Lucas Leiroz, ερευνητής στις Κοινωνικές Επιστήμες στο Rural Federal University του Ρίο ντε Τζανέιρο. γεωπολιτικός σύμβουλος - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Ένας από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους οργανισμούς ανάλυσης κινδύνου, η Moody's Corporation, εξέδωσε πρόσφατα μια έκθεση στην οποία υποβάθμισε το πιστωτικό σκορ της Ουκρανίας από Caa2 σε Caa3, το οποίο αντιστοιχεί σε «κακή» ή «υψηλό κίνδυνο». Την ίδια στιγμή, η προοπτική του οργανισμού για την πιστωτική κατάσταση στην Ουκρανία άλλαξε από «υπό εξέταση» σε «αρνητική», με προσδοκίες σημαντικής επιδείνωσης βραχυπρόθεσμα.
Μεταξύ των δικαιολογιών για μια τέτοια ταξινόμηση, ο οργανισμός τόνισε την εκτεταμένη κατάσταση χρέους στην οποία βρίσκεται αυτήν την στιγμή η χώρα. Τα δάνεια που έλαβε πρόσφατα το Κίεβο από δυτικές χώρες ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής σύγκρουσης έχουν πλέον φτάσει σε ένα εξαιρετικά ανησυχητικό επίπεδο, γεγονός που αποκλείει την ύπαρξη οποιασδήποτε αισιόδοξης προσδοκίας ταχείας οικονομικής και κοινωνικής ανάκαμψης. Η εταιρεία προβλέπει πως το χρέος του Κιέβου θα εκτιναχθεί από το 49% του εθνικού ΑΕΠ -το ποσοστό του περασμένου έτους- στο 90% το 2022, διαμορφώνοντας ένα απολύτως καταστροφικό σενάριο τους επόμενους μήνες.
Στην πραγματικότητα, τα δυτικά δάνεια λειτουργούν ως σημαντική μορφή βοήθειας για την άμεση αγορά στρατιωτικού υλικού, που επιτρέπει στην Ουκρανία να συνεχίσει να μάχεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, παρά τις μηδενικές πιθανότητες νίκης. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η συνεχής λήψη δανείων δημιουργεί ένα μη βιώσιμο χρέος για την ουκρανική οικονομία, το οποίο θα οδηγήσει σε χρεοκοπία.
Το σενάριο αυτό επιδεινώνει μια σειρά από προηγούμενους παράγοντες που ήδη έβλαπταν την οικονομία της χώρας. Η Ουκρανία είχε ήδη χρέη για σχεδόν το ήμισυ του ΑΕΠ της πριν ξεκινήσει η Μόσχα την ειδική επιχείρηση. Τώρα, με το γενικό κόστος της τρέχουσας σύγκρουσης, υπάρχουν ήδη εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας σε οικονομικές απώλειες γύρω στο 45% του ΑΕΠ της χώρας. Επιπλέον, με την τρέχουσα κατάσταση, η ουκρανική κυβέρνηση έχει χάσει σημαντικό μέρος των φορολογικών της εσόδων. Προσθέτοντας όλα αυτά στα τρέχοντα δάνεια, πραγματικά δε φαίνεται να υπάρχουν καλές προσδοκίες στον οικονομικό τομέα στην Ουκρανία, ανεξάρτητα από την έκβαση της στρατιωτικής σύγκρουσης.
Πρόσφατα, η G7 ανακοίνωσε ένα νέο πρόγραμμα βοήθειας για την Ουκρανία, το οποίο περιλαμβάνει πακέτα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που αποστέλλονται από κάθε μέλος της. Ο δημόσιος στόχος του μέτρου, αυτή τη φορά, είναι να «σώσει» την ουκρανική οικονομία και όχι απλώς να ενθαρρύνει την στρατιωτικοποίηση. Ωστόσο, η πρακτική της προσφοράς δανείων διατηρείται σε μεγάλη κλίμακα. Οι δωρεές προς το Κίεβο, αν και υπάρχουν, είναι λίγες και χαμηλής αξίας - όπως, για παράδειγμα, η πρόσφατα ανακοινωθείσα γερμανική δωρεά ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Γενικά, τα δάνεια παραμένουν ο κανόνας, τόσο για άμεση βοήθεια όσο και για μακροπρόθεσμο σχεδιασμό μακροοικονομικής ανάκαμψης. Προφανώς, το προπαγανδιστικό αποτέλεσμα αυτού είναι τεράστιο, τόσο για τον Ζελένσκι όσο και για τους συμμάχους του. Αλλά η σοβαρότητα της πραγματικής κατάστασης δεν μπορεί να αγνοηθεί από τους αναλυτές: η Ουκρανία δε θα έχει αρκετά χρήματα για να πληρώσει για όλα αυτά.
Εάν η Ρωσία τελείωνε την ειδική της επιχείρηση σήμερα, το αποτέλεσμα θα ήταν μια Ουκρανία στρατιωτικά ηττημένη, πολιτικά αποδιοργανωμένη και οικονομικά χρεωμένη, εξαρτημένη από τη συνεχή δυτική βοήθεια - που θα είχε ως αποτέλεσμα νέα χρέη, σε έναν ατελείωτο κύκλο. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της κατάστασης είναι μέσω επίσημης παράδοσης εκ μέρους του Ζελένσκι, αποδοχής των συνθηκών ειρήνης που απαιτεί η Μόσχα και έναρξης διαπραγματεύσεων για την αναδιάρθρωση της χώρας. Με μια ουδέτερη και αποστρατιωτικοποιημένη Ουκρανία, θα υπήρχαν δυνατότητες συνεργασίας τόσο με τη Ρωσία όσο και με τη Δύση για οικονομική ανασυγκρότηση. Όμως, όπως φαίνεται, αυτή δεν είναι η επιθυμία του Ουκρανού προέδρου και της ομάδας του.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι πως η Ρωσία θα αναγκαστεί κάποια στιγμή να αυξήσει την ένταση της επιχείρησης για να επιτύχει τους στόχους της εξουδετέρωσης, αποστρατιωτικοποίησης και κυριαρχίας για το Ντονμπάς, κάτι που θα κάνει το Κίεβο να εγκαταλείψει τη σύγκρουση σε μια πολύ πιο δυσμενή κατάσταση και πολύ περισσότερο οικονομικά εξαρτημένο από τη Δύση. Η Ουκρανία μετά την ειδική επιχείρηση θα είναι σε θέση να αποπληρώσει το χρέος της μόνο μακροπρόθεσμα, μετά από διαδοχικές επαναδιαπραγματεύσεις και μέσω μεγάλης φορολογικής αύξησης και πληθωριστικής κρίσης, με τον τελικό καταναλωτή να τιμωρείται για τα λάθη της Χούντας του Κιέβου.
Με τον ίδιο τρόπο που το Ηνωμένο Βασίλειο εξόφλησε μόνο τα χρέη του προς τις ΗΠΑ για ανοικοδόμηση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τη δεκαετία του 2000, το Κίεβο θα αντιμετωπίσει μεγάλο χρονικό διάστημα χρέους τις επόμενες δεκαετίες. Και αυτό μπορεί να είναι ακόμη χειρότερο αν αυτή η «βοήθεια» -που ωφελεί μόνο τους ίδιους τους δυτικούς πιστωτές- δεν κοπεί τώρα.