 |
| Tankers with Alpha Company, 2nd Battalion, 116th Cavalry Brigade Combat Team, conducts platoon live-fire gunnery qualification Feb. 4, 2019, at the Orchard Combat Training Center. The Idaho Army National Guard Soldiers are preparing for the 116th Cavalry Brigade Combat Team’s upcoming rotation at the National Training Center, Fort Irwin, Calif., later this year. |
Dr. Peter Harris - 19fortyfive.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι σημερινές ρυθμίσεις ασφαλείας της Ευρώπης εμφανίστηκαν σταδιακά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας εξαφανίστηκε, η συμμαχία του ΝΑΤΟ βρέθηκε αντιμέτωπη με το ενοχλητικό ερώτημα εάν έπρεπε να επεκταθεί πέρα από το δυτικό μισό και τις νότιες παρυφές της Ευρώπης για να συμπεριλάβει τα εκδημοκρατιζόμενα κράτη του πρώην κομμουνιστικού μπλοκ.
Οι εναλλακτικές λύσεις στη διεύρυνση περιελάμβαναν το κλείσιμο της πόρτας σε νέα μέλη ή αλλιώς την πλήρη διάλυση του ΝΑΤΟ. Οι πιο τολμηροί μελετητές υποστήριξαν ακόμη και να γίνει η Μόσχα μέρος της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, ώστε η ιδέα της «συγκράτησης» της εποχής του Ψυχρού Πολέμου να αντικατασταθεί με ένα σύστημα που θα περιλάμβανε όλες τις μεγαλύτερες δυνάμεις της Ευρώπης. Σήμερα, ορισμένοι εξακολουθούν να υποστηρίζουν πως η Ρωσία τη δεκαετία του 1990 θα μπορούσε και θα έπρεπε να είχε ενσωματωθεί στη «Δύση».
Στο τέλος, ωστόσο, τα μέλη του ΝΑΤΟ επέλεξαν διαδοχικά κύματα επέκτασης. Το έκαναν παρά τις επίμονες αντιρρήσεις των Ρώσων ηγετών, οι οποίοι κατέστησαν σαφές ότι θεωρούσαν την πορεία του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά ως απειλή για τα ζωτικά συμφέροντα ασφαλείας της Ρωσίας. Το αποτέλεσμα είναι μια τάξη ασφαλείας στην Ευρώπη – μια γεωγραφική κατανομή συμμαχιών και δυνάμεων – στην οποία ο μεγαλύτερος στρατιωτικός παράγοντας της ηπείρου δε συναίνεσε ποτέ.
Δικαίως ή αδίκως, η δυσαρέσκεια της Ρωσίας με τις ρυθμίσεις ασφαλείας της Ευρώπης είναι πρόβλημα για όλους. Όσο η απειλή ενός μεγάλου χερσαίου πολέμου κρέμεται πάνω από την ήπειρο, οι πρωτεύουσες της Ευρώπης από τη Μαδρίτη έως το Μινσκ δεν μπορούν να αρνηθούν ότι χρειάζεται ένα αναμορφωμένο σύνολο σχέσεων.
Εάν επρόκειτο να σχεδιαστεί από την αρχή, μια τέτοια αναθεωρημένη εντολή ασφαλείας θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερη από το να τηρεί τέσσερις αρχές συγκεκριμένα.
Πρώτον, η ευρωπαϊκή ασφάλεια πρέπει να καλύπτεται από τους ίδιους τους Ευρωπαίους. Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζουμε ότι ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών στη διασφάλιση της ασφάλειας των ευρωπαίων συμμάχων τους πρέπει να μειωθεί σημαντικά εάν δεν καταργηθεί τελείως.
Αν και μπορεί να φαίνεται μη ρεαλιστικό σήμερα να φανταστούμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν ποτέ να αποκλειστούν από τον μηχανισμό περιφερειακής ασφάλειας της Ευρώπης, η κρίση στην Ουκρανία αποκάλυψε ότι η Ουάσιγκτον είναι ήδη προφανώς ανίκανη (ή απρόθυμη) να παράσχει ασφάλεια στο τμήμα της Ευρώπης που είναι πιο πιθανό να υποφέρει από τη μάστιγα του μεγάλου διακρατικού πολέμου – δηλαδή της Ανατολικής Ευρώπης.
Τι ωφελεί τις Ηνωμένες Πολιτείες ως εγγυητές της ευρωπαϊκής ασφάλειας εάν δεν μπορούν να αποτρέψουν τη σύγκρουση εκεί όπου η πρόληψη χρειάζεται περισσότερο; Σε τελική ανάλυση, το δυτικό μισό της Ευρώπης μπορεί κάλλιστα να βρει ασφαλές και υγιές καταφύγιο κάτω από την ομπρέλα ασφαλείας των ΗΠΑ, αλλά αυτά τα κράτη δεν θα απειλούνταν από τη Ρωσία ακόμη και αν το ΝΑΤΟ εξαφανιζόταν αύριο. Είναι στα ανατολικά που η απειλή του πολέμου φαίνεται μεγαλύτερη, ωστόσο εδώ είναι που η Αμερική είναι πιο ανίσχυρη. Εάν οι Ευρωπαίοι θέλουν να δημιουργήσουν μια μόνιμη διευθέτηση σε αυτό το τμήμα της ηπείρου τους, θα πρέπει να το κάνουν μόνοι τους.
Μπορεί πάντα να αναμένεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες να διαδραματίσουν ένα λανθάνοντα ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια – ως εξισορροπητής έσχατης ανάγκης, για παράδειγμα – αλλά δεν μπορούμε να βασιστούμε πως θα ηγηθούν της Ευρώπης ως μόνιμης δύναμης.
Δεύτερον, θα είναι απαραίτητο να προκύψουν νέοι, χωρίς αποκλεισμούς και πανευρωπαϊκούς θεσμούς να αντικαταστήσουν τελικά το ΝΑΤΟ ως το θεμέλιο της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Αυτό είναι απαραίτητο για έναν απλό λόγο: επειδή η Ρωσία θεωρεί ότι το ΝΑΤΟ είναι απειλητικό και αφόρητο με τη σημερινή του μορφή, και δεν μπορεί να υπάρξει μακροπρόθεσμη πολιτική διευθέτηση στην Ευρώπη χωρίς να καταστεί η Ρωσία μια ικανοποιημένη δύναμη.
Και πάλι, δε θα ήταν ρεαλιστικό να υποθέσουμε ότι το ΝΑΤΟ θα εξαφανιστεί σύντομα. Δε θα ήταν. Σε τελική ανάλυση, η ένταξη στο ΝΑΤΟ παρέχει σχεδόν απόλυτη ασφάλεια στα περισσότερα από τα μέλη του (ακόμη και αν τα μέλη της ανατολικής πλευράς του μπορεί να συγχωρεθούν για αμφιβολίες για την ιερότητα του Άρθρου 5). Αλλά για όσους ζουν έξω από το ΝΑΤΟ, η συμμαχία θεωρείται συχνά ως εμπόδιο στην περιφερειακή ασφάλεια – μια αιτία διχόνοιας και όχι ένας τρόπος για να αποτραπούν οι διαφορές. Μόνο ένα κοινό σύνολο θεσμών που εκτείνεται «από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια» μπορεί να ελπίζει πως θα παρέχει ασφάλεια σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη.
Τρίτον, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να δεσμευτούν εκ νέου στην ιδέα της οικονομικής ολοκλήρωσης σε ολόκληρη την ήπειρο. Σίγουρα, η αλληλεξάρτηση μπορεί να είναι ένα ξίφος διπλής όψεως. Ωστόσο, δεν μπορεί να αγνοηθεί πως η προοπτική απώλειας της πρόσβασης στις κερδοφόρες αγορές φυσικού αερίου της Ευρώπης φαίνεται να ήταν ένας παράγοντας που έμεινε στο χέρι του Βλαντιμίρ Πούτιν όταν πρόκειται για την Ουκρανία. Εάν η Μόσχα μπορεί να πειστεί ότι ο πόλεμος είναι δαπανηρός, ενώ η συνεργασία με την Ευρώπη θα κάνει τους Ρώσους αξιόπιστα πιο ασφαλείς και ευημερούντες, τότε είναι λογικό ότι οι ηγέτες της Ρωσίας θα είναι λιγότερο πιθανό να σκεφτούν επιθετικούς πολέμους στο μέλλον.
Τέταρτον, οι αρχές της εθνικής αυτοδιάθεσης και της εδαφικής ακεραιότητας πρέπει να καταστούν κεντρικές σε κάθε νέα τάξη ασφαλείας στην Ευρώπη—αλλά θα πρέπει να συνοδεύονται από μια συγκεκριμένη αναγνώριση πως όλα τα κράτη έχουν την υποχρέωση να μην θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των άλλων.
Μια τέτοια ισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων και ευθυνών διατυπώθηκε πρόσφατα από τον Ρώσο Υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος προσπάθησε να εξηγήσει γιατί η αντίθεση της κυβέρνησής του στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ βρίσκει υποστήριξη στο διεθνές δίκαιο.
«Αυτή η αρχή αναφέρεται ξεκάθαρα» σε συμφωνίες που υπογράφηκαν υπό την αιγίδα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), υποστήριξε ο Λαβρόφ. «Έχει δύο βασικές αλληλένδετες προσεγγίσεις. Πρώτον, αναγνωρίζεται το δικαίωμα κάθε κράτους να επιλέγει ελεύθερα στρατιωτικές συμμαχίες. Δεύτερον: η υποχρέωση κάθε κράτους να μην ενισχύει την ασφάλειά του σε βάρος της ασφάλειας των άλλων».
Η ουσία είναι ότι, για τον Λαβρόφ και άλλους Ρώσους ηγέτες, «το δικαίωμα επιλογής συμμαχιών εξαρτάται σαφώς από την ανάγκη να ληφθούν υπόψη τα συμφέροντα ασφαλείας οποιουδήποτε άλλου κράτους του ΟΑΣΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσικής Ομοσπονδίας».
Ο Λαβρόφ δεν έχει άδικο σε αυτό το σημείο: τα μέλη του ΟΑΣΕ έχουν όντως αναλάβει επίσημες δεσμεύσεις «να μην ενισχύσουν την ασφάλειά τους σε βάρος της ασφάλειας άλλων κρατών». Απλώς δεν υπάρχει αξιόπιστος πολυμερής μηχανισμός για τον συμβιβασμό αυτών των συμφερόντων, για την ειρηνική επίλυση των διαφορών και για την ισορροπία μεταξύ των κρατών της Ευρώπης.
Μπορεί να οικοδομηθεί ένα τέτοιο σύνολο πολυμερών θεσμών στην Ευρώπη – σε ολόκληρη την Ευρώπη – έτσι ώστε κάθε μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας να μπορεί να έχει τα δικαιώματά του σεβαστά και να προστατεύεται η ασφάλειά του; Δεν θα είναι εύκολο. Αλλά οι Ευρωπαίοι έχουν συγκεντρωθεί στο παρελθόν σε διάφορα σημεία της ιστορίας τους για να σχεδιάσουν μια τάξη κάτω από την οποία θα ζήσουν, μεταξύ των οποίων το 1648, το 1763, το 1815, το 1919 και το 1975. Όταν η σκόνη καθίσει στην Ουκρανία - ελπίζουμε, χωρίς να έχει γίνει μεγάλος πόλεμος – πρέπει τελικά να το ξανακάνουν.