Από: analyst.gr
Ανάλυση
Ο πληθωρισμός θα είναι μόνιμος, δήλωσε επιτέλους το ΔΝΤ – αν και η αιτία που ανέφερε, οι ζημίες της εφοδιαστικής αλυσίδας λόγω της πανδημίας, είναι μόνο εν μέρει σωστή. Προφανώς οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας από το 2014, της Κίνας αργότερα και σήμερα οι επόμενες εναντίον της Ρωσίας, έχουν αντιστρέψει σε μεγάλο βαθμό την παγκοσμιοποίηση, με σημαντικές συνέπειες για την εφοδιαστική αλυσίδα – ενώ η πανδημία και ο πόλεμος ενέτειναν το πρόβλημα.
Το γεγονός δε ότι, είναι εμφανείς πλέον οι ελλείψεις στα ράφια των αμερικανικών σούπερ μάρκετ, με μεγάλες σειρές τους άδειες, όταν πριν ήταν γεμάτες με τρόφιμα και με άλλα εμπορεύματα, τεκμηριώνει πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα – ενώ την ίδια στιγμή όλο και περισσότεροι προειδοποιούν για στασιμοπληθωρισμό, όπου οι τιμές αυξάνονται, ο ρυθμός ανάπτυξης μειώνεται, κλιμακώνεται η ανεργία και η οικονομία απειλείται τελικά με ύφεση, συνοδευόμενη από χρηματιστηριακά κραχ, χρεοκοπίες, καταρρεύσεις κλπ.
Εν τούτοις, είμαστε σχεδόν σίγουροι πως αρκετοί δεν αντιλαμβάνονται το γιγαντιαίο μέγεθος της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης που πιθανότατα θα αντιμετωπίσουμε τους επόμενους μήνες – η οποία θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μία τεράστια ανθρωπιστική κρίση. Εύλογα αφού πρόκειται για μία κατάσταση που δεν έχει βιώσει η Δύση για πάρα πολλές δεκαετίες – σε αντίθεση με αρκετές φτωχές χώρες του υπολοίπου πλανήτη.
Από την άλλη πλευρά, ακόμη και τα προϊόντα που είναι διαθέσιμα, όπως για παράδειγμα η βενζίνη, πωλούνται ήδη σε πολύ πιο υψηλές τιμές – όπως επίσης το ντίζελ που είναι κρίσιμο για τη μεταφορά των εμπορευμάτων. Το μεγάλο ερώτημα δε είναι εάν όλα αυτά θα επιδεινωθούν στο εγγύς μέλλον – όπου δυστυχώς η απάντηση είναι θετική, πόσο μάλλον όταν ορισμένοι από τους μεγαλύτερους διανομείς τροφίμων στον κόσμο δηλώνουν ότι, βρισκόμαστε ήδη στα πρόθυρα μίας πρωτόγνωρης επισιτιστικής κρίσης.
Οι αιτίες της προβλεπόμενης κρίσης
Ειδικότερα, στο βόρειο ημισφαίριο η περίοδος φύτευσης για το 2022 έχει ήδη ξεκινήσει – οπότε οι καλλιέργειες δρομολογήθηκαν ή μη το Μάρτιο και τον Απρίλιο. Επομένως υπάρχουν ήδη εκτιμήσεις της παραγωγής του επομένου Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου – της περιόδου συγκομιδής που υπόκειται σε κάποια μεταβλητότητα, με βάση τις καιρικές συνθήκες και άλλους παράγοντες.
Εν προκειμένω, το 2022 οι φυτεύσεις ήταν πολύ λιγότερες από τις κανονικές – κυρίως είτε λόγω έλλειψης λιπασμάτων, είτε εξαιτίας του υψηλότερου κόστους για τα λιπάσματα, με αποτέλεσμα οι αγρότες να φυτέψουν μικρότερες ποσότητες. Οι προβλέψιμες όμως αυτές ελλείψεις, προστίθενται στις πολύ μεγαλύτερες ελλείψεις λόγω του ότι, έχουν επιβληθεί κυρώσεις στη ρωσική παραγωγή – ενώ η παραγωγή της Ουκρανίας είναι σχεδόν ανύπαρκτη, λόγω του πολέμου.
Με δεδομένο δε το ότι, η Ρωσία και η Ουκρανία μαζί αντιπροσωπεύουν το 29% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού και το 19% των παγκόσμιων εξαγωγών καλαμποκιού, το πρόβλημα είναι ξεκάθαρο. Οφείλει βέβαια να προσέξει κανείς εδώ πως δεν αναφερόμαστε στην παραγωγή αυτών των χωρών, αλλά στις εξαγωγές – αφού και άλλα κράτη καλλιεργούν μεγάλες ποσότητες σιτηρών, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς ή η Αυστραλία, αλλά καταναλώνουν τα ίδια το μεγαλύτερο μέρος τους – εξάγοντας σχετικά μικρές ποσότητες.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι ίσως το ότι, στις παραπάνω χώρες και αλλού, δεν καταναλώνεται το σιτάρι μόνο από τους ανθρώπους, αλλά και από τα ζώα – αφού χρησιμοποιείται στις ζωοτροφές. Πολλά κράτη δε προμηθεύονται το 70-100% των αναγκών τους σε σιτηρά είτε από τη Ρωσία, είτε από την Ουκρανία, είτε και από τις δύο χώρες μαζί – όπως ο Λίβανος (100%), η Αίγυπτος (πάνω από 70%), η Ιορδανία και άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής, η Κένυα, το Σουδάν, η Σομαλία, αρκετές χώρες της κεντρικής Αφρικής κλπ.
Οι μελλοντικές προοπτικές
Συνεχίζοντας, εκτός του ότι έχει σταματήσει ένα μεγάλο μέρος των εξαγωγών της Ουκρανίας, η περίοδος φύτευσης έχει σχεδόν τελειώσει – οπότε δεν πρόκειται να παραχθεί σιτάρι ή καλαμπόκι την εποχή της συγκομιδής, δηλαδή στις αρχές του χειμώνα. Εκτός του ότι λοιπόν θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο οι τιμές, δεν θα έχει τίποτα για να εξάγει η Ουκρανία στα τέλη του χρόνου – ενώ η Ρωσία ευρίσκεται σε καθεστώς κυρώσεων, όσον αφορά τη Δύση.
Ο συνολικός πληθυσμός τώρα των χωρών που εισάγουν το 70% έως το 100% των αναγκών τους από τη Ρωσία και την Ουκρανία, είναι της τάξης των 700 εκατομμυρίων – ή το 10% του παγκοσμίου πληθυσμού. Επομένως δεν είναι υπερβολικό να αναμένεται μία μαζική «επιδημία πείνας» από τα τέλη του 2022 – μία ανθρωπιστική κρίση άνευ προηγουμένου που αρκετοί ειδικοί θεωρούν ότι, θα είναι χειρότερη από το Μαύρο Θάνατο του 14ου αιώνα για αυτές τις χώρες.
Η ανθρωπιστική αυτή κρίση βέβαια θα έχει επίσης δυνητικά σοβαρές κοινωνικές και γεωπολιτικές προεκτάσεις – με κριτήριο την «Αραβική Άνοιξη» που ξεκίνησε το 2010 από την Τυνησία και εξαπλώθηκε αμέσως μετά, ενώ πυροδοτήθηκε από μία επισιτιστική κρίση. Φυσικά υπήρχαν και άλλα προβλήματα σε αυτές τις χώρες – αλλά η επισιτιστική κρίση ήταν ο καταλύτης για τις κοινωνικές αναταραχές που ακολούθησαν.
Με δεδομένο τώρα το ότι, πολλές φτωχότερες χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής θα αντιμετωπίσουν σύντομα μία πολύ μεγαλύτερη επισιτιστική κρίση, από τα τέλη του 2022, είναι λογικό να υποθέσουμε πως θα προκληθούν ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές αναταραχές, σε σχέση με το 2011 – ενδεχομένως πολύ πιο αποσταθεροποιητικές από την Αραβική Άνοιξη.
Η μεταναστευτική απειλή
Περαιτέρω, η κεντρική κυρίως Ευρώπη θεωρεί ασφαλή τη θέση της, αφού δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει τέτοια προβλήματα – τουλάχιστον όχι σε μεγάλη έκταση. Εν τούτοις, η επισιτιστική κρίση μπορεί να προκαλέσει κύματα μαζικής μετανάστευσης από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή – αφού εύλογα πολλοί πεινασμένοι και απελπισμένοι άνθρωποι θα εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους, κατευθυνόμενοι στην Ευρώπη.
Τα κύματα δε αυτά θα προστεθούν στη μαζική μετανάστευση των Ουκρανών, λόγω του πολέμου που δεν φαίνεται να τελειώνει σύντομα – κύματα ήδη μεγαλύτερα από αυτά της Συρίας το 2015. Εάν δε ο πόλεμος συνεχιστεί για πολύ ακόμη, τότε θα διαταραχθεί και η καλλιεργητική περίοδος του 2023 – με κίνδυνο να καταστεί η επισιτιστική κρίση ανεξέλεγκτη, με ανάλογα επακόλουθα για τη μεταναστευτική.
Ο συνδυασμός πάντως των δύο παραπάνω μεταναστευτικών κυμάτων θα μπορούσε να οδηγήσει τους αριθμούς σε ανεξέλεγκτα ύψη – όταν παράλληλα η επισιτιστική κρίση, η ενεργειακή και η ακρίβεια θα μαίνονται. Ως εκ τούτου δεν είναι υπερβολικό να αναφερόμαστε σε μία εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση για τον πλανήτη – την οποία κανένα κράτος δεν είναι έτοιμο να διαχειρισθεί, πόσο μάλλον η Ελλάδα.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, ίσως να μη συμβεί τίποτα από τα παραπάνω – κάτι που όμως δεν σημαίνει πως είναι σωστό να εφησυχάζει κανείς και να μη λαμβάνει έγκαιρα τα μέτρα του. Εκτός αυτού, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η πανδημία δεν αποτελεί παρελθόν – ενώ κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει μία επόμενη μετάλλαξη του ιού ή κάτι εντελώς καινούργιο. Σε κάθε περίπτωση, το σίγουρο είναι πως έχουν συσσωρευθεί πάρα πολλά και διαφορετικά προβλήματα στον πλανήτη, τα οποία είναι πολύ δύσκολο να επιλυθούν – χωρίς καμία απολύτως διάθεση υπερβολής.