Παύλος Αντωνόπουλος, ανεξάρτητος γεωπολιτικός αναλυτής - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Με τον πόλεμο που διεξάγεται στην Ουκρανία και την Ινδία να υποφέρει από ένα σοβαρό κύμα καύσωνα, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει προειδοποιήσει πως ο κόσμος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη επισιτιστική κρίση από τη δεκαετία του 1970 λόγω της έλλειψης σιτηρών. Η τιμή των αγροτικών προϊόντων εκτινάσσεται στα ύψη καθώς η Ουκρανία δεν μπορεί να σπείρει τα χωράφια της στο μέγιστο των δυνατοτήτων της και οι ινδικές καλλιέργειες έχουν καταστραφεί από τη μεγάλη ζέστη. Η τιμή του σιταριού έχει ανέβει πλέον στα 456 ευρώ ανά τόνο.
Πριν ξεκινήσει η ρωσική στρατιωτική επιχείρηση, η Ουκρανία κατείχε την πέμπτη θέση στις εξαγωγές σιτηρών, με τους μεγαλύτερους πελάτες της να είναι οι χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Τα περισσότερα σιτηρά αποστέλλονται δια θαλάσσης. Ωστόσο, καθώς η Ουκρανία έχασε την πρόσβαση στην Αζοφική Θάλασσα και με τον αποκλεισμό της Οδησσού, την κατάσχεση πλοίων και τις θαλάσσιες νάρκες που τοποθετήθηκαν κοντά στην ακτή, περίπου 25 εκατομμύρια τόνοι ουκρανικού σιτηρού έχουν αποκλειστεί.
Ο Ρώσος απεσταλμένος στα Ηνωμένα Έθνη Vasily Nebenzya τόνισε στις 20 Μαΐου ότι η Δύση δεν αντικρούει την πρόταση «σιτηρά για όπλα»: «Ζητήσαμε από τους δυτικούς συναδέλφους μας να διαψεύσουν δημόσια αυτήν την εκδοχή που πολλοί ειδικοί τείνουν να πιστεύουν σήμερα ακριβώς στη συνάντηση. Φυσικά, κανείς δεν το έκανε αυτό. Όπως κανείς δεν εξήγησε πώς αυτές οι παραδόσεις διευκολύνουν την ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας για την οποία τα δυτικά κράτη ανησυχούν τόσο προφορικά».
Η ΕΕ προετοιμάζει ουσιαστικά ένα δίχτυ ασφαλείας σιτηρών σε βάρος του παγκόσμιου Νότου. Η ΕΕ θα προμηθεύσει πρώτα σιτηρά στην εγχώρια αγορά και στη συνέχεια τα υπόλοιπα θα σταλούν σε τρίτες χώρες. Η παράδοση μέσω του Δούναβη βοηθά στην αύξηση της ποσότητας σιτηρών που παρέχεται στην Ευρώπη, αλλά αυτός ο όγκος εξακολουθεί να μην επαρκεί καθώς η ικανότητα των παραποτάμιων λιμένων να μεταφέρουν εμπορεύματα δεν υπερβαίνει το 10% των εμπορευμάτων που μεταφέρονται δια θαλάσσης.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι πως η σπορά στην Ουκρανία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Είναι πιθανό ότι η συγκομιδή θα είναι 20-30% μικρότερη από το συνηθισμένο, λαμβάνοντας υπόψη πως πέρυσι συγκομίστηκαν 84 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών.
Εκτός από το σιτάρι, η Ουκρανία κατέχει την 4η θέση στον κόσμο όσον αφορά την προσφορά καλαμποκιού. Πέρυσι, η Ουκρανία εξήγαγε περίπου 23 εκατομμύρια τόνους καλαμποκιού, με περίπου το 55% των εξαγωγών να πηγαίνουν στην ΕΕ και περίπου το 30% στην Κίνα και τη Νότια Κορέα.
Αν και η G7 κατηγορεί τη Μόσχα ότι δημιουργεί επισιτιστική κρίση εμποδίζοντας τις ουκρανικές φορτηγίδες τροφίμων να περάσουν από το ρωσικό έδαφος, αυξάνοντας έτσι τις τιμές, παρέμειναν σιωπηλές για το γεγονός πως η Ουκρανία αποκλείει ξένα πλοία σε διάφορα λιμάνια και ότι ο στρατός της χώρας τοποθέτησε θαλάσσιες νάρκες κατά μήκος της ακτής. Η τοποθέτηση θαλάσσιων ναρκών από την Ουκρανία έχει κάνει τους περισσότερους πλοιοκτήτες να μη θέλουν να πλοηγηθούν σε τέτοια επικίνδυνα ύδατα και με αυτόν τον τρόπο, το Κίεβο έχει σαμποτάρει τις δικές του εξαγωγικές δυνατότητες.
Το να κατηγορούμε τη Ρωσία για τις αυξημένες τιμές των τροφίμων θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ενός νέου προσχήματος για την επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα. Ένα τέτοιο πρόσχημα παραβλέπει την κρίση στην Ινδία, τον περιορισμό των εξαγωγών σιτηρών από την Κίνα και την εξόρυξη της Ουκρανίας στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.
Οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Γαλλία και η Γερμανία, ως βασικοί εξαγωγείς, θα παρουσιαστούν ως ικανοί να σώσουν τον κόσμο από το λιμό, για τον οποίο προφανώς ετοιμάζονται να κατηγορήσουν τη Ρωσία. Ωστόσο, αυτές οι χώρες αντιμετωπίζουν επίσης μεγάλες κρίσεις, εν μέρει λόγω των αρνητικών επιπτώσεων των κυρώσεων κατά της Ρωσίας και του πολέμου στην Ουκρανία.
Στις ΗΠΑ, η τιμή του ντίζελ, των γεωργικών μηχανημάτων, των φορτηγών που κινούνται με ντίζελ και του βιομηχανικού εξοπλισμού έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Η τιμή του ντίζελ έφτασε το ρεκόρ των 5,50 $ ανά γαλόνι. Την ίδια στιγμή, τα αποθέματα των ΗΠΑ μειώθηκαν απότομα — σε εθνικό επίπεδο, έχουν μειωθεί κατά 43% από το 2020. Οι τιμές των τροφίμων επίσης αυξάνονται.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από κυρώσεις, όπως η απαγόρευση της ΕΕ για την εισαγωγή λιπασμάτων από τη Ρωσία. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός πως η Ρωσία είναι ένας από τους τρεις μεγαλύτερους προμηθευτές καρβιδίου, αμμωνίας και νιτρικού αμμωνίου.
Αυτό δεν εμπόδισε την ΕΕ να περιορίσει τις εισαγωγές, αλλά τώρα μπορούν να περιμένουν τη μισή από τη συνήθη απόδοση αυτήν την περίοδο συγκομιδής. Εξαιτίας αυτού, είναι πιθανό ότι οι δυτικές χώρες δε θα δώσουν προτεραιότητα σε έναν πιθανό παγκόσμιο λιμό καθώς επικεντρώνονται στη δική τους εγχώρια αγορά.
Η γαλλική εφημερίδα Le Figaro υπενθύμισε πως το 2007, τα προβλήματα με το σιτάρι προκάλεσαν ταραχές για τα τρόφιμα σε 37 χώρες. Οι συνέπειες αυτού οδήγησαν εν μέρει στη λεγόμενη Αραβική Άνοιξη. Τότε η τιμή των δημητριακών ήταν 240 ευρώ ο τόνος, τώρα είναι πάνω από 450 ευρώ.
Η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως εναλλακτική πηγή σιτηρών για να καλυφθεί το κενό που προκαλείται από την αδυναμία της Ουκρανίας να σπείρει, να συγκομίσει και να μεταφέρει με πλήρη δυναμικότητα. Η Ρωσία αναμένει μια μεγάλη σοδειά φέτος, με τη συγκομιδή σιτηρών πιθανότατα να φθάσει τους 130 εκατομμύρια τόνους, συμπεριλαμβανομένων 87 εκατομμυρίων τόνων σιταριού. Η Ρωσία παραμένει αξιόπιστος προμηθευτής σιτηρών και αν δεν είναι επιθυμητά στη Δύση, δε θα υπάρχει έλλειψη αγοραστών στην παγκόσμια αγορά, ειδικά καθώς οι μεγαλύτερες αποστολές της αποστέλλονται ήδη σε μη δυτικές χώρες όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και ο Νότος περιοχή της Ασίας.
