Από: analyst.gr - Βασίλης Βιλιάρδος
Ανάλυση
Εισαγωγικά, όλοι είμαστε εναντίον των πολέμων – ενώ δεν είναι σε καμία περίπτωση αποδεκτοί οι συμψηφισμοί του είδους πως η Ρωσία δεν ενεργεί διαφορετικά με την εισβολή στην Ουκρανία, από ότι οι Η.Π.Α. στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, στη Λιβύη κοκ., παρά το ότι ασφαλώς δεν απειλούνταν τα σύνορα τους, όπως της Ρωσίας. Ας μην ξεχνάμε δε εδώ πως το ΝΑΤΟ, σε αντίθεση με όσο είχε υποσχεθεί η Δύση στη Ρωσία το 1990, επεκτάθηκε ανατολικά και περιέλαβε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης – παραβιάζοντας την υπόσχεση του στη Ρωσία, στο πλαίσιο της Συνθήκης 2+4.
Ανεξάρτητα όμως από όλα αυτά, θεωρούμε ανόητες τις αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες ο Putin έκανε λάθος υπολογισμούς, επειδή υποτίμησε τα οικονομικά όπλα της Δύσης – όπως είναι το δολάριο (ανάλυση), το Swift (πηγή), οι εταιρίες αξιολόγησης, το πάγωμα των συναλλαγματικών αποθεμάτων της κεντρικής τράπεζας (ανάλυση) και οι λοιπές κυρώσεις.
Ακόμη πιο ανόητες είναι οι αναφορές στο ότι, η Ρωσία ευρίσκεται αντιμέτωπη με μία χρεοκοπία – οπότε με μία γενικότερη ήττα της. Επίσης πως η Δύση είναι ένας οικονομικός γίγαντας και η Ρωσία ένας οικονομικός νάνος, ότι εμείς έχουμε τα χρήματα που δεν έχουν οι Ρώσοι και τα χρειάζονται επειγόντως ή πώς εάν αποκοπεί η πρόσβαση των Ρώσων στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, τότε θα πρόκειται για ένα σοκ που θα υπονόμευε την «πιστωτική της βάση» – όπως ισχυρίζεται η Fitch που υποβάθμισε σε «σκουπίδια» τη Ρωσία, μαζί με τη Moody’s.
Τέτοιες ανόητες ιστορίες βέβαια μπορεί να ενισχύσουν την αίσθηση των Ευρωπαίων πως δεν είναι μόνο με την πλευρά των ηθικά καλών αλλά, επίσης, των οικονομικά ισχυρών – ή στη σωστή πλευρά της ιστορίας, όπως είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός. Ανθρώπων που δεν συνειδητοποιούν πως ο μεγάλος χαμένος είναι ήδη η Ευρώπη, εκτός φυσικά από την ειρήνη και τη δύστυχη Ουκρανία – από όποια οπτική γωνία και αν το ερευνήσει κανείς. Ποια είναι όμως η αλήθεια;
Οι εταιρίες αξιολόγησης
Συνεχίζοντας, η παραπάνω ιστορία πείθει ίσως ορισμένους, επειδή στηρίζεται σε μία ευρέως διαδεδομένη «εξομοίωση», μεταξύ εταιριών και κρατών – σύμφωνα με την οποία εάν οι δαπάνες τους υπερβαίνουν τα έσοδα τους, τότε θα πρέπει να καλύψουν τις ζημίες (ελλείμματα) μέσω της χρηματοδότησης τους από τις τράπεζες (χρηματοπιστωτικές αγορές) και οι δύο, για να μη χρεοκοπήσουν.
Το εάν τώρα οι τράπεζες ή οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι πρόθυμες να δανείσουν επιχειρήσεις ή κράτη, εξαρτάται από το πόσο φερέγγυες ή φερέγγυα θεωρούνται – δηλαδή, από το εάν πιστεύουν πως θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους εμπρόθεσμα, με κριτήρια τα εισοδήματα και τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Εν προκειμένω, η Fitch και η Moody’s, όπως επίσης η S&P, είναι εταιρίες που κάνουν τη δουλειά των χρηματοπιστωτικών αγορών – με την έννοια πως αξιολογούν την πιστοληπτική ικανότητα εταιριών ή κρατών (ανάλυση).
Προκειμένου τώρα οι ενδεχόμενοι δανειστές να μη χρειάζεται να διαβάζουν εκτενείς αναλύσεις της εκάστοτε πιστοληπτικής ικανότητας, συνοψίζουν την αξιολόγηση τους με μία «βαθμολογία» – η οποία για την Fitch είναι «ΑΑΑ» για την καλύτερη δυνατή, ενώ αποδίδεται μόνο εάν η ικανότητα εκπλήρωσης δανειακών υποχρεώσεων είναι εξαιρετικά υψηλή και «D» για τη χειρότερη.
Η πιστοληπτική ικανότητα της Ρωσίας
Περαιτέρω, η πιστοληπτική ικανότητα της Ρωσίας έχει υποβιβασθεί πια σε C από B – πολύ χειρότερη δηλαδή από αυτήν της Ελλάδας. Ένας δανειολήπτης τώρα βαθμολογείται με C, όταν έχει ξεκινήσει η χρεοκοπία του ή μία διαδικασία παρόμοια με τη χρεοκοπία – γεγονός που σημαίνει, με κριτήριο βέβαια την αξιολόγηση της Fitch, πως τα έσοδα της Ρωσίας έχουν μειωθεί σε τέτοιο βαθμό, λόγω των κυρώσεων της Δύσης, ώστε πολύ σύντομα η χώρα δεν θα μπορεί να εξυπηρετήσει εγκαίρως τις δανειακές της υποχρεώσεις.
Κάτι τέτοιο θα ήταν προφανώς εξαιρετικά αρνητικό – επειδή δεν θα μπορεί να δανείζεται πλέον από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, για να αντισταθμίζει την απώλεια των εσόδων και τα ελλείμματα της λόγω των κυρώσεων της Δύσης.
Εν τούτοις, σύμφωνα με τη Bloomberg (πηγή), η Ρωσία οφείλει 49 δις, από την έκδοση ομολόγων σε ευρώ ή δολάρια – ενώ διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα αξίας περίπου 640 δις $. Εύλογα λοιπόν, η πιστοληπτική της ικανότητα είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετική – γεγονός που σημαίνει πως πρέπει να αξιολογείται με «ΑΑΑ».
Γιατί τότε διασπείρονται φόβοι πως δεν θα μπορέσει να πληρώσει τους τόκους 100 εκ. $ που οφείλει στις 16 Μαρτίου ή το ομόλογο των 2 δις $ που λήγει στις 4 Απριλίου; Μήπως επειδή η Δύση έχει παγώσει τα συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής της τράπεζας και των εταιριών της ή/και τα περιουσιακά τους στοιχεία;
Σε κάθε περίπτωση, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την πιστοληπτική ικανότητα της Ρωσίας – αλλά μόνο με τον κίνδυνο ότι οι χώρες, στις οποίες κατατίθενται τα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας, δεν θα συμμορφώνονται και δεν θα τηρούν πλέον τους δικούς τους νόμους και κανονισμούς! Εάν λοιπόν η Ρωσία δεν πληρώσει τα χρέη της, θα οφείλεται στο ότι δεν θα της επιτρέψει η Δύση να το κάνει – οπότε θα πρόκειται μεν για χρεοκοπία, με την έννοια της αθέτησης πληρωμών, αλλά χωρίς να οφείλεται σε δική της αδυναμία.
Συνεχίζοντας, μπορεί κανείς εύλογα να υποθέσει πως αφενός μεν η κατάσταση αυτή εξοργίζει τη Ρωσία, αφετέρου πως θα κάνει τα πάντα, για να εξοφλήσει έγκαιρα τις υποχρεώσεις της. Γιατί όμως να προσπαθήσει κάτι τέτοιο; Επειδή θα φοβηθεί πως διαφορετικά δεν θα τη δανείζει κανένας μελλοντικά; Ότι θα χρεοκοπήσει, οπότε θα υποφέρει από μία τρομακτική έλλειψη κεφαλαίων;
Προφανώς δεν ισχύει τίποτα από όλα αυτά, αφού είναι ξεκάθαρο πως το ρωσικό κράτος δεν χρειάζεται καθόλου χρήματα σε ξένο νόμισμα, μέσω δανείων – επειδή τα χρηματοοικονομικά του περιουσιακά στοιχεία υπερβαίνουν κατά πολύ τα αντίστοιχα χρέη του. Είναι δε σε όλους μας γνωστό πως ένα νομισματικά κυρίαρχο κράτος, όπως η Ρωσία, δεν χρειάζεται να δανείζεται από κανέναν στο δικό του νόμισμα, για να πληρώνει τα έξοδα του – επομένως το πρόβλημα της Ρωσίας δεν είναι σίγουρα η χρεοκοπία.
Το πρόβλημα της είναι η πτώση της ισοτιμίας του ρουβλίου – η οποία καθιστά αυτόματα πιο ακριβές τις εισαγωγές της. Πρόκειται όμως για ένα πρόβλημα που προκλήθηκε από την ίδια – με την έννοια πως αφήνοντας ελεύθερη τη διακύμανση του ρουβλίου το 2014, εκτέθηκε στις «διαθέσεις» των διεθνών αγορών συναλλάγματος και ειδικά στη δυτική πολιτική. Τεράστιο λάθος.
Η έξοδος της Ρωσίας από το αδιέξοδο
Περαιτέρω, ασφαλώς υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη Ρωσία – όπως ο έλεγχος του συναλλάγματος. Η μέθοδος αυτή μπορεί να έχει κατηγορηθεί ως «κεντρικά κατευθυνόμενη» από τους νεοκλασικούς οικονομολόγους, αλλά αποδείχθηκε εξαιρετικά επωφελής για την ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας – οπότε δεν είναι σωστό να την απορρίπτει κανείς.
Από την άλλη πλευρά, μία χώρα όπως η Ρωσία, η οποία διαθέτει πρώτες ύλες που χρειάζεται όλος ο πλανήτης, δεν έχει την ανάγκη ενός αποθεματικού νομίσματος – με την έννοια πως μπορεί να αγοράζει όλα όσα προϊόντα χρειάζεται με ρούβλια, αρκεί να υποχρεώσει τους εξαγωγείς της να πληρώνονται σε ρούβλια.
Με τον τρόπο αυτό οι αποδέκτες των πρώτων υλών της, όπως το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, θα υποχρεώνονταν να αγοράζουν με τα δολάρια τους, τα ευρώ τους κοκ. ρούβλια, για να πληρώσουν τους Ρώσους προμηθευτές τους – οπότε θα υπήρχε ζήτηση στο νόμισμα που θα ενίσχυε την ισοτιμία του. Φυσικά κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο, ειδικά για το δολάριο – από το οποίο κρέμεται κυριολεκτικά η οικονομία των Η.Π.Α.
Θα αποτελούσε δηλαδή μία σημαντικότατη «κύρωση» για τις Η.Π.Α. χωρίς να ορίζεται ως τέτοια – κάτι που φυσικά το καταλαβαίνουν οι Αμερικανοί. Αυτό που θα χρειαζόταν όμως η Ρωσία είναι η αμυντική ασφάλεια της, έτσι ώστε να μη λεηλατηθεί ο τεράστιος πλούτος της – γεγονός που ίσως αιτιολογεί τον πόλεμο της Ουκρανίας, από τη δική της οπτική γωνία.
Επίλογος
Συμπερασματικά, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σχετικά με το ότι, η Ρωσία πλήττεται πολύ σοβαρά από τις δυτικές οικονομικές κυρώσεις – η ζημία όμως οφείλεται κυρίως στη λανθασμένη νομισματική πολιτική της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, με την ευρεία έννοια. Ένα λάθος που βέβαια μπορεί να είναι σκόπιμο, εάν πράγματι δεν ελέγχεται η κεντρική τράπεζα απόλυτα από το ρωσικό κράτος – ένα λάθος που είναι εύκολο όμως να διορθωθεί.
Σε κάθε περίπτωση, η ζημία αυτή μπορεί να αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία, αφού είναι ένα κυρίαρχο νομισματικό κράτος – με τεράστιο φυσικό πλούτο.
Ειδικότερα, η πραγματική ζημία μετράται μόνο σε πραγματικά αγαθά και όχι σε χρήματα – ενώ η ζημία από το ότι, η Ρωσία δεν μπορεί να εισάγει πια αυτοκίνητα, για παράδειγμα, από τη Γερμανία, είναι σίγουρα πολύ μικρότερη, από αυτήν της Γερμανίας, εάν η Ρωσία σταματήσει να την προμηθεύει με ενέργεια και πρώτες ύλες.
Στα πλαίσια αυτά, εάν οι τιμές της ενέργειας συνεχίσουν να αυξάνονται με το σημερινό ρυθμό, θα διαπιστωθεί καθαρά ποιος θα υποστεί τις μεγαλύτερες ζημίες από τις κυρώσεις – οι οποίες, εάν γίνουν πιο αυστηρές, δεν θα τρέμουν ούτε οι Ρώσοι, ούτε οι Αμερικανοί, αλλά σίγουρα οι Ευρωπαίοι από το κρύο και τη φτώχεια.
Ο χρήσιμος ηλίθιος; Σίγουρα, εάν δεν κάνουν οι Ευρωπαίοι ότι μπορούν για να πάψει να καταστρέφεται η Ουκρανία, να μην υποφέρουν τα πάνδεινα οι Πολίτες της, να εγγυηθούν έμπρακτα την ασφάλεια των συνόρων της Ρωσίας τηρώντας τη συμφωνία 2+4 και να αποχωρήσουν τα ρωσικά στρατεύματα – με τη βοήθεια της διπλωματίας και όχι του μπούμερανγκ των κυρώσεων ή του πολέμου.
Υστερόγραφο: Ένα ακόμη όπλο της Ρωσίας, είναι η απελευθέρωση της αμερικανικής πνευματικής ιδιοκτησίας – η οποία θα προκαλούσε ζημία στις Η.Π.Α., ύψους 10 τρις $, μόνο στο πρώτο στάδιο. Τι σημαίνει αυτό; Την κατάσχεση της τεχνολογίας, με την έννοια πως η Ρωσία θα έπαυε να αναγνωρίζει δικαιώματα των ΗΠΑ για διπλώματα ευρεσιτεχνίας – γεγονός που σημαίνει πως ο οικονομικός πόλεμος έχει πολλές παρενέργειες που δεν φαίνονται ακόμη.