Από: analyst.gr - Βασίλης Βιλιάρδος
Ανάλυση
Σύμφωνα με εκτιμήσεις που αφορούν την Ελλάδα (Pantelakis), τα έσοδα από τη φορολόγηση των υπερκερδών που κατά τη ρυθμιστική αρχή ενέργειας (ΡΑΕ) αποκομίζουν οι παραγωγοί και οι πάροχοι ενέργειας, λόγω της εκρηκτικής αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, δεν θα ξεπερνούν (δήθεν) τα 50 εκ. € – οπότε αυτό θα είναι το ποσόν που θα εισπράξει το κράτος, εάν εφαρμοσθούν οι δηλώσεις του πρωθυπουργού για συντελεστή 90%.
Πώς είναι δυνατόν αλήθεια, όταν κατά τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΑΕ), μόνο για το τρέχον έτος, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ έχουν αποκομίσει «απροσδόκητα κέρδη», όπως αποκαλούνται, περί τα 200 δις €; Είναι τόσο διαφορετικές οι συνθήκες στην Ελλάδα ή μήπως πράγματι η κυβέρνηση στηρίζει το «καρτέλ της ενέργειας» των ελάχιστων Ολιγαρχών, για να τη στηρίζουν με τη σειρά τους;
Σε διεθνές επίπεδο πάντως, εν πρώτοις οι υψηλές τιμές των καυσίμων για τους καταναλωτές στα πρατήρια δεν μπορούν να εξηγηθούν από τις ακριβές τιμές του πετρελαίου (πηγή) – αφού για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το 2008, η τιμή του πετρελαίου ήταν σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με τη σημερινή, αλλά τα καύσιμα περίπου κατά το 1/3 φθηνότερα. Δεν μπορούν να εξηγηθούν στη Γερμανία ούτε από τον ανύπαρκτο σχεδόν πληθωρισμό τα προηγούμενα χρόνια, ούτε από το φόρο διοξειδίου του άνθρακα, μεταξύ 7 και 8 λεπτών (πηγή) – όπως ισχυρίζονται αρκετοί.
Κατά τον Γερμανό εκπρόσωπο της ένωσης ορυκτελαίων δε, τα διυλιστήρια κερδίζουν σήμερα πολύ περισσότερα χρήματα από πριν – ενώ οι εταιρίες αυτές μπορούν να χαρακτηρισθούν ως οι «κερδοσκόποι του πολέμου» (πηγή). Γιατί αλήθεια να μην ισχύει κάτι ανάλογο στην Ελλάδα; Μήπως επειδή τα εγχώρια διυλιστήρια ανήκουν στο Ολιγοπώλιο που απομυζούσε ανέκαθεν τους Έλληνες, χωρίς να ελέγχεται από κανέναν; Ούτε καν για τα τεράστια ποσά που χάνονται από το λαθρεμπόριο, το οποίο κατά τους ειδικούς θα ήταν αδύνατον εάν ελεγχόταν ολόκληρη η αλυσίδα παραγωγής και διανομής; Μήπως χρηματίζει το λόμπι των Ολιγοπωλίων κάποιους κυβερνητικούς παράγοντες, για να μην ελέγχεται;
Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες πάντως, εκτός από την Ελλάδα, γίνονται αναφορές στα «δισεκατομμύρια της βροχής» – στα απρόβλεπτα κέρδη που πέφτουν από τον ουρανό, εξαιτίας των καρτέλ της ενέργειας που υπάρχουν σχεδόν παντού. Επίσης στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας και όχι μόνο στα διυλιστήρια, λόγω των συστημάτων που έχουν επιβληθεί για τον υπολογισμό της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος – ξανά εις βάρος των μικρών κυρίως επιχειρήσεων και των καταναλωτών.
Το ισπανικό παράδειγμα
Συνεχίζοντας, πριν από δέκα περίπου χρόνια, ο πρώην συντηρητικός επίτροπος ενέργειας της ΕΕ, ο G. Oettinger, ζήτησε να αλλάξει το παράλογο σύστημα τιμολόγησης στην Ισπανία – επειδή τα εργοστάσια είχαν τεράστια κέρδη. Σήμερα όμως τα δισεκατομμύρια εισπράττονται από το ισπανικό ολιγοπώλιο ηλεκτρικής ενέργειας, επειδή δεν έχει συμβεί έκτοτε σχεδόν τίποτα – ανεξάρτητα από τις κυβερνήσεις όλων των «χρωμάτων» που έχουν αλλάξει.
Ακόμη χειρότερα, πέρυσι οι φορείς εκμετάλλευσης πυρηνικών εργοστασίων στην Ισπανία (πηγή), απείλησαν με το κλείσιμο των αντιδραστήρων (στο γράφημα το ενεργειακό μίγμα της Ισπανίας) – επειδή η κυβέρνηση είχε αρχίσει να φορολογεί μέρος των δις € των απροσδόκητων κερδών τους. Των απρόβλεπτων και τυχαίων κερδών δηλαδή, λόγω αλλαγών στην κατάσταση της αγοράς, τα οποία έπεφταν σαν βροχή – με αποτέλεσμα τον απίστευτο πλουτισμό τους.
Επειδή τώρα οι αγορές ενέργειας ρυθμίζονται διαφορετικά από χώρα σε χώρα, θα αναφερθούμε στο ισπανικό παράδειγμα – το οποίο μεταφορικά λειτουργεί ως εξής:
Υποθετικά, μία παρέα τεσσάρων ατόμων επισκέπτεται ένα εστιατόριο – όπου το πρώτο δεν πεινάει και παραγγέλνει μόνο μία σαλάτα κόστους 5 €, το δεύτερο μία μπριζόλα κόστους 15 €, το τρίτο γαρίδες κόστους 30 € και το τέταρτο φρέσκο λαβράκι κόστους 70 €. Εν προκειμένω, η σαλάτα αντιπροσωπεύει αποσβεσμένους πυρηνικούς σταθμούς και υδροηλεκτρικούς, η μπριζόλα ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ όπως τα φωτοβολταϊκά, η αιολική ενέργεια, η βιομάζα κλπ., οι γαρίδες το πετρέλαιο και το λαβράκι το φυσικό αέριο – η τιμή του οποίου διαμορφώνεται επί πλέον από την κερδοσκοπία (πηγή, όπως στην Ελλάδα από το χρηματιστήριο ενέργειας).
Παραμένοντας στο εστιατόριο, στο τέλος έρχεται ο λογαριασμός – όπου, εάν εξαρτιόταν από τους κανονισμούς της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου στο απλουστευμένο παράδειγμα μας, δεν θα εξέδιδε τιμολόγιο για κάθε πελάτη χωριστά, αλλά μόνο ένα κοινό για όλους.
Ο λογαριασμός όμως δεν θα ήταν 120 €, τον οποίο θα μπορούσαν να μοιράσουν μεταξύ τους τα τέσσερα άτομα πληρώνοντας το καθένα 30 €, αλλά θα καθοριζόταν κυρίως από το πιο ακριβό πιάτο – από το λαβράκι δηλαδή, οπότε από το φυσικό αέριο.
Έτσι, με βάση τους κανόνες της ενεργειακής αγοράς, ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου θα μπορούσε απλουστευμένα να πουλήσει τη σαλάτα στην τιμή που έχει το λαβράκι – απολαμβάνοντας με αυτόν τον τρόπο τεράστια τυχαία κέρδη. Εν προκειμένω, τα πρόσθετα αυτά κέρδη θα προέκυπταν απλά από τις αλλαγές στην κατάσταση της αγοράς – χωρίς ο ίδιος να κάνει απολύτως τίποτα.
Ότι λοιπόν δεν θα δεχόμασταν σε κανένα εστιατόριο, το δεχόμαστε με τη μία ή με την άλλη μορφή, σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό, στη μία ή στην άλλη χώρα, στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας – χωρίς την παραμικρή διαμαρτυρία. Ακόμη χειρότερα, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν επί του παρόντος να επωφεληθούν από το γεγονός ότι, η τιμή του φυσικού αερίου (λαβράκι) συνεχίζει να αυξάνεται, λόγω των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας – κάτι που σημαίνει πως τα απροσδόκητα κέρδη θα συνεχίσουν να κλιμακώνονται όσο διαρκεί ο πόλεμος που, στην οικονομική του μορφή, μάλλον μόλις ξεκίνησε.
Γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο; Επειδή έχουμε πεισθεί πως οι ενέργειες αυτές ωφελούν το περιβάλλον, ότι η πράσινη ενέργεια είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό, καθώς επίσης σήμερα πως βοηθούν το λαό της Ουκρανίας που δέχεται την επίθεση του Putin: η απόλυτη χειραγώγηση της μάζας εκ μέρους των ελίτ, με την εκμετάλλευση των αριστερών, αλληλέγγυων και περιβαλλοντολογικών ιδεολογιών.
Στο παράδειγμα του εστιατορίου, η σαλάτα θα χρεωνόταν με όλο και πιο υπέρογκες τιμές, οπότε ο εστιάτορας θα έβλεπε τεράστια κέρδη να πέφτουν σαν τη βροχή από τον παράδεισο – ενώ, παρά το ότι κανένας δεν θα πλήρωσε αυτές τις τιμές για τη σαλάτα, όσον αφορά την ηλεκτρική ενέργεια οι άνθρωποι τις δέχονται σαν να πρόκειται για νόμους της φύσης. Όσοι δε αναφέρονται στην πράσινη απάτη (ανάλυση), κατηγορούνται ως εχθροί του περιβάλλοντος και της προόδου – με στόχο τη φίμωση τους.
Η αισχροκέρδεια των ΑΠΕ
Περαιτέρω, με δεδομένο το ότι οι αγορές ενέργειας στην Ευρώπη ρυθμίζονται πολύ διαφορετικά, οι τιμές της ενέργειας σε κάθε χώρα διαμορφώνονται επίσης διαφορετικά – ενώ θα χρειαζόταν μία μεγάλη μελέτη, για να αναλυθούν και να χαρτογραφηθούν όλα τα διαφορετικά συστήματα της Ευρώπης.
Παράδειγμα τα χρηματιστήρια ενέργειας, όπου στην Ελλάδα ξεκίνησε η λειτουργία του το Νοέμβριο του 2020 – γεγονός που σημαίνει πως έκτοτε οι παραγωγοί ενέργειας, η ΔΕΗ και οι ιδιώτες, πουλούν την ενέργεια που παράγουν στο χρηματιστήριο. Εκεί διαμορφώνεται η χονδρική ή οριακή τιμή εκκαθάρισης – ενώ στη συνέχεια οι ίδιες εταιρίες, καθώς επίσης οι καθαρά εμπορικές, αγοράζουν την ενέργεια από το χρηματιστήριο στη συγκεκριμένη χονδρική τιμή, για να την πουλήσουν στους πελάτες τους στη λιανική τιμή.
Η διαφορά όμως της Ελλάδας με τα αντίστοιχα χρηματιστήρια σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι τεράστια – αφού στη χώρα μας σχεδόν το 100% της ενέργειας που παράγεται από τους παραγωγούς πωλείται στο χρηματιστήριο ενέργειας και αγοράζεται μετά από αυτό, όπως αναφέραμε, για να διατεθεί (ανάλυση).
Στις άλλες όμως χώρες δεν συμβαίνει κάτι ανάλογο, αφού στη Γερμανία διακινείται μέσα από το χρηματιστήριο το 29%, στη Γαλλία επίσης, στη Σουηδία το 18%, στην Ιταλία το 11%, στην Πολωνία το 1% κοκ. – με την τελευταία να έχει σταθερά τις χαμηλότερες τιμές ενέργειας στην ΕΕ, ακριβώς για αυτόν το λόγο. Με απλά λόγια, σε όλες τις άλλες χώρες εκτός της Ελλάδας, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας πωλείται με διμερή συμβόλαια ή απευθείας στους πελάτες λιανικής, χωρίς να περνάει από το χρηματιστήριο.
Μέσες μηνιαίες τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας ανά MWH
Σε κάθε περίπτωση όμως, παντού στην ΕΕ οι επί του παρόντος υψηλές τιμές φυσικού αερίου, αυξάνουν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας – σε μεγαλύτερο ή σε μικρότερο βαθμό. Εν τούτοις, όπως φαίνεται στο παράδειγμα της Ισπανίας ή της Ελλάδας παραπάνω, δεν συμβαίνει μόνο επειδή οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν αυξηθεί – αλλά λόγω του ότι οι διάφοροι κανονισμοί τιμολόγησης επιτρέπουν την αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας πολύ περισσότερο, επειδή αυτή η τιμή δεν βασίζεται στο πραγματικό κόστος παραγωγής.
Στο παράδειγμα της Γερμανίας τώρα, η φθηνή παραγωγή ηλεκτρικής ενάργειας από ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ), φθηνή επειδή επιδοτείται, δεν φτάνει καθόλου στον τελικό πελάτη – εάν δεν έχει δικό του ηλιακό σύστημα στη σκεπή του σπιτιού του. Η αιτία έχει σχέση, μεταξύ άλλων, με το ονομαζόμενο «market premium» – το οποίο αποκαλείται από τους γνώστες της αγοράς ενέργειας ως ένα κρίσιμο «κατασκευαστικό λάθος».
Έτσι, ενώ το πολύ χαμηλό κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ θα μπορούσε να μειώσει την τιμή του ηλεκτρικού για τους καταναλωτές, ακόμη και αν δεν διαθέτουν οι ίδιοι ΑΠΕ, δεν συμβαίνει ποτέ – αντίθετα, τα νεότερα αιολικά και φωτοβολταϊκά συστήματα καθιστούν σήμερα πάμπλουτους τους ιδιοκτήτες τους, αφού ξεχειλίζουν από χρήματα (πηγή).
Ειδικότερα, στη Γερμανία η ονομαζόμενη «άμεση εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας» από νέους αιολικούς και ηλιακούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας με ισχύ άνω των 100 KW, έγινε υποχρεωτική το 2014 – ενώ έχει διασφαλισθεί πως οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ από μεγαλύτερες μονάδες, πρέπει να φροντίζουν για την εμπορία της οι ίδιοι ή μέσω ενός παρόχου υπηρεσιών, όπως του ανταλλακτηρίου ηλεκτρικής ενέργειας.
Εν προκειμένω, ένα από τα «κατασκευαστικά ελαττώματα» είναι η υπόθεση, σύμφωνα με την οποία η ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ, θα ήταν πάντα πιο ακριβή, από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας που διαπραγματεύεται στο χρηματιστήριο – οπότε, για να αντισταθμισθεί αυτή η διαφορά, υιοθετήθηκε το «market premium», με το οποίο πριμοδοτούνται οι ΑΠΕ.
Όμως, οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στο χρηματιστήριο είναι πλέον πολύ υψηλότερες, από το κόστος παραγωγής της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας – γεγονός που συνέβαινε πολύ πριν τον πόλεμο της Ουκρανίας. Ειδικότερα, έως το Δεκέμβρη οι τιμές για την ηλεκτρική ενέργεια από αιολικά είχαν αυξηθεί στα 16 σεντ και για τα ηλιακά στα 27 σεντ (πηγή) – όταν το κόστος παραγωγής τους είναι 4 έως 5 σεντ.
Χωρίς να επεκταθούμε σε λεπτομέρειες, το αργότερο έως τον Ιούνιο του 2021, κυρίως οι φορείς εκμετάλλευσης νέων συστημάτων ΑΠΕ κατάφεραν να επιτύχουν τεράστια τυχαία κέρδη χωρίς σχεδόν καθόλου κινδύνους – ενώ όσο παλαιότερα είναι τα συστήματα, τόσο χαμηλότερα τα απροσδόκητα κέρδη.
Στη Γερμανία αυτά τα υπερκέρδη υπολογίζονται σε αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια € κάθε μήνα – γεγονός που τεκμηρίωσε μία μελέτη του γερμανικού ινστιτούτου οικονομικών ερευνών (DIW Berlin), αν και εξέτασε μόνο τα τυχαία κέρδη στο χώρο των ΑΠΕ (πηγή). Αυτή η μελέτη όμως θα μπορούσε να βοηθήσει την ελληνική κυβέρνηση να ανακαλύψει τα υπερκέρδη των ΑΠΕ στην Ελλάδα – τα οποία δεν είναι ασφαλώς μόλις 50 εκ. €, όπως δήλωσε η ΡΑΕ, αλλά πολλές εκατοντάδες εκ.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, στον κλάδο της ενέργειας διενεργείται ήδη από τα μέσα του 2021 ένα κερδοσκοπικό πάρτι, εις βάρος των καταναλωτών – με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την εκτόξευση της ακρίβειας και του πληθωρισμού που είναι συνώνυμος με τους φόρους. Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν πολύ πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, έχοντας οργανωθεί από μία ομάδα Ευρωπαίων Ολιγαρχών που απομυζούν τους Πολίτες, με τη δρομολόγηση πολύπλοκων συστημάτων τιμολόγησης της ενέργειας που δεν γίνονται κατανοητά – ενώ τώρα ενοχοποιούν τον πόλεμο για την απίστευτη αισχροκέρδεια τους.
Προφανώς κανένας δεν πιστεύει στα δήθεν κατασκευαστικά λάθη του συστήματος, όπως τα αποκαλούν – ενώ όλα αυτά προϋποθέτουν την έμμισθη συμμετοχή των πολιτικών, αφού διαφορετικά δεν θα μπορούσαν ποτέ να επιβάλουν τα Ολιγοπώλια της ενέργειας τις ληστρικές μεθόδους τους. Η ληστεία δε αυτή δεν πρόκειται να σταματήσει, εάν δεν αντιδράσουν οι Πολίτες – οι οποίοι έχουν δυστυχώς υποβιβασθεί σε φιμωμένα πρόβατα, με τη βοήθεια της πανδημίας.