Από: analyst.gr - Βασίλης Βιλιάρδος
Ανάλυση
Επειδή η πραγματικότητα είτε δεν φαίνεται τις περισσότερες φορές, είτε εθελοτυφλούν οι άνθρωποι, θα παραθέσουμε μέρος ενός άρθρου που έγραψε το 2014 ο πολιτικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Σικάγο, ο Αμερικανός John Mearsheimer, με τον τίτλο «Γιατί για την κρίση στην Ουκρανία φταίει η Δύση». Το άρθρο αυτό αποτελεί ένα είδος οδικού χάρτη προς την σημερινή κρίση – ενώ γράφει σε ελεύθερη μετάφραση τα εξής:
«Οι Η.Π.Α. και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι τους μοιράζονται το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την κρίση του 2014. Το βασικό πρόβλημα είναι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ – ενώ το κεντρικό σχέδιο της είναι μία ευρύτερη στρατηγική, για την απομάκρυνση της Ουκρανίας από την τροχιά της Ρωσίας και την ενσωμάτωση της στη Δύση…
Οι ελίτ στις Η.Π.Α. και στην Ευρώπη, έχουν τυφλωθεί και δεν βλέπουν τα πραγματικά γεγονότα – απλά και μόνο επειδή συμφωνούν με μία εσφαλμένη άποψη, για τη διεθνή πολιτική. Έτσι τείνουν να πιστεύουν πως η λογική του ρεαλισμού έχει πια μικρή σημασία στον 21ο αιώνα – επίσης πως η Ευρώπη μπορεί να διατηρηθεί ολόκληρη και ελεύθερη, στη βάση των φιλελεύθερων αρχών, όπως το Κράτος Δικαίου, η οικονομική αλληλεξάρτηση και η Δημοκρατία.
Εν τούτοις, το μεγάλο αυτό σχέδιο τους «στράβωσε» στην Ουκρανία. Η κρίση εκεί τεκμηριώνει πως η realpolitik συνεχίζει να υπάρχει – ενώ τα κράτη που την αγνοούν, το πράττουν με δικό τους κίνδυνο. Οι ηγέτες των Η.Π.Α. και της Ευρώπης υπέπεσαν σε σφάλματα, σε «γκάφες» καλύτερα, στην προσπάθεια τους να μετατρέψουν την Ουκρανία σε δυτικό προπύργιο, στα σύνορα της Ρωσίας. Τώρα όμως που οι συνέπειες έχουν φανεί, θα ήταν ένα ακόμη μεγαλύτερο λάθος να συνεχίσουμε αυτήν την εσφαλμένη πολιτική.
Η στάση του Putin δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη. Άλλωστε η Δύση έχει επεκταθεί στο κατώφλι της Ρωσίας, απειλώντας βασικά στρατηγικά της συμφέροντα – κάτι που ο Putin έχει τονίσει εμφατικά και επανειλημμένα….
Φαντασθείτε την οργή της Ουάσιγκτον, εάν η Κίνα δημιουργούσε μία εντυπωσιακή στρατιωτική συμμαχία, προσπαθώντας επί πλέον να συμπεριλάβει τον Καναδά και το Μεξικό σε αυτήν. Εν προκειμένω, οι Ρώσοι ηγέτες έχουν πει στους δυτικούς ομολόγους τους σε πολλές περιπτώσεις ότι, θεωρούν την επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία απαράδεκτη – επίσης οποιαδήποτε προσπάθεια να την στρέψει εναντίον της Ρωσίας….
Στην ουσία, οι δύο πλευρές λειτουργούσαν με διαφορετικά εγχειρίδια: ο Putin και οι συμπατριώτες του σκέφτονταν και ενεργούσαν σύμφωνα με τις επιταγές της realpolitik, ενώ οι δυτικοί ομόλογοι τους σκέφτονταν και ενεργούσαν με βάση τις φιλελεύθερες ιδέες για τη διεθνή πολιτική. Οι Η.Π.Α. και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους αντιμετωπίζουν τώρα την εξής επιλογή για την Ουκρανία:
(α) Μπορούν να συνεχίσουν την τρέχουσα πολιτική τους που θα επιδεινώσει τις εχθροπραξίες με τη Ρωσία και θα καταστρέψει την Ουκρανία κατά τη διάρκεια της διαδικασίας – ένα σενάριο, από το οποίο θα έβγαιναν όλοι ηττημένοι ή
(β) Μπορούν να αλλάξουν πολιτική και να εργασθούν για να δημιουργήσουν μία ευημερούσα αλλά ουδέτερη Ουκρανία που δεν θα απειλεί τη Ρωσία και που θα επιτρέπει στη Δύση να επιδιορθώσει τις σχέσεις της με τη Μόσχα – ένα σενάριο και μία προσέγγιση, από το οποίο όλες οι πλευρές θα κέρδιζαν».
Συμπερασματικά λοιπόν, φαίνεται καθαρά πως η Δύση επέλεξε τον πρώτο δρόμο, φτάνοντας στο αδιέξοδο του πολέμου – με θύμα ξανά την Ουκρανία, η οποία πλήρωσε ακόμη μία φορά στο παρελθόν, με την απώλεια της Κριμαίας.
Σε κάθε περίπτωση, όποια άποψη και αν έχει κανείς για τον Putin, καταδικάζοντας τον ασφαλώς για την εισβολή στην Ουκρανία και χαρακτηρίζοντας τον πια ως δικτάτορα, δεν πρέπει να μην αναγνωρίζει παράλληλα τις τεράστιες ευθύνες της Δύσης – ενώ δεν πρόκειται για τον πρώτο πόλεμο στην Ευρώπη, εκτός εάν ξεχνάμε την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο ή τον πόλεμο εναντίον της πρώην Γιουγκοσλαβίας και το διαμελισμό της.
Η ευρύτερη γεωπολιτική εικόνα
Συνεχίζοντας, εκτός του πολέμου στην Ουκρανία, οφείλει κανείς να εστιάσει στην ευρύτερη γεωπολιτική εικόνα – η οποία περιλαμβάνει τις Η.Π.Α., τη Ρωσία και την Κίνα. Παρομοιάζοντας εδώ κανείς τις μεταξύ τους κινήσεις όπως ενός παιχνιδιού πόκερ με τρεις συμμετέχοντες, ένα παλαιότερο ρητό λέει τα εξής: εάν συμμετέχεις σε ένα παιχνίδι πόκερ τριών ατόμων και δεν ξέρεις ποιος είναι το κορόιδο, τότε είσαι εσύ το κορόιδο.
Με απλά λόγια, σε ένα τέτοιο παιχνίδι οι δύο παίκτες θα συνεννοηθούν και θα συντονισθούν μεταξύ τους, με έναν τρόπο που θα χάσει ο τρίτος όλα του τα χρήματα – μετά δε, θα έχουν το χρόνο οι δύο «επιζώντες» να στραφούν ο ένας εναντίον του άλλου, έτσι ώστε να υπάρξει ο τελικός νικητής.
Στα πλαίσια αυτά, ο κόσμος είναι ένα παιχνίδι πόκερ σήμερα, με τρεις μεγάλους παίκτες – αφού η Κίνα, η Ρωσία και οι Η.Π.Α. είναι οι μοναδικές αληθινές υπερδυνάμεις που έχουν τελικά σημασία στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή. Εν προκειμένω, η ιδανική στάση των Η.Π.Α. θα ήταν είτε (α) να συμμαχήσουν με τη Ρωσία, περιθωριοποιώντας την Κίνα, είτε (β) να συμμαχήσουν με την Κίνα, θέτοντας τη Ρωσία στο περιθώριο, προφανώς ανάλογα με τις συνολικές πολιτικές συνθήκες.
Οι Η.Π.Α. τώρα διεξήγαγαν αυτό το είδος του παιχνιδιού με επιτυχία, από τη δεκαετία του 1970 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000 – με βασικό τους στόχο να διασφαλισθεί ότι, η Ρωσία και η Κίνα δεν θα σχημάτιζαν ποτέ συμμαχία. Έτσι, το 1972 ο Νίξον στράφηκε στην Κίνα για να ασκήσει πίεση στη Ρωσία – ενώ το 1991 οι Η.Π.Α. στράφηκαν στη Ρωσία για να ασκήσουν πίεση στην Κίνα, μετά τη σφαγή στην πλατεία Tiananmen.
Σχετικά πρόσφατα όμως, οι Η.Π.Α. απέτυχαν να διατηρήσουν τον βασικό αυτό κανόνα των διεθνών σχέσεων – ενδεχομένως λόγω της αλαζονείας των ελίτ τους. Έτσι, η Ρωσία και η Κίνα σχημάτισαν μία ισχυρή συμμαχία εις βάρος των Η.Π.Α. – μεταξύ άλλων λόγω της κοινής επιθυμίας τους να ανεξαρτητοποιηθούν από το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα (ανάλυση) που χρησιμοποιείται από τις Η.Π.Α. ως οικονομικό όπλο και, κατ’ επέκταση, από το δυτικό σύστημα του χρέους (ανάλυση).
Ως εκ τούτου, οι Η.Π.Α. κατέληξαν να πάρουν τη θέση του κορόιδου στο τριμερές παιχνίδι πόκερ – ενώ η ΕΕ ως οντότητα είναι στην ουσία ανύπαρκτη, όσο δεν μετατρέπεται σε μία ένωση, όπως οι Πολιτείες των Η.Π.Α. Η Γερμανία πάντως, είτε επειδή δεν θέλει να φτάσει στα άκρα η σύγκρουση με τη Ρωσία, είτε επειδή είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τις εισαγωγές φυσικού αερίου, δεν συμφώνησε με την αποκοπή της από το Swift (ανάλυση) – κάτι που θα ήταν ισότιμο με την κήρυξη πολέμου εναντίον της.
Τα μεγάλα λάθη των Η.Π.Α.
Περαιτέρω, το πρώτο μεγάλο λάθος των Η.Π.Α., όσον αφορά τη Ρωσία, ήταν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης – όπου δεν εκμεταλλεύθηκαν σωστά τη στρατηγική σοκ και δέους που είχαν δρομολογήσει (ανάλυση). Το δεύτερο ήταν η χαμένη τους ευκαιρία στη δεκαετία του 2010, να «επιδιορθώσουν» τους δεσμούς τους με τη Ρωσία. Ειδικότερα, να αναπτύξουν οικονομικές σχέσεις μαζί της και να δημιουργήσουν μία σχέση «win-win» μεταξύ της μεγαλύτερες καινοτόμου τεχνολογίας και του μεγαλύτερου παρόχου φυσικών πόρων στον πλανήτη.
Η αιτία που θα έπρεπε να το είχαν κάνει είναι το ότι, η Κίνα αποτελεί μακράν τη μεγαλύτερη γεωπολιτική απειλή των Η.Π.Α. – λόγω της οικονομικής και τεχνολογικής της προόδου, καθώς επίσης της φιλοδοξίας της να διώξει τους Αμερικανούς από τη σφαίρα επιρροής του Δυτικού Ειρηνικού, εάν όχι να τους αντικαταστήσει όσον αφορά την παγκόσμια ηγεμονία.
Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία αποτελεί μεν απειλή για τις γειτονικές της χώρες, όπως φαίνεται σήμερα στην Ουκρανία, αλλά είναι μία πολύ μικρότερη απειλή σε σχέση με τα συμφέροντα των Η.Π.Α. – αφού δεν είναι πια η Σοβιετική Ένωση, ούτε πρόκειται να γίνει (αν και το προσπαθεί ήδη). Επομένως, μία λογική ισορροπία δυνάμεων στον πλανήτη για τις Η.Π.Α. και τη Ρωσία, θα ήταν να βρουν κοινό έδαφος μεταξύ τους – έτσι ώστε να περιορίσουν την Κίνα που αποτελεί απειλή και για τις δύο, καθώς επίσης να επιδιώξουν τη μείωση της ισχύος της.
Εν τούτοις οι Η.Π.Α. δεν τα κατάφεραν, παρά το ότι η Ρωσία έκανε μεγάλες προσπάθειες να τις προσεγγίσει – με ευθύνη των ελίτ τους οι οποίες, στην προσπάθεια τους να ανατρέψουν τον Trump, δρομολόγησαν τη φάρσα της συμπαιγνίας της Ρωσίας μαζί του. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως η Ρωσία δεν προσπάθησε να διασπείρει σύγχυση στις εκλογές των Η.Π.Α. το 2016 – κάτι που όμως τόσο οι Ρώσοι, όσο και οι Σοβιετικοί προκάτοχοι τους, επιχειρούσαν ήδη από το 1917, χωρίς ποτέ να συμβεί κάτι συνταρακτικό.
Οι ελίτ των Η.Π.Α. τώρα χρησιμοποίησαν αυτές τις ενέργειες, για να στήσουν μία ιστορία συμπαιγνίας μεταξύ της Ρωσίας και του Trump – η οποία αποδείχθηκε αναληθής, μετά από έρευνα του R. Mueller που χρειάσθηκε δύο χρόνια για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, δεν υπήρξε καμία συμπαιγνία μεταξύ του Trump και των Ρώσων, πόσο μάλλον του Putin.
Ότι και αν πιστεύει λοιπόν κανείς για τον Trump, συμπαιγνία δεν υπήρξε – ενώ το αποτέλεσμα της προσπάθειας ενοχοποίησης του ήταν να καταστεί η Ρωσία από τους Αμερικανούς, τους Ευρωπαίους και τους λοιπούς συμμάχους τους, ο εχθρός νούμερο ένα του πλανήτη, στο πρόσωπο του Putin.
Η Ευρασία
Συνεχίζοντας, ένας βασικός στρατηγικός στόχος των Η.Π.Α. ήταν ανέκαθεν να διασφαλίσουν ότι, καμία δύναμη ή συνδυασμός δυνάμεων δεν θα κυριαρχούσε στην ξηρά της Ευρασίας. Όμως, η Ρωσία και η Κίνα θα μπορούσαν να συνεργασθούν για να πετύχουν ακριβώς αυτό: να περικυκλώσουν στρατηγικά την Ευρασία (εικόνα).
Η Ευρασία
Ειδικότερα, ένα μεγάλο μέρος της πρώιμης εξερεύνησης από τους Ευρωπαίους της Νέας Αγγλίας και των Καναδικών ναυτικών επαρχιών (17ος αιώνας), δεν είχε στόχο την επιθυμία τους να εγκατασταθούν και να εκμεταλλευθούν τις περιοχές, αλλά να αναζητήσουν το «Βορειοδυτικό Πέρασμα» – ένα όνομα που δόθηκε σε μία υποθετική διαδρομή από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, κάπου μεταξύ της Βόρειας Αμερικής και του Βορείου Πόλου.
Το Βορειοδυτικό Πέρασμα
Το πέρασμα αυτό θα επέτρεπε τις απ’ ευθείας θαλάσσιες μεταφορές από την Ευρώπη και την Ασία – χωρίς να χρειάζεται να ταξιδέψει κανείς στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας ή στο Ακρωτήριο Χορν, γύρω από την Αφρική και τη Νότια Αμερική αντίστοιχα. Εν τούτοις, το «Βορειοδυτικό Πέρασμα» δεν βρέθηκε ποτέ – αφού υπήρχε μεν σε έναν χάρτη βόρεια του Καναδά (εικόνα), αλλά η συγκεκριμένη διαδρομή είναι παγωμένη το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, καθώς επίσης εξαιρετικά επικίνδυνη λόγω του πάγου και της κακοκαιρίας, ακόμη και όταν δεν είναι εντελώς παγωμένη, όπως τότε.
Σήμερα όμως, με κάποια βοήθεια από τις υψηλότερες θερμοκρασίες, τα βελτιωμένα παγοθραυστικά και την πλοήγηση GPS, τα πλοία μπορούν πλέον να περάσουν – ενώ η Ρωσία και η Κίνα είναι πια έτοιμες να συνεχίσουν από εκεί που σταμάτησαν οι εξερευνητές του 17ου αιώνα. Εν προκειμένω, η Ρωσία έχει δικό της αρκτικό πέρασμα, μεταξύ της βόρειας επικράτειας της και του Αρκτικού Κύκλου – παρόμοιο με αυτό του Καναδά.
Εκτός αυτού, έχει κάνει επί πλέον βήματα στο άνοιγμα των αρκτικών ακτοπλοϊκών διαδρομών της, μέσω των θαλασσών της Ανατολικής Σιβηρίας, του Kara και του Barents – με συνδέσεις με τη Μόσχα, με την Αγία Πετρούπολη, με τη Βαλτική Θάλασσα και με τα λιμάνια της Ευρώπης.
Ο θαλάσσιος δρόμος του μεταξιού
Από την άλλη πλευρά, η Κίνα δημιουργεί ένα νέο θαλάσσιο «Δρόμο του Μεταξιού» (εικόνα), γύρω από τη Νότια Ασία, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, ο οποίος θα διευκόλυνε το κινεζικό εμπόριο με τις χώρες σε αυτές τις περιοχές – ενώ, παράλληλα, θα ενίσχυε την επιχειρησιακή ευελιξία ενός επεκτεινόμενου κινεζικού πολεμικού ναυτικού.
Η συμμαχία τώρα της Κίνας με τη Ρωσία, σημαίνει πως θα μπορούσε να συνδυασθεί το Αρκτικό Πέρασμα με το θαλάσσιο «Δρόμο του Μεταξιού» της Κίνας – με αποτέλεσμα την περικύκλωση ενός μεγάλου μέρους της ευρασιατικής ηπείρου δια θαλάσσης. Κάτι τέτοιο θα άνοιγε δυνατότητες δημιουργίας πλούτου και στρατιωτικής κυριαρχίας που δεν θα μπορούσαν ούτε να ονειρευτούν οι πρώτοι εξερευνητές – ενώ θα καθιστούσε τις Η.Π.Α. δευτερεύουσα δύναμη στον πλανήτη.
Επίλογος
Κλείνοντας, το παιχνίδι για την παγκόσμια κυριαρχία είναι πολύ μεγάλο – ενώ φαίνεται να το έχουν χάσει οι ελίτ της παγκοσμιοποίησης και ειδικά οι Η.Π.Α., λόγω των δικών τους λαθών, αφού συνέφερε περισσότερο τη Ρωσία η συμμαχία με τη Δύση, παρά με την Κίνα. Εύλογα, αφού πρόκειται μία τεράστια χώρα σε έκταση, αλλά μόλις με 144 εκ. πληθυσμό – όταν η Κίνα έχει 1,4 δισεκατομμύρια.
Φυσικά δεν «παίζουν» μόνο οι πρωτεύουσες δυνάμεις, αλλά και οι δευτερεύουσες (Μ. Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιαπωνία κλπ.), καθώς επίσης οι τρίτες (Ιράν, Ινδία, Πακιστάν, Σαουδική Αραβία, Τουρκία κλπ.) – όπου όμως οι πρωτεύουσες δυνάμεις, οι Η.Π.Α., η Ρωσία και η Κίνα, κυριαρχούν. Προφανώς δε εμάς, ως δυτικούς και Ευρωπαίους, θα μας συνέφερε η συμμαχία Ρωσίας και Η.Π.Α. – κάτι που όμως δεν φαίνεται να συμβαίνει, με ευθύνη κυρίως των αμερικανικών ελίτ.