Ουκρανία: η ΕΕ καταλήγει σε συμφωνία για πέμπτη δέσμη περιοριστικών μέτρων κατά της Ρωσίας

Dusan_Cvetanovic / Pixabay

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρετίζει τη σημερινή συμφωνία του Συμβουλίου για την έγκριση πέμπτης δέσμης περιοριστικών μέτρων κατά καθεστώτος του Πούτιν ως απάντηση στη βάναυση επίθεση κατά της Ουκρανίας και του ουκρανικού λαού. Μαζί με τις τέσσερις προηγούμενες δέσμες, οι κυρώσεις αυτές θα συμβάλουν περαιτέρω στην αύξηση της οικονομικής πίεσης που ασκείται στο Κρεμλίνο και θα πλήξουν την ικανότητά του να χρηματοδοτεί την εισβολή του στην Ουκρανία. Τα μέτρα αυτά είναι ευρύτερα και πιο αιχμηρά, με αποτέλεσμα να πλήττουν ακόμα σοβαρότερα τη ρωσική οικονομία. Συντονίστηκαν με διεθνείς εταίρους.

Η Επιτροπή και η ΕΥΕΔ (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης) επεξεργάζονται πρόσθετες προτάσεις πιθανές κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων των εισαγωγών πετρελαίου, και εξετάζουν κάποιες από τις ιδέες που παρουσίασαν τα κράτη μέλη, όπως φόρους ή ειδικούς διαύλους πληρωμών, όπως οι λογαριασμοί υπό μεσεγγύηση. Πέραν των κυρώσεων, η ΕΕ κατέστησε σαφές ότι η μείωση της εξάρτησής μας από τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Η Επιτροπή ανήγγειλε στην ανακοίνωσή της REPowerEU της 8ης Μαρτίου μια στρατηγική για τη μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατόν και έχουν αρχίσει οι εργασίες για την υλοποίηση του εν λόγω σχεδίου.

Η σημερινή δέσμη περιλαμβάνει τα ακόλουθα έξι στοιχεία:

 1) Απαγόρευση εισαγωγών άνθρακα

• Απαγόρευση εισαγωγής όλων των μορφών ρωσικού άνθρακα. Αφορά το ένα τέταρτο του συνόλου των ρωσικών εξαγωγών άνθρακα, που ισοδυναμεί με απώλεια εσόδων 4 δισ. ευρώ ετησίως για τη Ρωσία.

 2) Οικονομικά μέτρα

• Πλήρης απαγόρευση συναλλαγών και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων σε τέσσερις ρωσικές τράπεζες, οι οποίες είναι πλέον εντελώς αποκομμένες από τις αγορές. Αντιπροσωπεύουν το 23 % του μεριδίου αγοράς στον ρωσικό τραπεζικό τομέα και, ως εκ τούτου, θα αποδυναμώσουν περαιτέρω το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ρωσίας.
• Απαγόρευση παροχής υπηρεσιών κρυπτοστοιχείων υψηλής αξίας στη Ρωσία. Αυτό θα συμβάλει στην κάλυψη πιθανών κενών στα οικονομικά μέτρα.
• Απαγόρευση παροχής συμβουλών για καταπιστεύματα σε πλούσιους Ρώσους, γεγονός που δυσχεραίνει την αποθήκευση του πλούτου τους στην ΕΕ.

3) Μεταφορές

• Πλήρης απαγόρευση των ρωσικών και λευκορωσικών οδικών μεταφορέων εμπορευμάτων που εργάζονται στην ΕΕ. Ορισμένες εξαιρέσεις θα αφορούν είδη για βασικές ανάγκες όπως τα αγροδιατροφικά προϊόντα, η ανθρωπιστική βοήθεια και η ενέργεια.
• Απαγόρευση εισόδου σκαφών με ρωσική σημαία σε λιμένες της ΕΕ. Εξαιρέσεις ισχύουν, μεταξύ άλλων, για ιατρικούς, επισιτιστικούς, ενεργειακούς και ανθρωπιστικούς σκοπούς.

4) Στοχοθετημένες απαγορεύσεις εξαγωγών

• Περαιτέρω στοχευμένες απαγορεύσεις εξαγωγών — ύψους 10 δισ. ευρώ — σε τομείς στους οποίους η Ρωσία είναι ευάλωτη λόγω της υψηλής εξάρτησής της από τις προμήθειες από την ΕΕ. Περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η κβαντική υπολογιστική, οι προηγμένοι ημιαγωγοί, τα ευαίσθητα μηχανήματα, οι μεταφορές και τα χημικά προϊόντα. Περιλαμβάνει επίσης εξειδικευμένους καταλύτες για χρήση στον κλάδο της διύλισης. Τα μέτρα αυτά θα συνεχίσουν να υποβαθμίζουν την τεχνολογική βάση και τις βιομηχανικές ικανότητες της Ρωσίας.
• Προσθήκη στην ισχύουσα απαγόρευση εξαγωγών του καυσίμου αεριωθουμένων και των προσθέτων καυσίμου, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον ρωσικό στρατό.

5) Επέκταση των απαγορεύσεων εισαγωγής

• Πρόσθετες απαγορεύσεις εισαγωγών — αξίας 5,5 δισ. EUR — μεταξύ άλλων του τσιμέντου, των προϊόντων καουτσούκ, του ξύλου, των οινοπνευματωδών (συμπεριλαμβανομένης της βότκας), των αλκοολούχων ποτών, των θαλασσινών υψηλής ποιότητας (συμπεριλαμβανομένου του χαβιαριού) και ενός μέτρου κατά της καταστρατήγησης κατά των εισαγωγών ποτάσας από τη Λευκορωσία. Τα μέτρα αυτά θα συμβάλουν επίσης στην κάλυψη των κενών μεταξύ Ρωσίας και Λευκορωσίας.

6) Αποκλεισμός της Ρωσίας από δημόσιες συμβάσεις και ευρωπαϊκά κονδύλια· νομικές διευκρινίσεις και επιβολή

• Πλήρης απαγόρευση της συμμετοχής Ρώσων υπηκόων και φορέων σε δημόσιες συμβάσεις στην ΕΕ. Οι αρμόδιες αρχές μπορούν να χορηγούν περιορισμένες εξαιρέσεις όταν δεν υπάρχει βιώσιμη εναλλακτική λύση.
• Περιορισμός της χρηματοδοτικής και μη χρηματοδοτικής στήριξης σε ρωσικές δημόσιες ή ελεγχόμενες οντότητες στο πλαίσιο προγραμμάτων της ΕΕ, της Ευρατόμ και των κρατών μελών. Για παράδειγμα, σε συνέχεια των μέτρων που είχαν ανακοινωθεί προηγουμένως στους τομείς της έρευνας και της εκπαίδευσης, η Επιτροπή θα τερματίσει τη συμμετοχή σε όλες τις εν εξελίξει συμφωνίες επιχορήγησης σε ρωσικούς δημόσιους φορείς ή συναφείς οντότητες και θα αναστείλει όλες τις σχετικές πληρωμές, στο πλαίσιο των προγραμμάτων «Ορίζων 2020» και του «Ορίζων Ευρώπη», Ευρατόμ και Erasmus+. Στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων δεν θα συναφθούν νέες συμβάσεις ή συμφωνίες με ρωσικούς δημόσιους φορείς ή συναφείς οντότητες.
• Αντιμετώπιση διαφόρων αλληλοεπικαλύψεων μεταξύ περιορισμών στις εξαγωγές ειδών διπλής χρήσης και προηγμένων τεχνολογιών και άλλων διατάξεων.
• Επέκταση σε όλα τα επίσημα νομίσματα της ΕΕ των απαγορεύσεων εξαγωγής τραπεζογραμματίων και πώλησης κινητών αξιών.

Η Επιτροπή εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι έχουν πλέον επιβληθεί κυρώσεις σε 217 επιπλέον φυσικά πρόσωπα και 18 οντότητες. Σε αυτά περιλαμβάνονται και τα 179 μέλη των αποκαλούμενων «κυβερνήσεων» και των «κοινοβουλίων» του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ. Συνολικά, από το 2014 έχουν επιβληθεί κυρώσεις σε 1091 άτομα και 80 οντότητες.

Κατευθυντήριες γραμμές για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία

Η Επιτροπή επίσης εξέδωσε στις 5 Απριλίου κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη της ΕΕ σχετικά με την αξιολόγηση και την πρόληψη απειλών κατά της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης της ΕΕ από επενδύσεις της Ρωσίας και της Λευκορωσίας. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναδεικνύουν τον αυξημένο κίνδυνο από επενδύσεις που υπόκεινται σε επιρροή της ρωσικής ή της λευκορωσικής κυβέρνησης στο πλαίσιο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ζητεί στενή συνεργασία μεταξύ των αρχών που συμμετέχουν στον έλεγχο των επενδύσεων και των αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή των κυρώσεων. Τα κράτη μέλη καλούνται να δημιουργήσουν επειγόντως ολοκληρωμένους μηχανισμούς ελέγχου των επενδύσεων, εάν δεν το έχουν ήδη πράξει. Καλούνται επίσης να επιβάλουν τους κανόνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ώστε να αποτραπεί η κατάχρηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ από επενδυτές από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία.

Ιστορικό

Η σημερινή συμφωνία βασίζεται στις ευρείες και πρωτοφανείς δέσμες μέτρων που έχει λάβει η ΕΕ ως απάντηση στις επιθέσεις της Ρωσίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και στις κλιμακούμενες φρικαλεότητές της κατά των αμάχων και πόλεων στην Ουκρανία.

Ως θεματοφύλακας των Συνθηκών της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση της επιβολής των κυρώσεων της ΕΕ σε ολόκληρη την Ένωση. Σύσσωμη η EE στέκεται αλληλέγγυα με την Ουκρανία και θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία και τον λαό της μαζί με τους διεθνείς εταίρους της, μεταξύ άλλων με πρόσθετη πολιτική, οικονομική και ανθρωπιστική στήριξη.