Από: analyst.gr - Βασίλης Βιλιάρδος
Ανάλυση
Είναι πλέον φανερό πως βιώνουμε σε αργή κίνηση την κατάρρευση του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα – αφού όμως προηγουμένως «κανιβαλλίσει» το θυγατρικό του νόμισμα, το ευρώ που υποχωρεί ήδη κάτω από το 1,06 σε σχέση με το δολάριο, με κατεύθυνση το 1:1. Το τι θα σημάνει αυτό για τον πληθωρισμό της Ευρωζώνης, ειδικά μετά τις νέες κυρώσεις στη Ρωσία, είναι ξεκάθαρο – ενώ η διάλυση της είναι μάλλον «αναπόδραστη».
Η συγκεκριμένη βέβαια διαδικασία της αποκαθήλωσης του δολαρίου μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια – όπως στο παράδειγμα της βρετανικής στερλίνας που έχασε τη θέση της μετά από 30 χρόνια. Ο κατήφορος της ξεκίνησε το 1914, λόγω του 1ου παγκοσμίου πολέμου και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2ου – με τη διάσκεψη του Bretton Woods.
Εν τούτοις, η κατάρρευση του δολαρίου έχει επιταχυνθεί σήμερα – όπου, μεταξύ άλλων, η Σ. Αραβία εξετάζει τις πετρελαϊκές συναλλαγές της με την Κίνα σε γουάν, ενώ το Ισραήλ το γουάν ως νόμισμα για τις εξαγωγές του υψηλής τεχνολογίας. Το σημαντικότερο βέβαια είναι τα συστήματα πληρωμών της Ρωσίας και της Κίνας, για την αποφυγή των κυρώσεων των Η.Π.Α. – ακόμη περισσότερο, η ενδεχόμενη σύνδεση του ρουβλίου με το χρυσό.
Εξέλιξη της ισοτιμίας του ρουβλίου σε σχέση με το δολάριο
Ειδικότερα, η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας ανακοίνωσε στις 25 Μαρτίου (πηγή), μία σταθερή τιμή του ρουβλίου απέναντι στο χρυσό, στα 5.000 ρούβλια ανά γραμμάριο, όπως είχαμε προβλέψει στο παρελθόν (ανάλυση) – εν πρώτοις διαρκείας από τις 28 Μαρτίου έως τις 30 Ιουνίου του 2022. Εκείνη την ημέρα το ρούβλι διαπραγματευόταν στα περίπου 1:100 σε σχέση με το δολάριο – έχοντας έκτοτε ενισχυθεί στο 1:67 σήμερα (γράφημα, είχε καταρρεύσει στις 8 Μαρτίου στο 1:139).
Η συγκεκριμένη άνοδος της ισοτιμίας του ρουβλίου δεν ερμηνεύεται μόνο από το ενδεχόμενο της σύνδεσης του με το χρυσό – αλλά, κυρίως, από την επιβολή του ρουβλίου στις συναλλαγές φυσικού αερίου με τη Ρωσία (επίσης από την αύξηση των βασικών επιτοκίων, από την απαγόρευση πωλήσεων μετοχών από ξένους κλπ.). Εύλογα, αφού ο χρυσός διαπραγματεύεται σήμερα στα 61 δολάρια περίπου ανά γραμμάριο (πηγή) – μία τιμή που ισοδυναμεί με 82 ρούβλια (5.000 / 61).
Εν τούτοις, το ρούβλι θα μπορούσε έτσι να έχει ένα κατώτατο όριο έναντι του δολαρίου σε όρους χρυσού, γύρω στο 1:82 – ενώ ο χρυσός επίσης ένα κατώτατο όριο, επειδή τα 5.000 ρούβλια ανά γραμμάριο είναι 155.500 ρούβλια ανά ουγκιά χρυσού (μία ουγκιά είναι 31,103 γραμμάρια). Με κατώτατο όριο του ρουβλίου ως προς το δολάριο στα υποθετικά 1:82, η τιμή του χρυσού είναι στα 1.896 δολάρια η ουγκιά – ενώ όταν οι «χάρτινες αγορές» προσπαθούν να οδηγούν την τιμή χρυσού χαμηλότερα, θα πρέπει να αποδυναμώνουν ταυτόχρονα και το ρούβλι.
Εν προκειμένω, για να γίνει κατανοητή η έννοια «χάρτινες αγορές», θα πρέπει να φαντασθεί κανείς ολόκληρη την αγορά χρυσού σαν μία αντεστραμμένη πυραμίδα – με μία μικρή ποσότητα φυσικού χρυσού στο κάτω μέρος της που συγκρατεί μία τεράστια ποσότητα χάρτινου χρυσού, η οποία υπολογίζεται πως είναι 100 φορές μεγαλύτερη από τη φυσική αγορά. Το γεγονός αυτό σημαίνει πως υπάρχουν 100 αξιώσεις χαρτιού για κάθε ουγκιά φυσικού χρυσού – κάτι που μοιάζει, για παράδειγμα, με το να δίνει ένα καθαριστήριο 100 αποδείξεις για κάθε πουκάμισο που του προσκομίζεται. Αφού υπάρχει όμως μόνο ένα, όταν έλθουν οι 100 πελάτες, οι 99 δεν θα πάρουν τίποτα.
Εάν τώρα το ρούβλι ενισχύεται, όπως σήμερα στο 1:67, λόγω της ζήτησης που δημιουργείται από τις υποχρεωτικές πληρωμές ενέργειας σε ρούβλια, τότε θα αντανακλούσε μία ισχυρότερη τιμή χρυσού – στα 2.321 $ σήμερα η ουγκιά, σε όρους ρουβλίου (155.500 / 67), όταν σε όρους δολαρίου είναι στα 1.883,80 (πηγή). Προφανώς έτσι θα δημιουργούνταν προβλήματα στη δυτική χειραγώγηση του χρυσού (ανάλυση) – στα οποία θα αναφερθούμε στη συνέχεια.
Σε κάθε περίπτωση, είναι η πρώτη φορά που το νόμισμα ενός κράτους θα συνδεθεί ενδεχομένως με το χρυσό, από τότε που η Ελβετία αποφάσισε να το σταματήσει το 1999 (πηγή) – κάτι που ήταν αυτονόητο στο παρελθόν, έως ότου αποφασισθεί στο Bretton Woods η σύνδεση μόνο του δολαρίου με το χρυσό, ενώ όλων των άλλων νομισμάτων με το δολάριο. Αργότερα βέβαια οι Η.Π.Α., το 1971 επί Νίξον, αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τον κανόνα του χρυσού – επειδή δεν είχαν πλέον τα αποθέματα για να αντισταθμίσουν τα δολάρια που κυκλοφορούσαν (άρθρο).
Οι ιδιαιτερότητες της σύνδεσης ρουβλίου-χρυσού
Συνεχίζοντας, η σύνδεση του ρουβλίου με το χρυσό, εν πρώτοις για το περιορισμένο χρονικό διάστημα που αναφέραμε (αν και υπάρχει διάσταση απόψεων, με την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας να δηλώνει πως δεν θα ανταλλάσσεται το ρούβλι με χρυσό, ενώ ο εκπρόσωπος του Putin είπε πως συζητείται, πηγή), ήταν η τελευταία σε μία σειρά κινήσεων που σχετίζονται με το ρούβλι από τους Ρώσους – με αφετηρία την ανακοίνωση στις 23 Μαρτίου πως θα δέχονται μόνο ρούβλια, για τις εξαγωγές ενέργειας στην Ευρώπη. Πρόθεση της πάντως φαίνεται να είναι η απαίτηση εξόφλησης σε ρούβλια όλων των εμπορευμάτων που εξάγει – όπως σιτάρι, νικέλιο, εμπλουτισμένο ουράνιο, αλουμίνιο και ΝΕΟΝ.
Ο βασικός στόχος αυτών των κινήσεων είναι αφενός μεν η εξασφάλιση της αξιοπιστίας του ρουβλίου, αφετέρου η αποδυνάμωση της κυριαρχίας του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα – σε συνεργασία βέβαια με την Κίνα που έχει ήδη δρομολογήσει το πετρογουάν (ανάλυση). Προφανώς δε η απεξάρτηση της από το δυτικό σύστημα του χρέους (άρθρο) – βασικό «συστατικό» του οποίου είναι το δολάριο.
Βέβαια, η ενδεχόμενη υιοθέτηση του κανόνα του χρυσού από τη Ρωσία θα συνοδευόταν από ορισμένους κανόνες που θα έπρεπε να τηρήσει – κυρίως να είναι πρόθυμη να ανταλλάξει το χρυσό με ρούβλια, σε όποιον θελήσει να το κάνει. Αυτό ακριβώς έκαναν οι Η.Π.Α. την εποχή του Bretton Woods – ενώ το σύστημα κατάρρευσε, όταν τα αμερικανικά ελλείμματα αυξήθηκαν με τον πόλεμο του Βιετνάμ.
Εξέλιξη της τιμής του χρυσού σε δολάρια
Τότε οι κάτοχοι δολαρίων ανησύχησαν για την αξία του, κυρίως οι Γερμανοί και προσπάθησαν να το ανταλλάξουν με χρυσό – ενώ η απόφαση του Νίξον να σταματήσει τη μετατρεψιμότητα προήλθε από το φόβο του πως οι Η.Π.Α. θα έχαναν το χρυσό τους, γεγονός που θα κατέστρεφε εντελώς την αξιοπιστία του δολαρίου. Από τότε όμως που ο πλανήτης έχει υιοθετήσει το σύστημα των κυμαινομένων συναλλαγματικών ισοτιμιών, τα χρήματα χωρίς αντίκρισμα (Fiat Money), η τιμή του χρυσού αυξάνεται σταθερά (γράφημα, όλα τα γραφήματα μεγεθύνονται πατώντας επάνω) – αφού όλα τα νομίσματα έχουν γίνει πιο αδύναμα.
Θα ήταν δε πολύ πιο υψηλή, εάν δεν χειραγωγούταν μέσω των «χάρτινων αγορών» – ενώ το σύστημα δεν θα υπήρχε καν, εάν δεν είχε υποστηριχθεί από τη συμφωνία που έκλεισαν οι Αμερικανοί στις αρχές της δεκαετίας του 1970 για να αγοράσουν πετρέλαιο από τους Σαουδάραβες.
Ευρύτερα παρέχοντας τους στρατιωτική υποστήριξη, με αντάλλαγμα οι Σαουδάραβες να χρησιμοποιήσουν τα δολάρια για να αγοράσουν αμερικανικά κρατικά ομόλογα – καθώς επίσης να συνδέσουν όλες τις πετρελαϊκές εξαγωγές τους με το δολάριο (πετροδολάριο, ανάλυση). Επί πλέον, από τη συμφωνία Smithsonian (άρθρο).
Σημείωση: Η Ολλανδία (NL) εμφανίζεται τόσο ψηλά, επειδή είναι διαμετακομιστικός κόμβος.
Στο θέμα της Ρωσίας, η βιωσιμότητα της σύνδεσης του ρουβλίου με το χρυσό, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ζήτηση της ρωσικής ενέργειας – όπου, εάν η Δύση αρνηθεί να πληρώνει με ρούβλια, πόσο μάλλον εάν υποκαταστήσει το ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, τότε δεν θα τα καταφέρει η Ρωσία. Εκτός εάν βέβαια μπορέσει να αναπληρώσει τις εξαγωγές της στην ΕΕ – κάτι πολύ δύσκολο, με κριτήριο την εξαγωγική σημασία της ΕΕ (γράφημα).
Ενεργειακό μίγμα της Γερμανίας
Η εξάρτηση πάντως της Γερμανίας, του μεγαλύτερου πελάτη της Ρωσίας, είναι πολύ μεγάλη – ειδικά όσον αφορά το φυσικό αέριο (γράφημα). Μπορεί δε να υπάρχουν μελέτες που ισχυρίζονται ότι θα τα καταφέρει, χάνοντας λιγότερο από το 3% του ΑΕΠ της εάν επιβάλει ολοκληρωτικό εμπάργκο στη Ρωσία (πηγή), αλλά θα φανεί στην πράξη – αφού δεν αντιμετωπίζει μόνο αυτό το πρόβλημα, ειδικά όσον αφορά τη βιομηχανία της.
Εξέλιξη τιμών LNG
Πόσο μάλλον εάν η Ινδία και η Κίνα αγοράζουν ενέργεια σε πολύ χαμηλότερες τιμές, σύμφωνα με τις δηλώσεις της Ρωσίας – γεγονός που θα αύξανε σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητα τους, εις βάρος κυρίως των εξαγωγών της ΕΕ, ειδικά εάν τροφοδοτείται με το ακριβότερο αμερικανικό LNG (γράφημα). Εάν υποθέσουμε φυσικά πως αρκούν οι ποσότητες του LNG και τα πλοία που το μεταφέρουν – μόλις περί τα 600 συνολικά.
Εξέλιξη της τιμής του φυσικού αερίου
Τέλος, οι Η.Π.Α. φυσικά διασώζουν με τον πόλεμο και τις ευρωπαϊκές κυρώσεις τη σχιστολιθική τους βιομηχανία που δεν ήταν ανταγωνίσιμη με το ρωσικό φυσικό αέριο – ενώ το πουλούν πια ακριβότερα, ακολουθώντας την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου (γράφημα). Προδιαγράφονται δε τεράστια κέρδη και για άλλες χώρες που εξάγουν LNG, όπως κυρίως η Αυστραλία και το Κατάρ (πηγή) – καθώς επίσης των εφοπλιστών που το μεταφέρουν.
Τα προβλήματα του δολαρίου
Περαιτέρω, οι κεντρικές τράπεζες διεθνώς είναι καθαροί αγοραστές χρυσού από το 2010 – έχοντας προβληματισθεί από την κρίση του 2008 και την πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης που εγκαινίασαν πρώτες οι ΗΠΑ, πλημμυρίζοντας την αγορά με νέα δολάρια. Μία πολιτική που ακολουθήθηκε από πολλά κράτη – ενώ διογκώθηκε ακόμη περισσότερο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.
Πρόσφατα δε, μετά την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας και την κατάχρηση γενικότερα των δυτικών κυρώσεων (ανάλυση), πολλά κράτη σκέφτονται να μειώσουν την εξάρτηση τους από το δολάριο, φοβούμενα ανάλογες συνέπειες – αφού δεν έχει νόημα να διατηρούν δολάρια στα συναλλαγματικά τους αποθέματα, όταν μπορούν οι Η.Π.Α. να τα παγώσουν ή να τα κατασχέσουν (ανάλογα και τα ευρώ).
Ειδικότερα, η στρατηγική χρησιμοποίηση του δολαρίου για την ανταμοιβή φίλων και την τιμωρία εχθρών, είναι πλέον φανερή σε όλους – ενώ η χρήση του ως όπλο και ο μη περιορισμός του έστω σε εμπορικούς και νομισματικούς πολέμους, έχει τρομοκρατήσει πολλές χώρες.
Πόσο μάλλον όταν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αλλαγή καθεστώτων – δημιουργώντας υπερπληθωρισμό, οπότε νομισματικές υποτιμήσεις (όπως σήμερα στην Αργεντινή και στην Τουρκία), τραπεζικές καταστροφές και εμφυλίους πολέμους, στις χώρες που στοχεύουν οι Η.Π.Α.
Λογικά λοιπόν κυοφορούνται τεκτονικές αλλαγές και μεγάλες αντιδράσεις εναντίον του δολαρίου, όχι μόνο από χώρες όπως η Ρωσία και το Ιράν που έχουν υποφέρει από τις κυρώσεις πριν τον πόλεμο της Ουκρανίας – κυρίως δε από την Κίνα, η οποία έχει τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα σε δολάρια και ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου.
Το στημένο παιχνίδι του χρυσού
Συνεχίζοντας, προς το παρόν δεν υπάρχει ένα ενιαίο παγκόσμιο νόμισμα που να είναι σε θέση να αντικαταστήσει το δολάριο – ως το κορυφαίο αποθεματικό νόμισμα. Εν τούτοις, υπάρχει ένα νομισματικό περιουσιακό στοιχείο, ο χρυσός, ο οποίος θα μπορούσε να αντικαταστήσει το δολάριο στα συναλλαγματικά αποθεματικά – αν και δεν εκδίδεται από μία κεντρική τράπεζα.
Εν προκειμένω, ο χρυσός είναι η παλαιότερη μορφή χρήματος – ενώ αποτελεί τον ιδανικό τρόπο αποφυγής του οικονομικού πολέμου των Η.Π.Α. Είναι φυσικός, δεν μπορεί να χακαρισθεί, είναι ανταλλάξιμος και δεν μπορεί να εντοπισθεί, εάν ένα κράτος δεν το θέλει – ενώ η αστάθεια του, οι διακυμάνσεις που παρουσιάζει, προέρχονται μόνο επειδή η τιμή του αναγράφεται σε δολάρια.
Ειδικότερα, όταν ο χρυσός πέφτει, οφείλεται στο ότι το δολάριο ανεβαίνει – όπως σήμερα, λόγω του πολέμου και της αδυναμίας του ευρώ. Όταν δε ο χρυσός ανεβαίνει, οφείλεται μόνο στο ότι το δολάριο πέφτει – ενώ το βασικό του μειονέκτημα είναι το στημένο παιχνίδι της χειραγώγησής του.
Η χειραγώγηση του γίνεται κυρίως μέσω της «χάρτινης αγοράς» που αναφέραμε προηγουμένως – από παράγοντες της, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου, τα ETF κλπ. Ο ευκολότερος όμως τρόπος χειραγώγησης του είναι μέσω της νοθείας της αγοράς συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (παράγωγα) – όπου, για παράδειγμα, περιμένει κανείς και, λίγο πριν το κλείσιμο των συναλλαγών, υποβάλει μία μαζική εντολή πώλησης που βέβαια δεν προλαβαίνει εκτελεσθεί.
Με τον τρόπο αυτό τρομάζει η άλλη πλευρά της αγοράς και μειώνει την τιμή πώλησης – οπότε αυτή η χαμηλότερη τιμή στη συνέχεια διαφημίζεται ως η «τιμή κλεισίματος του χρυσού», αποθαρρύνοντας τους δυνητικούς αγοραστές. Εκτός αυτού, η πτώση της τιμής τρομάζει τα hedge funds και τα οδηγεί σε πωλήσεις dumping του χρυσού – αφού φτάνουν στα όρια των θέσεων τους (stop loss).
Συμπερασματικά λοιπόν, προκαλείται μία αυτοεκπληρούμενη δυναμική – με την έννοια πως οι πωλήσεις προκαλούν περισσότερες πωλήσεις και η τιμή πέφτει χωρίς ουσιαστικό λόγο, απλά και μόνο επειδή η αγορά χειραγωγείται. Έτσι προστατεύεται το δολάριο από την ανταγωνιστική απειλή του χρυσού – αφού είναι το μοναδικό νομισματικό στοιχείο που μπορεί σήμερα να το αντικαταστήσει, όσον αφορά κυρίως τα συναλλαγματικά αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, η Ρωσία είναι η πρώτη χώρα που ξεκίνησε έναν φανερό και κατά μέτωπο πόλεμο εναντίον του δολαρίου – με την ενδεχόμενη χρησιμοποίηση του χρυσού, όπου είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως (παράγει το 83% του ευρωπαϊκού χρυσού), με πρώτη την Κίνα και τρίτη την Αυστραλία (πηγή). Προφανώς ο λόγος είναι ο πόλεμος της Ουκρανίας – ο οποίος απειλεί να εξελιχθεί σε πυρηνικό, ειδικά εάν η Φινλανδία και η Σουηδία επιμείνουν στην ένταξη τους στο ΝΑΤΟ (άρθρο).
Οι Η.Π.Α. εν προκειμένω, εκτός του ότι είναι εν πρώτοις οι μεγάλοι κερδισμένοι αυτού του πολέμου (ο μεγάλος χαμένος εκτός της δύστυχη Ουκρανία είναι ήδη η ΕΕ), διακινδυνεύουν πάρα πολλά – γεωπολιτικά, οικονομικά, νομισματικά και χρηματοπιστωτικά. Επομένως θα κάνουν τα πάντα για να ηττηθεί η αυταρχική Ρωσία – με την επίσης αυταρχική Κίνα όμως να καιροφυλακτεί, γνωρίζοντας τι διακυβεύεται για την ίδια. Σε κάθε περίπτωση, βιώνουμε μία πραγματική καταιγίδα των καταιγίδων – με τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο που ήδη μαίνεται σε άλλα μέτωπα (νομισματικό, εμπορικό κλπ.), να είναι πιθανότερος από ποτέ.