Uriel Araujo, ερευνητή με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - southfront.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Στην ομιλία του, ο Ζελένσκι ανακοίνωσε επίσης σχέδια για διμερείς συμφωνίες που αφορούν κοινό συνοριακό και τελωνειακό έλεγχο. Είναι ενδιαφέρον ότι είχε να πει αυτό για την Πολωνία: «Τα έθνη μας είναι επίσης αδέρφια (…) και δεν πρέπει να υπάρχουν σύνορα ή φραγμοί μεταξύ μας». Και πρόσθεσε: «Η ενότητα των εθνών μας πρέπει να διαρκέσει για πάντα». Δεδομένης της πολύπλοκης ιστορίας Βαρσοβίας-Κίεβου, αυτές οι δραματικές δηλώσεις έχουν σίγουρα σηκώσει τα φρύδια. Ο Andrzej Duda με τη σειρά του είπε στη δική του ομιλία ότι «τα σύνορα Πολωνίας-Ουκρανίας πρέπει να ενώνουν, όχι να διχάζουν». Στις 3 Μαΐου, ο Ντούντα είχε ήδη δηλώσει πως ελπίζει ότι μια μέρα «δε θα υπάρχουν σύνορα» μεταξύ των δύο χωρών.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις δηλώσεις και προηγούμενες αναφορές ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, δεν είναι περίεργο που η Μαρία Ζαχάροβα, επίσημη εκπρόσωπος του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, περιέγραψε το σχέδιο του Ζελένσκι ως «νομιμοποίηση της πολωνικής κατάληψης της Ουκρανίας».
Από την έναρξη της ρωσικής στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, οι πολωνικές αρχές στη Βαρσοβία παρέχουν στο Κίεβο υποστήριξη και υπήρξε μεγάλη συνεργασία. Η ρωσο-ουκρανική σύγκρουση έχει προβάλει την Πολωνία – το μεγαλύτερο κράτος μέλος του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη – ως στρατηγικό παράγοντα στην περιοχή, καθώς δεν είναι ξένη στις αντιπαραθέσεις μεγάλων δυνάμεων.
Επομένως, δεν είναι καθόλου τραβηγμένο να ερμηνεύσουμε τις πρωτοβουλίες που συζητήθηκαν και τη ρητορική που χρησιμοποίησαν οι δύο ηγέτες ως ένα είδος πρώτου βήματος προς μια μελλοντική Ουκρανο-Πολωνική συνομοσπονδία. Ένα τέτοιο σενάριο «συγχώνευσης», με πολύ δημιουργικό τρόπο, θα μπορούσε έτσι να «χακάρει» τη μακρά διαδικασία ένταξης του Κιέβου στην ΕΕ και στο δυτικό μπλοκ, στόχο τον οποίο σαφώς η Δύση επιδιώκει με ό,τι είναι αναγκαίο – όπως έχει υποδείξει ο Μακρόν σε πρόσφατη πρόταση για τη δημιουργία ενός νέου και πιο περιεκτικού ευρωπαϊκού πολιτικού οργανισμού, για παράδειγμα.
Είναι ενδιαφέρον ότι αυτή η πιθανή μελλοντική εξέλιξη θα πετύχαινε το ίδιο πράγμα που θα έκανε μια στρατιωτική «προσάρτηση» – και ακόμη κι έτσι θα μπορούσε επίσης να ανοίξει το δρόμο για μια μελλοντική πολωνική ειρηνευτική αποστολή. Στις 28 Απριλίου, ο διευθυντής της Ρωσικής Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών ισχυρίστηκε πως η Πολωνία σχεδίαζε κρυφά να χρησιμοποιήσει τα στρατεύματά της για να καταλάβει εν μέρει τη Δυτική Ουκρανία, με την αμερικανική υποστήριξη. Η δικαιολογία για αυτό θα ήταν «να υπερασπιστεί» τη γειτονική χώρα από τη «ρωσική επιθετικότητα». Σύμφωνα με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, στα τέλη Απριλίου, αυτή η αποκαλούμενη ειρηνευτική αποστολή συζητούνταν με τους αξιωματούχους του Μπάιντεν και βρισκόταν ακόμη υπό προκαταρκτικές συμφωνίες.
Επιπλέον, Πολωνοί αξιωματούχοι υποτίθεται ότι διαπραγματεύονταν με μέλη της ουκρανικής ελίτ για να αλλάξουν τις πολιτικές του Κιέβου, κάνοντάς τις πιο «δημοκρατικές» και φιλικές στη Βαρσοβία, ώστε να αντισταθμίσουν τα εθνικιστικά στοιχεία του. Αυτά τα στοιχεία έχουν αναφερθεί από τον ρωσικό Τύπο και τέτοια κάλυψη έχει συχνά χαρακτηριστεί ως ρωσική «προπαγάνδα» και «παραπληροφόρηση» από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες ανησυχούσαν επίσης πως μια τέτοια εξέλιξη, εάν πραγματοποιηθεί, θα άνοιγε πραγματικά το δρόμο για ένα είδος μελλοντικής «επανένωσης».
Ιστορικά, η Δυτική Ουκρανία κυβερνήθηκε από την Πολωνία πολλές φορές, μεταξύ άλλων μετά τη συνθήκη ειρήνης της Ρίγας το 1921, και τα αντιπολωνικά αισθήματα αποτελούν μέρος του ουκρανικού εθνικισμού σήμερα. Ενώ η Βαρσοβία υποστηρίζει το Κίεβο σε βασικά στρατηγικά ζητήματα από την επανάσταση του Μαϊντάν του 2014, ο ίδιος ο τρόπος που και οι δύο χώρες αντιλαμβάνονται και πολιτικοποιούν την ιστορία του 20ου αιώνα έχει παρεμποδίσει τις διμερείς σχέσεις τους. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ουκρανικός Αντάρτικος Στρατός (UPA) συνεργάστηκε με τα ναζιστικά Waffen-SS και πολλά εγκλήματα πολέμου διαπράχθηκαν εναντίον Πολωνών. Η σημερινή Ουκρανία μετά το Μαϊντάν εξυμνεί τον ηγέτη της UPA Στέπαν Μπαντέρα και αυτό το γεγονός δεν έχει καλή υποδοχή στην Πολωνία.
Εδώ, κάποια παλαιότερη ιστορία είναι σχετική. Ένα μεγάλο μέρος της σημερινής Ουκρανίας κυριαρχούνταν κάποτε από την τότε Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία. Μετά το 1349, η τότε Ρουθηνία, που αντιστοιχεί σε μεγάλο βαθμό στη σημερινή Δυτική Ουκρανία, βρισκόταν υπό ξένη κυριαρχία. Μέχρι το 1569, το μεγαλύτερο μέρος του έγινε πολωνικό έδαφος. Οι πιέσεις για Πολωνοποίηση, που περιελάμβαναν τον προσηλυτισμό στον Ρωμαιοκαθολικισμό, τη συνεχιζόμενη ενσωμάτωση της αγροτιάς από την Πολωνία και τις διώξεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας αποξένωσαν τους αγρότες και τους Κοζάκους. Το 1648, ο ηγέτης των Κοζάκων Bohdan Khmelnytsky ηγήθηκε μιας εξέγερσης κατά του Πολωνού Βασιλιά, ίδρυσε το Cossack Hetmanate και χαιρετίστηκε ως απελευθερωτής του λαού. Το 1654, με τη συμφωνία Περεγιασλάβ, αυτό το νέο κράτος των Κοζάκων υποσχέθηκε την πίστη του στον Ρώσο Τσάρο. Μέχρι σήμερα, ο Khmelnytsky χαιρετίζεται από ορισμένους ως εθνικός ήρωας της Ουκρανίας και ως προάγγελος του εθνικισμού λόγω του αγώνα του ενάντια στην πολωνική κυριαρχία – παρόλο που κάποιοι τον επικρίνουν για τη συμμαχία του με τον Τσάρο.
Ο Dmytro Yarosh, σύμβουλος του Ανώτατου Διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας Valerii Zaluzhny, δήλωσε σε συνέντευξή του στις 27 Μαΐου 2019 ότι ο Zelensky θα «έχανε τη ζωή του» και «θα κρεμόταν σε ένα δέντρο στο Khreshchatyk» εάν «πρόδιδε τους Ουκρανούς εθνικιστές διαπραγματευόμενος τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου στο Ντονμπάς. Ο Yarosh είναι συνιδρυτής του Δεξιού Τομέα και πρώην διοικητής του ακροδεξιού Ουκρανικού Εθελοντικού Στρατού. Επομένως, λαμβάνοντας υπόψη το επίμονο πρόβλημα του Κιέβου με την εξτρεμιστική βία και τον κραυγαλέο νεοναζισμό του βασικού του τάγματος Αζόφ, για να μην αναφέρουμε τις περίπλοκες Πολωνο-Ουκρανικές σχέσεις ιστορικά, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα σχέδια του Ζελένσκι και του Ντούντα θα αντιμετωπίσουν κάποιες προκλήσεις και θα μπορούσαν να κλιμακώσουν τις εσωτερικές εντάσεις δραματικά.