ικαρία, η Λήμνος και η Σαμοθράκη) η Ελλάδα έχει χάσει το δικαίωμά της να χρησιμοποιήσει τις Συνθήκες στην αντίθεσή της με την Τουρκία βάσει των δικαιωμάτων που ισχυρίζεται ότι απορρέουν από αυτές».
Η τελευταία μέχρι στιγμής τουρκική τοποθέτηση για το θέμα της στρατιωτικοποίησης των νησιών έγινε σε τηλεοπτική συνέντευξη του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος απείλησε λέγοντας ότι «εάν η Ελλάδα δεν σταματήσει (τη στρατιωτικοποίηση των νησιών), η κυριαρχία αυτών των νησιών θα αμφισβητηθεί. Εάν χρειαστεί, θα εκδώσουμε μια τελευταία προειδοποίηση».
Οι εν λόγω τουρκικές τοποθετήσεις έχουν πράγματι προκαλέσει θετικές για την Ελλάδα τοποθετήσεις τόσο από το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών όσο και από τον εκπρόσωπο Τύπου των εξωτερικών σχέσεων της Ε.Ε. Οι εν λόγω δήλωσαν ότι η ελληνική κυριαρχία επί των νησιών δεν αμφισβητείται.
Ωστόσο, η αξία των δηλώσεων των συμμάχων και εταίρων ξεθωριάζει όταν στην πράξη τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ε.Ε. «σφυρίζουν» αδιάφορα στις καθημερινές τουρκικές κινήσεις στο πεδίο, οι οποίες είναι καθημερινές και «αμέτρητες».
Άλλωστε τέτοιου είδους δηλώσεις δεν πρόκειται να σταματήσουν την Άγκυρα, αν η συγκυρία και ο συσχετισμός δύναμης της το επιτρέψουν να προχωρήσει σε μια ακόμη πειρατεία, για την οποία μάλιστα εργάζεται συστηματικά προκειμένου να προετοιμάσει και να επικοινωνήσει τη νομική της θεμελίωση…
Από: Το Ποντίκι - Δημήτρης Μηλάκας
Το 2023 συμπληρώνεται ένας αιώνας από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης (Ιούλιος 1923), η οποία επισφραγίζει τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τοποθετεί το τουρκικό κράτος στα σημερινά του όρια.
Σήμερα το σύγχρονο τουρκικό κράτος υπό την ηγεσία του Ερντογάν, στον οποίο αρέσουν ιδιαίτερα οι συμβολισμοί, υπενθυμίζει με κάθε ευκαιρία τον ξεριζωμό του ελληνικού στοιχείου από τα μικρασιατικά παράλια και διακηρύττει συχνά – πυκνά τις βλέψεις του για την ανασύσταση του ένδοξου οθωμανικού αυτοκρατορικού παρελθόντος του.
Η τουρκική αναθεωρητική (των Συνθηκών) ατζέντα εμφανίζεται την τελευταία πενταετία ταυτόχρονα με την ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων της χώρας, που της επιτρέπουν να διεκδικήσει τον απογαλακτισμό από τη δυτική (αμερικανική) εξάρτηση και να εμφανιστεί ως μεγάλος περιφερειακός παίκτης στην περιοχή. Μάλιστα, μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος – οργανωμένο από τους Αμερικανούς πιστεύει η τουρκική πολιτική ηγεσία και η τουρκική κοινή γνώμη – κατά του Ερντογάν (Ιούλιος 2016) η διεκδίκηση αυτόφωτης παρουσίας στη διεθνή σκηνή αποτελεί κύρια και ανεπίστρεπτη πολιτική επιλογή της χώρας.
Τα κέρδη των Ιμίων
Από το σημείο αυτό και έπειτα ξεκίνησαν να οργανώνονται με μεγαλύτερη επιμέλεια και συνέπεια οι γνωστές τουρκικές θέσεις για το Αιγαίο και να αποτυπώνονται με σαφήνεια τόσο στο πεδίο (ελληνικός εναέριος χώρος, υπερπτήσεις ακόμη και πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά, συστηματική παραβίαση θαλασσίων περιοχών μόλις έξι μίλια από τα χωρικά ύδατα ελληνικών νησιών) όσο και στη διπλωματία.
Η Τουρκία, κρατώντας στο χέρι τη Συμφωνία της Μαδρίτης (μεταξύ Σημίτη – Ντεμιρέλ υπό την εποπτεία της Ουάσιγκτον, τον Ιούλιο του 1997), υπενθυμίζει τα κέρδη που αποκόμισε από την κρίση των Ιμίων:
Ελληνική αναγνώριση των τουρκικών ζωτικών συμφερόντων στο Αιγαίο.
De facto γκριζάρισμα της κυριαρχίας ελληνικού εδάφους (στα Ίμια δεν υπάρχει έκτοτε ελληνική δραστηριότητα).
Υπόσχεση για ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις (γύροι επί γύρων διαλόγου για ζητήματα υψηλής πολιτικής), στις οποίες προφανώς περιλαμβάνονται οι τουρκικές αιτιάσεις περί ύπαρξης δεκάδων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο, των οποίων η κυριαρχία δεν ξεκαθαρίζεται από τις Συνθήκες.
«Παραβίαση» των Συνθηκών
Το τελευταίο ολισθηρό βήμα της Αθήνας κάτω από την τουρκική πίεση συντελέστηκε μετά την κρίση του καλοκαιριού του 2020, τότε που το ερευνητικό «Ορούτς Ρέις» όργωνε δυνάμει ελληνική ΑΟΖ μέχρι και 6,5 μίλια έξω από τις ακτές Ρόδου και Καστελλόριζου.
Η διπλωματική «διευθέτηση» της τουρκικής πειρατείας ανατέθηκε στο ΝΑΤΟ και στον μηχανισμό αποσυμπίεσης, όπου, εκ των πραγμάτων, ετέθη θέμα «ελέγχου» των στρατιωτικών μηχανισμών των δύο χωρών, δηλαδή της επιτιθέμενης Τουρκίας και της αμυνόμενης Ελλάδας.
Έκτοτε το ζήτημα της στρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών που βρίσκονται στα μικρασιατικά παράλια αποτελεί κεντρικό ζήτημα για την τουρκική διπλωματία.
Η Άγκυρα δεν έμεινε μόνο στις δημόσιες τοποθετήσεις των κυβερνητικών της αξιωματούχων, οι οποίοι «καθημερινά» προσπαθούν να θεμελιώσουν το επιχείρημα ότι η Ελλάδα παρανόμως έχει οχυρώσει τα ελληνικά νησιά. Σύμφωνα με την τουρκική επιχειρηματολογία, η Ελλάδα έχει απολέσει την κυριαρχία των εν λόγω νησιών, αφού παραβιάζει τον όρο (να είναι αποστρατιωτικοποιημένα) που υπάρχει στις Συνθήκες με τις οποίες της αποδόθηκαν.
Πέρα λοιπόν από τις δηλώσεις των αξιωματούχων της η τουρκική κυβέρνηση ανέπτυξε και υπέβαλε αυτήν την επιχειρηματολογία με επιστολές της στον ΟΗΕ.
Σε επιστολή του στις 13 Ιουλίου 2021 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ο Φεριντούν Σινιρλίογλου, μόνιμος εκπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ, έγραψε ότι «η συνεχιζόμενη εσκεμμένη και επίμονη και ουσιαστική παραβίαση από την Ελλάδα των διατάξεων αποστρατιωτικοποίησης των συνθηκών ειρήνης της Λωζάνης και των Παρισίων, οι οποίες είναι βασικές για την εκπλήρωση του αντικειμένου και του σκοπού τους, συνιστά σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας».
Πρόσθεσε πως «η Ελλάδα παραβιάζει βασικές διατάξεις των Συνθηκών βάσει των οποίων απέκτησε κυριαρχία στα νησιά, πράγμα που, από νομική άποψη, σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί, έναντι της Τουρκίας, να επικαλείται τον τίτλο της σύμφωνα με τις ίδιες Συνθήκες για τους σκοπούς μιας οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων».
Σε δεύτερη επιστολή, στις 30 Σεπτεμβρίου 2021, ο Σινιρλίογλου επανέλαβε ότι «με τον εξοπλισμό των εν λόγω νησιών (για παράδειγμα η Μυτιλήνη, η Χίος, η Σάμος, η Ικαρία, η Λήμνος και η Σαμοθράκη) η Ελλάδα έχει χάσει το δικαίωμά της να χρησιμοποιήσει τις Συνθήκες στην αντίθεσή της με την Τουρκία βάσει των δικαιωμάτων που ισχυρίζεται ότι απορρέουν από αυτές».
Η τελευταία μέχρι στιγμής τουρκική τοποθέτηση για το θέμα της στρατιωτικοποίησης των νησιών έγινε σε τηλεοπτική συνέντευξη του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος απείλησε λέγοντας ότι «εάν η Ελλάδα δεν σταματήσει (τη στρατιωτικοποίηση των νησιών), η κυριαρχία αυτών των νησιών θα αμφισβητηθεί. Εάν χρειαστεί, θα εκδώσουμε μια τελευταία προειδοποίηση».
Οι εν λόγω τουρκικές τοποθετήσεις έχουν πράγματι προκαλέσει θετικές για την Ελλάδα τοποθετήσεις τόσο από το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών όσο και από τον εκπρόσωπο Τύπου των εξωτερικών σχέσεων της Ε.Ε. Οι εν λόγω δήλωσαν ότι η ελληνική κυριαρχία επί των νησιών δεν αμφισβητείται.
Ωστόσο, η αξία των δηλώσεων των συμμάχων και εταίρων ξεθωριάζει όταν στην πράξη τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ε.Ε. «σφυρίζουν» αδιάφορα στις καθημερινές τουρκικές κινήσεις στο πεδίο, οι οποίες είναι καθημερινές και «αμέτρητες».
Άλλωστε τέτοιου είδους δηλώσεις δεν πρόκειται να σταματήσουν την Άγκυρα, αν η συγκυρία και ο συσχετισμός δύναμης της το επιτρέψουν να προχωρήσει σε μια ακόμη πειρατεία, για την οποία μάλιστα εργάζεται συστηματικά προκειμένου να προετοιμάσει και να επικοινωνήσει τη νομική της θεμελίωση…