Κύπρος και Τουρκία στη ζυγαριά των αμερικανικών συμφερόντων – συζήτηση στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων
Από: simerini.sigmalive.com / Μάριος Πούλλαδος
«Ευκαιρίες & Προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο: Εξέταση των συμφερόντων των ΗΠΑ και της περιφερειακής συνεργασίας», ήταν ο τίτλος της συζήτησης στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων των ΗΠΑ αργά το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης. Γερουσιαστές, αφού τοποθετήθηκαν, αντάλλαξαν απόψεις με πολιτικούς αναλυτές, διεθνολόγους διαφορετικών think tanks και ειδικούς από τη βιομηχανία της ενέργειας. Παρέθεσαν σκέψεις και ανέλυσαν διάφορες παραμέτρους για τη μελλοντική αρχιτεκτονική ασφάλειας στην περιοχή, στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ο ρόλος του φυσικού αερίου, το Κυπριακό αλλά και ο ρόλος της Τουρκίας, της Αιγύπτου και του Ισραήλ βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης.
Η έκκληση σε Τουρκία
Ξεκινώντας την ακρόαση, ο γερουσιαστής Ted Deutch τόνισε τη σημασία της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο, της διπλωματικής επιτυχίας, όπως το EastMed Gas Forum και η συνεργασία 3+1, και προέτρεψε για την πλήρη εφαρμογή του νομοσχεδίου EastMed Act, που εγκρίθηκε από το Κογκρέσο. Ο γερουσιαστής των Δημοκρατικών Βill Keating είπε πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και πρέπει να συνεργαστούν ενεργά με τους συμμάχους και τους εταίρους των ΗΠΑ για τον σκοπό αυτό. Είπε, επίσης, ότι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ πρέπει να απαντήσουν στη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία και κάλεσε την Τουρκία να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία.
Άρση εμπάργκο όπλων σε Κύπρο
Ο Αlan Makwisky, ανώτερος συνεργάτης Εθνικής Ασφάλειας και Διεθνούς Πολιτικής στο American Progress, επεσήμανε πως ο χάρτης στην Ανατολική Μεσόγειο αλλάζει και οι ΗΠΑ μπορούν να βοηθήσουν στη διαμόρφωσή του. Αρχικά, όπως είπε, θα πρέπει να εντείνουν τη διπλωματική εμπλοκή των ΗΠΑ με ομάδες φιλικών κρατών. «Εν ολίγοις, δημιουργήστε περισσότερα +1 με άμεση συμμετοχή ανώτερων από την πλευρά των ΗΠΑ», είπε.
Σημείωσε, επίσης, πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να εξετάσουν πώς θα υποστηρίξουν την επέκταση των εγκαταστάσεων Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) στην Αίγυπτο και στην Αλεξανδρούπολη, στην Ελλάδα. Επισημαίνει ότι η πιο άμεση πρακτική διαδρομή LNG είναι αυτή από την Αίγυπτο προς την Ελλάδα. Είπε μάλιστα πως οι ΗΠΑ πρέπει να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος, ενώ τόνισε πως πρέπει να δώσουν προσοχή στο ερώτημα πώς να χειριστούν την Τουρκία. Σε ερώτηση που του τέθηκε από τον γερουσιαστή David N. Cicilline σχετικά με την ανάγκη ασφάλειας στην περιοχή και τον ρόλο της Κύπρου, είπε πως έφτασε η στιγμή για της ΗΠΑ να άρουν το εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε μετά το 1974.
«Η Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ στρατηγική τοποθεσία, όπως και η Τουρκία, αλλά η Τουρκία ήταν λιγότερο αξιόπιστος σύμμαχος. Η επέκταση του MDCA με την Ελλάδα είναι μια πολύ σημαντική εξέλιξη - και η στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Ελλάδα είναι μια αλλαγή "από την αρχή" σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
»Οι επενδύσεις στην Αλεξανδρούπολη είναι βασικές για τη μεταφορά ανδρών και υλικού σε άλλους συμμάχους του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια. Η διευρυμένη ελληνοαμερικανική συνεργασία είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τις ΗΠΑ να βρεθούν σε μια γεωστρατηγικά τοποθετημένη χώρα - την Ελλάδα - και να εμπλακούν στην περιοχή».
Για τα ενεργειακά ζήτημα εξέφρασε την εκτίμηση πως καμία από τις ιδέες αγωγών δεν είναι πολύ ρεαλιστική. «Ο πιο πιθανός τρόπος για να βοηθήσετε την Ευρώπη από την Ανατολική Μεσόγειο είναι μέσω LNG από την Αίγυπτο στην Ελλάδα. Το Ισραήλ ήδη στέλνει φυσικό αέριο στην Αίγυπτο. Αυτή είναι η διαδρομή που οι ΗΠΑ πρέπει να ενθαρρύνουν».
«Ο καλύτερος τρόπος για να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη των συμφερόντων των ΗΠΑ σε αυτήν τη διαδικασία είναι να υποστηρίξουμε τις συμφωνίες του Αβραάμ και τα διάφορα clusters της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι σημαντικό για τις ΗΠΑ να εμπλακούν σε ανώτερο επίπεδο, ειδικά για το 3+1 μεταξύ Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας», είπε.
Η υποκριτική στάση της Τουρκίας
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Howard Eissenstat, από το Πανεπιστήμιο του St Lawrence, είπε πως η Ανατολική Μεσόγειος υπήρξε επίκεντρο έντονου ενδιαφέροντος - κυρίως, λόγω της επιθετικής Τουρκίας. Εμφανίστηκε μάλιστα αρκετά δύσπιστος απέναντι στην Τουρκία και τις πρόσφατες προσπάθειες της Άγκυρας για επιδιόρθωση των σχέσεων με τις περιφερειακές δυνάμεις. «Υπάρχουν ευκαιρίες για να μειώσουμε μια επικίνδυνη κατάσταση. Η Τουρκία είναι παράδειγμα ενός περίπλοκου διπλωματικού πεδίου, στο οποίο πρέπει να λειτουργήσουν οι ΗΠΑ. Η Άγκυρα ούτε πρόκειται να είναι αξιόπιστος σύμμαχος, ούτε πρέπει να την θεωρούμε εχθρό», σημείωσε.
«Η αντίδραση της Τουρκίας στην κρίση στην Ουκρανία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ, που καταδεικνύει την προσπάθεια του Ερντογάν να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Ρωσίας και τις αντιλήψεις εντός της Τουρκίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία». Τόνισε επίσης τα προβλήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου στη χώρα.
«Η Τουρκία περιμένει να δει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Εάν η Ουκρανία καταρρεύσει, τότε θα πλησιάσει περισσότερο τη Ρωσία. Εάν η Ουκρανία τα καταφέρει, τότε η Τουρκία θα πλησιάσει πιο κοντά στη Δύση», είπε. «Η μεγάλη συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ένα παράδειγμα τού πόσο άσχημα έχει εξελιχθεί η επιθετικότητα της Τουρκίας. Είναι στο χέρι μας τώρα να τονίσουμε ότι υπάρχει μεγάλος όφελος για την Τουρκία, εάν γίνει πιο συνεργάσιμη και επιλέξει να συνεργαστεί με τους γείτονές της», πρόσθεσε.
«Μόνο αν αλλάξει στάση η Τουρκία»
Η Αναπληρώτρια Διευθύντρια του International Crisis Group, Alissa de Carbonnel, αφού ανέλυσε τις ενεργειακές προοπτικές της περιοχής και τους τρόπους εμπορικής αξιοποίησης των κοιτασμάτων, είπε πως η συμμετοχή της Τουρκία σήμερα, στο φόρουμ EastMed Gas, δεν είναι ρεαλιστική.« Εάν, ωστόσο, δούμε μια διαρκή αλλαγή στην προσέγγιση της Τουρκίας προς τις υπόλοιπες χώρες και αυτό οδηγεί σε βελτιωμένες σχέσεις, τότε θα ήταν καλή ιδέα να συμπεριληφθεί», σημείωσε. Η Carbonnel είπε, σε σχέση με τους αγωγούς, ότι το LNG είναι προτιμότερη λύση αξιοποίησης των κοιτασμάτων. Αναγνώρισε επίσης ότι οι ΗΠΑ έχουν στραφεί, σε μεγάλο βαθμό, λόγω των τριβών με την Τουρκία τα τελευταία χρόνια, προς τη στήριξη της Κύπρου και της Ελλάδας ως εταίρων ασφαλείας στην περιοχή.
«Ευκαιρίες & Προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο: Εξέταση των συμφερόντων των ΗΠΑ και της περιφερειακής συνεργασίας», ήταν ο τίτλος της συζήτησης στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων των ΗΠΑ αργά το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης. Γερουσιαστές, αφού τοποθετήθηκαν, αντάλλαξαν απόψεις με πολιτικούς αναλυτές, διεθνολόγους διαφορετικών think tanks και ειδικούς από τη βιομηχανία της ενέργειας. Παρέθεσαν σκέψεις και ανέλυσαν διάφορες παραμέτρους για τη μελλοντική αρχιτεκτονική ασφάλειας στην περιοχή, στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ο ρόλος του φυσικού αερίου, το Κυπριακό αλλά και ο ρόλος της Τουρκίας, της Αιγύπτου και του Ισραήλ βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης.
Η έκκληση σε Τουρκία
Ξεκινώντας την ακρόαση, ο γερουσιαστής Ted Deutch τόνισε τη σημασία της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο, της διπλωματικής επιτυχίας, όπως το EastMed Gas Forum και η συνεργασία 3+1, και προέτρεψε για την πλήρη εφαρμογή του νομοσχεδίου EastMed Act, που εγκρίθηκε από το Κογκρέσο. Ο γερουσιαστής των Δημοκρατικών Βill Keating είπε πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και πρέπει να συνεργαστούν ενεργά με τους συμμάχους και τους εταίρους των ΗΠΑ για τον σκοπό αυτό. Είπε, επίσης, ότι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ πρέπει να απαντήσουν στη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία και κάλεσε την Τουρκία να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία.
Άρση εμπάργκο όπλων σε Κύπρο
Ο Αlan Makwisky, ανώτερος συνεργάτης Εθνικής Ασφάλειας και Διεθνούς Πολιτικής στο American Progress, επεσήμανε πως ο χάρτης στην Ανατολική Μεσόγειο αλλάζει και οι ΗΠΑ μπορούν να βοηθήσουν στη διαμόρφωσή του. Αρχικά, όπως είπε, θα πρέπει να εντείνουν τη διπλωματική εμπλοκή των ΗΠΑ με ομάδες φιλικών κρατών. «Εν ολίγοις, δημιουργήστε περισσότερα +1 με άμεση συμμετοχή ανώτερων από την πλευρά των ΗΠΑ», είπε.
Σημείωσε, επίσης, πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να εξετάσουν πώς θα υποστηρίξουν την επέκταση των εγκαταστάσεων Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) στην Αίγυπτο και στην Αλεξανδρούπολη, στην Ελλάδα. Επισημαίνει ότι η πιο άμεση πρακτική διαδρομή LNG είναι αυτή από την Αίγυπτο προς την Ελλάδα. Είπε μάλιστα πως οι ΗΠΑ πρέπει να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος, ενώ τόνισε πως πρέπει να δώσουν προσοχή στο ερώτημα πώς να χειριστούν την Τουρκία. Σε ερώτηση που του τέθηκε από τον γερουσιαστή David N. Cicilline σχετικά με την ανάγκη ασφάλειας στην περιοχή και τον ρόλο της Κύπρου, είπε πως έφτασε η στιγμή για της ΗΠΑ να άρουν το εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε μετά το 1974.
«Η Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ στρατηγική τοποθεσία, όπως και η Τουρκία, αλλά η Τουρκία ήταν λιγότερο αξιόπιστος σύμμαχος. Η επέκταση του MDCA με την Ελλάδα είναι μια πολύ σημαντική εξέλιξη - και η στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Ελλάδα είναι μια αλλαγή "από την αρχή" σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
»Οι επενδύσεις στην Αλεξανδρούπολη είναι βασικές για τη μεταφορά ανδρών και υλικού σε άλλους συμμάχους του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια. Η διευρυμένη ελληνοαμερικανική συνεργασία είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τις ΗΠΑ να βρεθούν σε μια γεωστρατηγικά τοποθετημένη χώρα - την Ελλάδα - και να εμπλακούν στην περιοχή».
Για τα ενεργειακά ζήτημα εξέφρασε την εκτίμηση πως καμία από τις ιδέες αγωγών δεν είναι πολύ ρεαλιστική. «Ο πιο πιθανός τρόπος για να βοηθήσετε την Ευρώπη από την Ανατολική Μεσόγειο είναι μέσω LNG από την Αίγυπτο στην Ελλάδα. Το Ισραήλ ήδη στέλνει φυσικό αέριο στην Αίγυπτο. Αυτή είναι η διαδρομή που οι ΗΠΑ πρέπει να ενθαρρύνουν».
«Ο καλύτερος τρόπος για να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη των συμφερόντων των ΗΠΑ σε αυτήν τη διαδικασία είναι να υποστηρίξουμε τις συμφωνίες του Αβραάμ και τα διάφορα clusters της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι σημαντικό για τις ΗΠΑ να εμπλακούν σε ανώτερο επίπεδο, ειδικά για το 3+1 μεταξύ Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας», είπε.
Η υποκριτική στάση της Τουρκίας
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Howard Eissenstat, από το Πανεπιστήμιο του St Lawrence, είπε πως η Ανατολική Μεσόγειος υπήρξε επίκεντρο έντονου ενδιαφέροντος - κυρίως, λόγω της επιθετικής Τουρκίας. Εμφανίστηκε μάλιστα αρκετά δύσπιστος απέναντι στην Τουρκία και τις πρόσφατες προσπάθειες της Άγκυρας για επιδιόρθωση των σχέσεων με τις περιφερειακές δυνάμεις. «Υπάρχουν ευκαιρίες για να μειώσουμε μια επικίνδυνη κατάσταση. Η Τουρκία είναι παράδειγμα ενός περίπλοκου διπλωματικού πεδίου, στο οποίο πρέπει να λειτουργήσουν οι ΗΠΑ. Η Άγκυρα ούτε πρόκειται να είναι αξιόπιστος σύμμαχος, ούτε πρέπει να την θεωρούμε εχθρό», σημείωσε.
«Η αντίδραση της Τουρκίας στην κρίση στην Ουκρανία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ, που καταδεικνύει την προσπάθεια του Ερντογάν να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Ρωσίας και τις αντιλήψεις εντός της Τουρκίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία». Τόνισε επίσης τα προβλήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου στη χώρα.
«Η Τουρκία περιμένει να δει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Εάν η Ουκρανία καταρρεύσει, τότε θα πλησιάσει περισσότερο τη Ρωσία. Εάν η Ουκρανία τα καταφέρει, τότε η Τουρκία θα πλησιάσει πιο κοντά στη Δύση», είπε. «Η μεγάλη συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ένα παράδειγμα τού πόσο άσχημα έχει εξελιχθεί η επιθετικότητα της Τουρκίας. Είναι στο χέρι μας τώρα να τονίσουμε ότι υπάρχει μεγάλος όφελος για την Τουρκία, εάν γίνει πιο συνεργάσιμη και επιλέξει να συνεργαστεί με τους γείτονές της», πρόσθεσε.
«Μόνο αν αλλάξει στάση η Τουρκία»
Η Αναπληρώτρια Διευθύντρια του International Crisis Group, Alissa de Carbonnel, αφού ανέλυσε τις ενεργειακές προοπτικές της περιοχής και τους τρόπους εμπορικής αξιοποίησης των κοιτασμάτων, είπε πως η συμμετοχή της Τουρκία σήμερα, στο φόρουμ EastMed Gas, δεν είναι ρεαλιστική.« Εάν, ωστόσο, δούμε μια διαρκή αλλαγή στην προσέγγιση της Τουρκίας προς τις υπόλοιπες χώρες και αυτό οδηγεί σε βελτιωμένες σχέσεις, τότε θα ήταν καλή ιδέα να συμπεριληφθεί», σημείωσε. Η Carbonnel είπε, σε σχέση με τους αγωγούς, ότι το LNG είναι προτιμότερη λύση αξιοποίησης των κοιτασμάτων. Αναγνώρισε επίσης ότι οι ΗΠΑ έχουν στραφεί, σε μεγάλο βαθμό, λόγω των τριβών με την Τουρκία τα τελευταία χρόνια, προς τη στήριξη της Κύπρου και της Ελλάδας ως εταίρων ασφαλείας στην περιοχή.