 |
| RΕUΤΕRS/Υara Νardi |
Claudio Gallo - strategic-culture.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης πυροδοτούν τη φλόγα του πολέμου στην Ουκρανία, προφανώς αγνοώντας ότι θα συνέβαινε στην αυλή τους. Όπως και με την κρίση των Euro πυραύλων στα τέλη του '70, η Ουάσιγκτον είναι πάντα στην ευχάριστη θέση να θυσιάσει την Ευρώπη, παίζοντας την εναντίον της Ρωσίας. Ενημερωμένοι μέχρι θανάτου από πάρα πολλά νέα, οι άνθρωποι συχνά δεν μπορούν να ελέγξουν την ακρίβεια, ειδικά όταν η κραυγαλέα προπαγάνδα απεικονίζει τις πηγές ως αξιόπιστες από προεπιλογή.
Πάρτε τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Antony Blinken. Πρόσφατα είπε για τη Ρωσία: «Μία χώρα δεν έχει το δικαίωμα να διατηρεί σφαίρα επιρροής. Αυτή η ιδέα πρέπει να μεταφερθεί στον κάδο των σκουπιδιών της ιστορίας». Σταματήστε τον κόσμο. θέλω να κατέβω. Απίστευτο, έχετε ακούσει ποτέ για το Δόγμα Μονρό, την εισβολή στη Γουατεμάλα το 1954, τα πραξικοπήματα και την εμπλοκή σε Κόστα Ρίκα, Κούβα, Χιλή, Αργεντινή, Βολιβία, Βραζιλία, Γρενάδα, Δομινικανή Δημοκρατία, Νικαράγουα, Παναμά, Παραγουάη. Έχει διαβάσει ποτέ ο υπουργός Εξωτερικών το The Open Veins of Latin America του Eduardo Galeano; Ο Τσάβες παρουσίασε άσκοπα το βιβλίο στον Ομπάμα το 2009 (ένας μεγάλος πωλητής, παρά το γεγονός ότι ο συγγραφέας το αποκήρυξε κατά το ήμισυ αργά στη ζωή του, κυρίως για το στυλ).
Όπως και οι άλλες ιστορικές αυτοκρατορίες, η Αυτοκρατορία των ΗΠΑ έχει τους σιδερένιους κανόνες της και δεν μπορείτε να περιμένετε ότι δε θα χρησιμοποιεί τη δύναμή της για να επιδιώξει τα συμφέροντά της. Αλλά τα μέσα (συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας συμβιβασμού της διορατικότητας) μπορεί να διαφέρουν πολύ, ανάλογα με το επίπεδο του ηγέτη του. Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως ένας μεγάλος ανώτερος Αμερικανός διπλωμάτης, όπως ο Jack Matlock, βλέπει την Ουκρανία με τη σημαία του ΝΑΤΟ ελαφρώς διαφορετικά από τους σημερινούς συναδέλφους. Πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Μόσχα από το 1987 έως το 1991, τα χρόνια της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου και του λυκόφωτος της Σοβιετικής Ένωσης, είναι ένας εκλεπτυσμένος διανοούμενος με βαθιά γνώση της ρωσικής κουλτούρας.
Σε μια πρόσφατη μακρά συνέντευξη στο Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών Middlebury, θυμάται: «Μαρτύρησα στο Κογκρέσο κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι θα ήταν μεγάλο λάθος και πως αν συνεχίσει, σίγουρα θα έπρεπε να σταματήσει πριν φτάσει σε χώρες όπως η Ουκρανία και η Γεωργία. Ότι αυτό θα ήταν απαράδεκτο για οποιαδήποτε ρωσική κυβέρνηση».
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η αμερικανική εξωτερική πολιτική αμαυρώθηκε από μια αντιπαραγωγική ρωσοφοβία. «Ένα από τα βασικά προβλήματα – σημειώνει ο πρέσβης – ήταν η ανάπτυξη τα τελευταία 25 χρόνια της αίσθησης πως η Ρωσία είναι αντίπαλος ή εχθρός. Δεν υπάρχει κανένας λόγος στον κόσμο να δημιουργήσουμε αυτή την ατμόσφαιρα, αλλά βήμα-βήμα τη δημιουργήσαμε».
Είναι ενδιαφέρον πως ο πρεσβευτής Matlock εξηγεί ότι η ίδια η στροφή στην στάση του ΝΑΤΟ προκλήθηκε εν μέρει από τις πιέσεις των «μικρότερων συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ», αλλά κυρίως από εσωτερικούς λόγους κατά την εποχή του Κλίντον. Ο Stephen Walt εκφράζει μια πολύ παρόμοια άποψη σε ένα πρόσφατο άρθρο του Foreign Policy που περικόπτει τις «φιλελεύθερες ψευδαισθήσεις» της κυβέρνησης Κλίντον ως αιτία της παρούσας ουκρανικής κρίσης.
Ο Matlock θυμάται: «Όταν βγήκα από εκείνη τη μαρτυρία, μερικά άτομα που παρακολουθούσαν είπαν: «Τζακ, γιατί παλεύεις ενάντια σε αυτό;» Και είπα: «γιατί νομίζω ότι είναι κακή ιδέα». Είπαν: «Κοίτα, ο Κλίντον θέλει να επανεκλεγεί. Χρειάζεται την Πενσυλβάνια, το Μίσιγκαν, το Ιλινόις. Έχουν όλοι μια πολύ δυνατή Ανατολική Ευρώπη…». Πολλοί από αυτούς είχαν γίνει Δημοκρατικοί του Ρήγκαν σε θέματα Ανατολής-Δύσης. Επιμένουν να επεκταθεί η Ουκρανία [ΝΑΤΟ] για να συμπεριλάβει την Πολωνία και τελικά την Ουκρανία. Άρα ο Κλίντον χρειάζεται αυτούς που θα επανεκλεγούν».
Κυνικά, η κυβέρνηση Κλίντον ήταν «αρκετά ανειλικρινής». «Ο Κλίντον είπε προσωπικά στον Γέλτσιν ότι η Σύμπραξη για την Ειρήνη θα ήταν ένα υποκατάστατο της επέκτασης του ΝΑΤΟ. Ο Γέλτσιν απήντησε: Αυτό είναι υπέροχο. Αυτή είναι μια λαμπρή ιδέα». Αλλά οι ΗΠΑ έπαιζαν σε δύο τραπέζια: «Ταυτόχρονα, ο πρεσβευτής μας έλαβε εντολή να πει στους Πολωνούς: «Αυτό είναι το πρώτο βήμα προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Οπότε, παίζαμε, πρέπει να πω, προς απογοήτευση μου, διττή διπλωματία εκείνη την εποχή».
Στη συνέντευξη, ο Matlock μιλάει πολύ ειλικρινά, αλλά προφανώς, δεν μπορείτε να περιμένετε ένα mea culpa για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Ο άνθρωπος του Ρίγκαν, ένθερμος αντικομμουνιστής και ασυμβίβαστος πιστός της Αγοράς, δεν είναι ακριβώς σοσιαλδημοκράτης ειρηνιστής. Ο πρέσβης είναι αρκετά διφορούμενος σχετικά με τη σιωπηρή διαβεβαίωση που έδωσαν οι ΗΠΑ στη Ρωσία ενάντια σε μια επέκταση του ΝΑΤΟ προς την Ανατολή. Επιμένει ότι δεν υπήρξαν δεσμεύσεις ενάντια στον προσηλυτισμό του ΝΑΤΟ στην Ανατολή μέσα στη συνθήκη που επανένωσε τη Γερμανία, και αυτό είναι μάλλον αλήθεια. Αλλά για αυτόν, τέτοιες υποσχέσεις δεν υπήρχαν ποτέ σε κανένα τραπέζι εκείνη την εποχή. Η ίδια αφήγησή του φαίνεται να δείχνει ακόμη μια κατάσταση όπου οι εγγυήσεις ήταν ένα προβλέψιμο μέρος του πλαισίου.
Παραθέτει, κυριολεκτικά, τον τότε Γερμανό Υπουργό Εξωτερικών για την ανάγκη να πειστεί η Μόσχα να αφήσει τη Γερμανία να ενωθεί. Ο Hans-Dietrich Genscher έλεγε: «Αν υποθέσουμε πως δεν υπάρχει επέκταση της δικαιοδοσίας του ΝΑΤΟ προς την Ανατολή, ούτε μια ίντσα, δε θα ήταν καλύτερα;». Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ χρησιμοποίησε σχεδόν τις ακριβείς λέξεις στη συνάντησή του με τον Σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στις 9 Φεβρουαρίου 1990: «Ούτε μια ίντσα προς τα ανατολικά».
Όμως οι διαβεβαιώσεις, τουλάχιστον προφορικές, ήταν σαφείς και όχι μόνο στο πλαίσιο. Πριν από μερικά χρόνια, πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα έδειχναν διαβεβαιώσεις ασφαλείας κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ σε σοβιετικούς ηγέτες από τους Baker, Bush, Genscher, Kohl, Gates, Mitterrand, Thatcher, Hurd, Major και Wörner. «Τα έγγραφα ενισχύουν την κριτική του πρώην διευθυντή της CIA Ρόμπερτ Γκέιτς ότι «προχωρούσε η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά [τη δεκαετία του 1990] όταν ο Γκορμπατσόφ και άλλοι οδηγήθηκαν να πιστεύουν πωε αυτό δε θα συνέβαινε». Η φράση-κλειδί, που υποστηρίζεται από τα έγγραφα, είναι «οδηγηθήκαμε να πιστέψουμε».
Στις 31 Ιανουαρίου 1990, στο Tutzing, στη Βαυαρία, ο υπουργός Εξωτερικών της Δυτικής Γερμανίας Hans-Dietrich Genscher έκανε μια σημαντική ομιλία. Στην περίληψη που έστειλε η Πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βόννη στην Ουάσιγκτον, είπε: «Οι αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη και η διαδικασία ενοποίησης της Γερμανίας δεν πρέπει να οδηγήσουν σε απομείωση των σοβιετικών συμφερόντων ασφάλειας. Ως εκ τούτου, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αποκλείσει μια επέκταση του εδάφους του προς τα ανατολικά, δηλ. τη μετακίνησή του πιο κοντά στα σοβιετικά σύνορα».
Είναι ενδιαφέρον πως η συζήτηση που οδήγησε στη «διπλής όψης διπλωματία» που απέδωσε ο Matlock στην κυβέρνηση του Μπιλ Κλίντον είχε ήδη ξεκινήσει με την κυβέρνηση του Τζορτζ ΗΒ Μπους. Από τις 25 Οκτωβρίου 1990, το Γραφείο του Υπουργού Άμυνας (Ντικ Τσένι) επρόκειτο να αφήσει «την πόρτα μισάνοιχτη» για την ένταξη στην Ανατολική Ευρώπη στο ΝΑΤΟ», αλλά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επικράτησε με την αντίθεσή του. Σημαίνει ότι η αμερικανική στροφή στο ζήτημα της επέκτασης του ΝΑΤΟ την εποχή του Κλίντον δεν αντικατόπτριζε μόνο ένα εγχώριο συμφέρον, αλλά και μια τάση ήδη παρούσα στον κρατικό μηχανισμό.
Στο The Nuclear Delusion (1982), ο George Kennan, ο Αμερικανός διπλωμάτης που πρώτος διατύπωσε την πολιτική του «περιορισμού» και αργότερα επέκρινε την στάση των ΗΠΑ στον Ψυχρό Πόλεμο, απεικόνισε τις αμερικανο-σοβιετικές σχέσεις με τρόπο που θυμίζει τις μέρες μας. Πρέπει να αλλάξετε τη «Σοβιετική Ένωση» με τη «Ρωσία»: «Βρίσκω την άποψη της Σοβιετικής Ένωσης που επικρατεί σήμερα σε μεγάλες μερίδες των κυβερνητικών και δημοσιογραφικών μας θεσμών τόσο ακραία, τόσο υποκειμενική, τόσο μακριά από κάθε νηφάλιο έλεγχο των εξωτερικών. Η πραγματικότητα θα αποκάλυπτε ότι δεν είναι μόνο αναποτελεσματικό αλλά και επικίνδυνο ως οδηγός πολιτικής δράσης». Το ίδιο λάθος, ξανά και ξανά.