Το ακούσαμε κι αυτό σήμερα, με βεβαιότητα μάλιστα εκφρασμένο: “Ότι επειδή το Λιβυκό Κοινοβούλιο δεν έχει επικυρώσει το Τουρκολυβικό Σύμφωνο άρα δεν ισχύει”. Και ο άλλος καθηγητής, επιστήμονας κι αυτός, δεν είπε τίποτε, γιατί η επιστημονική τεκμηρίωση πάει περίπατο, θύμα στον κομματισμό. Σίγουρα υπάρχουν άλλοι σοβαροί λόγοι για τους οποίους δεν είναι νομικά έγκυρο το Τουρκολυβικό μνημόνιο, και αυτοί έχουν επισημανθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και διεξοδικά από την επιστημονική Επιτροπή του Γερμανικού Κοινοβουλίου.
Του Στέλιου Φενέκου
υποναυάρχου ε.α. - προέδρου Κοινωνίας Αξιών
Όμως ο απλοϊκός αυτός λόγος όπως εκφράσθηκε δημόσια με βεβαιότητα μάλιστα, δεν αποτελεί ισχυρό επιχείρημα και οφείλουμε να είμαστε συνεπείς στο δημόσιο λόγο μας για να μην δημιουργούμε φρούδες ελπίδες και ανερμάτιστες προσδοκίες (όπως σκληρά μας αποδεικνύει η πραγματικότητα - το μνημόνιο είναι εκεί και κανείς δεν το έχει ακυρώσει, ούτε και τις ενέργειες της Τουρκίας).
Συγκεκριμένα:
ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΒΙΕΝΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ
Το άρθρο 7 της Σύμβασης της Βιέννης για τις Συνθήκες, αναγνωρίζει τον αρχηγό κράτους ως πληρεξούσιο για να υπογράφει διεθνείς συνθήκες:
Το Άρθρο 11 της Σύμβασης (Τρόπος εκφράσεως της συναινέσεως προς δέσμευση από συνθήκη) ορίζει: «Η συναίνεση Κράτους να δεσμευθεί από συνθήκη μπορεί να εκφρασθεί με την υπογραφή, την ανταλλαγή εγγράφων που αποτελούν συνθήκη, την επικύρωση, την αποδοχή, την έγκριση ή την προσχώρηση ή με κάθε άλλο συμφωνηθέντα τρόπο»
Και διευκρινίζει περισσότερο το άρθρο 12 της Σύμβασης (Έκφραση συναινέσεως προς δέσμευση από συνθήκη με την υπογραφή):
«Η συναίνεση κράτους ή διεθνούς οργανισμού να δεσμευθεί από συνθήκη εκφράζεται με την υπογραφή του αντιπροσώπου του Κράτους ή του οργανισμού αυτού:
α) εφ’ όσον η συνθήκη προβλέπει ότι η υπογραφή θα έχει το αποτέλεσμα αυτό
β) εφ όσον προκύπτει κατ άλλον τρόπο ότι τα κράτη που μετείχαν στις διαπραγματεύσεις, είχαν συμφωνήσει ότι η υπογραφή θα είχε το αποτέλεσμα αυτό..»
και επίσης ότι: «α) η μονογραφή του κειμένου αποτελεί υπογραφή της συνθήκης, εφ’ όσον επιβεβαιωθεί ότι τα Κράτη είχαν έτσι συμφωνήσει και β) η υπογραφή ad teferendum συνθήκης από τον αντιπρόσωπο Κράτους, εφ όσον επιβεβαιωθεί από το Κράτος, αποτελεί οριστική υπογραφή της συνθήκης.
Όσον αφορά αυτή καθαυτή την επικύρωση μίας Συνθήκης, το Άρθρο 14 της Σύμβασης λέει: «Η συναίνεση Κράτους να δεσμευθεί από συνθήκη εκφράζεται με επικύρωση: α) εφ’ όσον η συνθήκη προβλέπει ότι η συναίνεση αυτή εκφράζεται με την επικύρωση β) εφ’ όσον προκύπτει κατ’ άλλον τρόπο ότι τα Κράτη που μετείχαν στις διαπραγματεύσεις, είχαν συμφωνήσει ότι θα απαιτείται η επικύρωση γ) εφ’ όσον ο αντιπρόσωπος του Κράτους αυτού υπέγραψε τη συνθήκη με την επιφύλαξη της επικυρώσεως»
ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΟΛΥΒΙΚΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ
Το Τουρκολυβικό «Μνημόνιο Συναντίληψης» δεν αναφέρει τίποτε περί επικυρώσεως ή μη μόνο περιέχει τις ακόλουθες προβλέψεις:
1. ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ
Αυτό το Μνημόνιο Συναντίληψης αρχίζει να ισχύει από την ημερομηνία παραλαβής της τελευταίας γραπτής κοινοποίησης με βάση την οποία οι πλευρές αλληλοενημερώνονται μέσω διπλωματικών οδών για την ολοκλήρωση των νομικών τους διαδικασιών που απαιτούνται για την έναρξη ισχύος του Μνημονίου Συναντίληψης.
2. ΕΓΓΡΑΦΗ: Με την έναρξη ισχύος του, το παρόν Μνημόνιο Συναντίληψης εγγράφεται στην γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με το Άρθρο 102 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
ΣΥΝΕΠΩΣ
Εφόσον υπήρξε γραπτή κοινοποίηση από την νόμιμη (τότε και σήμερα Διεθνώς αναγνωρισμένη σύμφωνα με τον ΟΗΕ) Λιβυκή κυβέρνηση ότι ολοκληρώθηκαν οι νομικές διαδικασίες (έγινε μάλιστα επικύρωση από το Προεδρικό Συμβούλιο – Ο Σαρατζ δεν το πήγε καν στο Λιβυκό Κοινοβούλιο, αλλά επικαλέσθηκε την νομιμότητα του Προεδρικού Συμβουλίου για τις αποφάσεις του), η Τουρκία με βάση την ρήτρα του μνημονίου, θεώρησε ότι το Μνημόνιο είναι εν ισχύ και το έστειλε στον ΟΗΕ.
Οι εσωτερικές νομικές διαδικασίες της Λιβύης (οι αιτιάσεις για μη εγκυρότητα βασίζονται στην μη συμφωνία του Λιβυκού Κοινοβουλίου εκ των υστέρων - ως του αρμόδιου οργάνου που επικυρώνει τις Διεθνείς Συμφωνίες του Προέδρου της Κυβέρνησης, όπως προβλέπεται από την πολιτική Συμφωνία της Skhirat – έκανε μάλιστα επιστολή ο πρόεδρος του Λιβυκού Κοινοβουλίου στον ΓΓ/ΟΗΕ όπου δεν αναγνωρίζει την ισχύ του μνημονίου), αναφέρονται στο Άρθρο 27 της Σύμβασης της Βιέννης - Εσωτερικό δίκαιο των κρατών, κανόνες των διεθνών οργανισμών και τήρηση των συνθηκών:
Συγκεκριμένα λέει το άρθρο 27:
« Κράτος μέρος σε συνθήκη δεν μπορεί να επικαλεσθεί τους κανόνες του εσωτερικού του δικαίου για να δικαιολογήσει τη μη εφαρμογή της συνθήκης»
Η δε ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ, στο Άρθρο 46 - Διατάξεις εσωτερικού δικαίου Κράτους σχετικά με την αρμοδιότητα συνομολογήσεως των συνθηκών:
« Κράτος δεν μπορεί να επικαλεσθεί το γεγονός ότι η συναίνεσή του να δεσμευθεί από τη συνθήκη εδόθη κατά παραβίαση διατάξεως του εσωτερικού του δικαίου, σχετικής με την αρμοδιότητα συνομολογήσεως συνθηκών ως ελάττωμα της συναινέσεώς του, εκτός εάν η παραβίαση αυτή ήταν έκδηλη και αφορούσε κανόνα εσωτερικού δικαίου θεμελιώδους σημασίας.»
ΟΜΩΣ
Εδώ δεν έχουμε άρνηση για την ισχύ του μνημονίου του επίσημου εκπροσώπου της Λιβύης που είναι ο Πρόεδρος της (όπως αναγνωρίζεται επίσημα από τον ΟΗΕ), αλλά άρνηση του Λιβυκού Κοινοβουλίου που δεν θεωρείται διεθνώς ως επίσημος εκπρόσωπος της Λιβύης ούτε από τον ΟΗΕ.
Άλλωστε υπάρχει ακόμη και πρόβλημα νομιμοποίησης του αφού ανακήρυξε δικό του πρωθυπουργό στο Τομπρούκ, πέραν του εκλεγέντος όπως προέκυψε από την διαδικασία της Συνδιάσκεψης της Βιέννης και ο οποίος αναγνωρίζεται επίσημα διεθνώς και από τον ΟΗΕ.
Και οπωσδήποτε επειδή το Δικαστικό σύστημα της Λιβύης είναι διαιρεμένο, υπάρχουν αντιφατικές αποφάσεις Δικαστηρίων για την νομιμότητα ΟΛΩΝ των διαδικασιών καθώς και της νομιμότητας των αποφάσεων του Λιβυκού Κοινοβουλίου (με διεθνή χαρακτήρα) που έχει εκλεγεί το 2014. Ο ΟΗΕ αναγνωρίζει την διεθνή νομιμότητα της παρούσης Κυβέρνησης που εξελέγη από την διαδικασία της Σύσκεψης της Γενεύης - όπως και της προηγούμενης κυβέρνησης που υπόγραψε το μνημόνιο και η οποία είχε προκύψει από την Συμφωνία της Skhirat.
Συνεπώς το επιχείρημα της ακυρότητας λόγω μη επικύρωσης από το Λιβυκό Κοινοβούλιο είναι εξαιρετικά ασθενές για να προβάλλεται ως κυρίαρχο και να θεωρούμε ότι αναγνωρίζεται ως τέτοιο διεθνώς, απόδειξη ότι δεν υπήρξε καμία αντίδραση από τον ΟΗΕ για την τυπική ισχύ του μνημονίου ως διακρατική συμφωνία, που πρωτοκόλλησε μάλιστα το Τουρκολυβικό μνημόνιο ως Συμφωνία που έχει συναφθεί μεταξύ των δύο κρατών.
Φυσικά και δεν αποφασίζει ο ΓΓ/ΟΗΕ για την νομιμότητα ή όχι του μνημονίου, αλλά στο τυπικό κομμάτι, το φραστικό του μνημονίου (πολύ έξυπνα διατυπωμένο) μαζί με τις προβλέψεις της Σύμβασης της Βιέννης και την εσωτερική ασάφεια των εξουσιών και της νομιμότητας των αποφάσεων και δράσεων των Λιβυκών οργάνων, εκτιμώ ότι δεν δημιουργούν ισχυρή νομική βάση για την πρωτοκαθεδρία του ρηθέντος επιχειρήματος.
Και δεν πρέπει να δημιουργούμε ασθενώς τεκμηριωμένες βεβαιότητες και προσδοκίες στους πολίτες.
Του Στέλιου Φενέκου
υποναυάρχου ε.α. - προέδρου Κοινωνίας Αξιών
Όμως ο απλοϊκός αυτός λόγος όπως εκφράσθηκε δημόσια με βεβαιότητα μάλιστα, δεν αποτελεί ισχυρό επιχείρημα και οφείλουμε να είμαστε συνεπείς στο δημόσιο λόγο μας για να μην δημιουργούμε φρούδες ελπίδες και ανερμάτιστες προσδοκίες (όπως σκληρά μας αποδεικνύει η πραγματικότητα - το μνημόνιο είναι εκεί και κανείς δεν το έχει ακυρώσει, ούτε και τις ενέργειες της Τουρκίας).
Συγκεκριμένα:
ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΒΙΕΝΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ
Το άρθρο 7 της Σύμβασης της Βιέννης για τις Συνθήκες, αναγνωρίζει τον αρχηγό κράτους ως πληρεξούσιο για να υπογράφει διεθνείς συνθήκες:
Το Άρθρο 11 της Σύμβασης (Τρόπος εκφράσεως της συναινέσεως προς δέσμευση από συνθήκη) ορίζει: «Η συναίνεση Κράτους να δεσμευθεί από συνθήκη μπορεί να εκφρασθεί με την υπογραφή, την ανταλλαγή εγγράφων που αποτελούν συνθήκη, την επικύρωση, την αποδοχή, την έγκριση ή την προσχώρηση ή με κάθε άλλο συμφωνηθέντα τρόπο»
Και διευκρινίζει περισσότερο το άρθρο 12 της Σύμβασης (Έκφραση συναινέσεως προς δέσμευση από συνθήκη με την υπογραφή):
«Η συναίνεση κράτους ή διεθνούς οργανισμού να δεσμευθεί από συνθήκη εκφράζεται με την υπογραφή του αντιπροσώπου του Κράτους ή του οργανισμού αυτού:
α) εφ’ όσον η συνθήκη προβλέπει ότι η υπογραφή θα έχει το αποτέλεσμα αυτό
β) εφ όσον προκύπτει κατ άλλον τρόπο ότι τα κράτη που μετείχαν στις διαπραγματεύσεις, είχαν συμφωνήσει ότι η υπογραφή θα είχε το αποτέλεσμα αυτό..»
και επίσης ότι: «α) η μονογραφή του κειμένου αποτελεί υπογραφή της συνθήκης, εφ’ όσον επιβεβαιωθεί ότι τα Κράτη είχαν έτσι συμφωνήσει και β) η υπογραφή ad teferendum συνθήκης από τον αντιπρόσωπο Κράτους, εφ όσον επιβεβαιωθεί από το Κράτος, αποτελεί οριστική υπογραφή της συνθήκης.
Όσον αφορά αυτή καθαυτή την επικύρωση μίας Συνθήκης, το Άρθρο 14 της Σύμβασης λέει: «Η συναίνεση Κράτους να δεσμευθεί από συνθήκη εκφράζεται με επικύρωση: α) εφ’ όσον η συνθήκη προβλέπει ότι η συναίνεση αυτή εκφράζεται με την επικύρωση β) εφ’ όσον προκύπτει κατ’ άλλον τρόπο ότι τα Κράτη που μετείχαν στις διαπραγματεύσεις, είχαν συμφωνήσει ότι θα απαιτείται η επικύρωση γ) εφ’ όσον ο αντιπρόσωπος του Κράτους αυτού υπέγραψε τη συνθήκη με την επιφύλαξη της επικυρώσεως»
ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΟΛΥΒΙΚΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ
Το Τουρκολυβικό «Μνημόνιο Συναντίληψης» δεν αναφέρει τίποτε περί επικυρώσεως ή μη μόνο περιέχει τις ακόλουθες προβλέψεις:
1. ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ
Αυτό το Μνημόνιο Συναντίληψης αρχίζει να ισχύει από την ημερομηνία παραλαβής της τελευταίας γραπτής κοινοποίησης με βάση την οποία οι πλευρές αλληλοενημερώνονται μέσω διπλωματικών οδών για την ολοκλήρωση των νομικών τους διαδικασιών που απαιτούνται για την έναρξη ισχύος του Μνημονίου Συναντίληψης.
2. ΕΓΓΡΑΦΗ: Με την έναρξη ισχύος του, το παρόν Μνημόνιο Συναντίληψης εγγράφεται στην γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με το Άρθρο 102 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
ΣΥΝΕΠΩΣ
Εφόσον υπήρξε γραπτή κοινοποίηση από την νόμιμη (τότε και σήμερα Διεθνώς αναγνωρισμένη σύμφωνα με τον ΟΗΕ) Λιβυκή κυβέρνηση ότι ολοκληρώθηκαν οι νομικές διαδικασίες (έγινε μάλιστα επικύρωση από το Προεδρικό Συμβούλιο – Ο Σαρατζ δεν το πήγε καν στο Λιβυκό Κοινοβούλιο, αλλά επικαλέσθηκε την νομιμότητα του Προεδρικού Συμβουλίου για τις αποφάσεις του), η Τουρκία με βάση την ρήτρα του μνημονίου, θεώρησε ότι το Μνημόνιο είναι εν ισχύ και το έστειλε στον ΟΗΕ.
Οι εσωτερικές νομικές διαδικασίες της Λιβύης (οι αιτιάσεις για μη εγκυρότητα βασίζονται στην μη συμφωνία του Λιβυκού Κοινοβουλίου εκ των υστέρων - ως του αρμόδιου οργάνου που επικυρώνει τις Διεθνείς Συμφωνίες του Προέδρου της Κυβέρνησης, όπως προβλέπεται από την πολιτική Συμφωνία της Skhirat – έκανε μάλιστα επιστολή ο πρόεδρος του Λιβυκού Κοινοβουλίου στον ΓΓ/ΟΗΕ όπου δεν αναγνωρίζει την ισχύ του μνημονίου), αναφέρονται στο Άρθρο 27 της Σύμβασης της Βιέννης - Εσωτερικό δίκαιο των κρατών, κανόνες των διεθνών οργανισμών και τήρηση των συνθηκών:
Συγκεκριμένα λέει το άρθρο 27:
« Κράτος μέρος σε συνθήκη δεν μπορεί να επικαλεσθεί τους κανόνες του εσωτερικού του δικαίου για να δικαιολογήσει τη μη εφαρμογή της συνθήκης»
Η δε ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ, στο Άρθρο 46 - Διατάξεις εσωτερικού δικαίου Κράτους σχετικά με την αρμοδιότητα συνομολογήσεως των συνθηκών:
« Κράτος δεν μπορεί να επικαλεσθεί το γεγονός ότι η συναίνεσή του να δεσμευθεί από τη συνθήκη εδόθη κατά παραβίαση διατάξεως του εσωτερικού του δικαίου, σχετικής με την αρμοδιότητα συνομολογήσεως συνθηκών ως ελάττωμα της συναινέσεώς του, εκτός εάν η παραβίαση αυτή ήταν έκδηλη και αφορούσε κανόνα εσωτερικού δικαίου θεμελιώδους σημασίας.»
ΟΜΩΣ
Εδώ δεν έχουμε άρνηση για την ισχύ του μνημονίου του επίσημου εκπροσώπου της Λιβύης που είναι ο Πρόεδρος της (όπως αναγνωρίζεται επίσημα από τον ΟΗΕ), αλλά άρνηση του Λιβυκού Κοινοβουλίου που δεν θεωρείται διεθνώς ως επίσημος εκπρόσωπος της Λιβύης ούτε από τον ΟΗΕ.
Άλλωστε υπάρχει ακόμη και πρόβλημα νομιμοποίησης του αφού ανακήρυξε δικό του πρωθυπουργό στο Τομπρούκ, πέραν του εκλεγέντος όπως προέκυψε από την διαδικασία της Συνδιάσκεψης της Βιέννης και ο οποίος αναγνωρίζεται επίσημα διεθνώς και από τον ΟΗΕ.
Και οπωσδήποτε επειδή το Δικαστικό σύστημα της Λιβύης είναι διαιρεμένο, υπάρχουν αντιφατικές αποφάσεις Δικαστηρίων για την νομιμότητα ΟΛΩΝ των διαδικασιών καθώς και της νομιμότητας των αποφάσεων του Λιβυκού Κοινοβουλίου (με διεθνή χαρακτήρα) που έχει εκλεγεί το 2014. Ο ΟΗΕ αναγνωρίζει την διεθνή νομιμότητα της παρούσης Κυβέρνησης που εξελέγη από την διαδικασία της Σύσκεψης της Γενεύης - όπως και της προηγούμενης κυβέρνησης που υπόγραψε το μνημόνιο και η οποία είχε προκύψει από την Συμφωνία της Skhirat.
Συνεπώς το επιχείρημα της ακυρότητας λόγω μη επικύρωσης από το Λιβυκό Κοινοβούλιο είναι εξαιρετικά ασθενές για να προβάλλεται ως κυρίαρχο και να θεωρούμε ότι αναγνωρίζεται ως τέτοιο διεθνώς, απόδειξη ότι δεν υπήρξε καμία αντίδραση από τον ΟΗΕ για την τυπική ισχύ του μνημονίου ως διακρατική συμφωνία, που πρωτοκόλλησε μάλιστα το Τουρκολυβικό μνημόνιο ως Συμφωνία που έχει συναφθεί μεταξύ των δύο κρατών.
Φυσικά και δεν αποφασίζει ο ΓΓ/ΟΗΕ για την νομιμότητα ή όχι του μνημονίου, αλλά στο τυπικό κομμάτι, το φραστικό του μνημονίου (πολύ έξυπνα διατυπωμένο) μαζί με τις προβλέψεις της Σύμβασης της Βιέννης και την εσωτερική ασάφεια των εξουσιών και της νομιμότητας των αποφάσεων και δράσεων των Λιβυκών οργάνων, εκτιμώ ότι δεν δημιουργούν ισχυρή νομική βάση για την πρωτοκαθεδρία του ρηθέντος επιχειρήματος.
Και δεν πρέπει να δημιουργούμε ασθενώς τεκμηριωμένες βεβαιότητες και προσδοκίες στους πολίτες.