Από: defence-point.gr - Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Η Ελλάδα πρέπει να αποδείξει ότι αντιλαμβάνεται επαρκώς τόσο το νέο γεωστρατηγικό περιβάλλον, όσο και τη γλώσσα της διαπραγμάτευσης, με πρώτιστο στόχο την προώθηση του εθνικού συμφέροντος. Το οποίο πρέπει να εξηγηθεί πειστικά, ότι συνδέεται άρρηκτα με το συμμαχικό…
Αξιόπιστες πηγές από την Ουάσιγκτον, αναφέρουν ότι η ελληνική πλευρά θα εκφράσει στις συναντήσεις το ενδιαφέρον της για το μαχητικό πέμπτης γενιάς F-35A Lightning II της Lockheed Martin. Η ένταξή του στο οπλοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορίας αποτελεί εκπεφρασμένη θεσμικά-επιτελικά επιθυμία των Ελλήνων πτεράρχων. Αυτό νομιμοποιεί την πολιτική ηγεσία να θέσει το θέμα.
Ωστόσο, το εξοπλιστικό μέρος των συνομιλιών θα είναι ευρύτερο. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, οι εξοπλισμοί συνιστούν υποσύνολο στη συζήτηση για την κατάσταση στην Ουκρανία και την αντιμετώπιση του προβλήματος της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης. Κατά συνέπεια, ως τέτοιο θα πρέπει να δείξει ότι το συζητά και η ελληνική πλευρά. Ειδικά στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας θα πρέπει να επιμείνει στη σημασία αξιοποίησης των κοιτασμάτων στην ελληνική ΑΟΖ.
Η επίσημη θέση της κυβέρνησης, ότι ελληνικά οπλικά συστήματα ρωσικής προέλευσης τα οποία οι ΗΠΑ επιθυμούν να σταλούν ως ΝΑΤΟϊκή ενίσχυση στην Ουκρανία, θα πρέπει να αντικατασταθούν για να απομακρυνθούν, είναι ορθή. Θεωρητικά, η αντικατάσταση των S-300 με συστοιχίες των Patriot PAC-3 είναι και δυνατή και επωφελής για την ελληνική άμυνα.
Το ίδιο ισχύει π.χ. και για τα ΤΟΜΑ BMP-1. Από αμερικανικής πλευράς θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με αριθμό M2 Bradley. Από γερμανικής, αφού ο σκοπός είναι ΝΑΤΟϊκός, με τα ΤΟΜΑ Marder 1A3. Η περίπτωση των πολλαπλών εκτοξευτών RM-70 είναι πολύ διαφορετική λόγω του ενεργού αποτρεπτικού ρόλου τους στον ελληνικό αμυντικό σχεδιασμό. Ωστόσο, η ελληνική αντιπροσωπεία πρέπει θα ακούσει και θα αξιολογήσει ενδεχόμενες αμερικανικές προτάσεις.
Ο αεροπορικός τομέας όμως είναι ο πιο κρίσιμος. Η Πολεμική Αεροπορία είναι η πρώτη ζώνη άμυνας και αποτροπής της χώρας. Σε συνδυασμό με τα κατάλληλα αεροπορικά όπλα, έναν τομέα στον οποίο δεν έχει επιδειχθεί η έμφαση που θα έπρεπε από ελληνικής πλευράς, έχει τη δυνατότητα να «μπαλώσει τρύπες» οι οποίες έχουν ανοίξει στους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων, συνεπεία της υπερδεκαετούς παραμέλησης.
Η Αεροπορία έχει το πλεονέκτημα ταχείας μετάβασης στην εστία της κρίσης. Τα standoff όπλα που μπορεί να φέρει και να εξαπολύσει εναντίον κάθε λογής στόχων, διασφαλίζουν ότι η αβεβαιότητα για τον επιτιθέμενο θα είναι πολύ υψηλή. Άρα και το δυνητικό κόστος των ενεργειών του. Αυτό ισχύει και στο εθνικό και στο συμμαχικό πλαίσιο.
Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Παρότι η ελληνική προσέγγιση πρέπει να έχει «συμμαχικό προσανατολισμό», απαιτείται σαφής διευκρίνιση ότι η προστασία της εθνικής ασφάλειας είναι προϋπόθεση λειτουργικής εξυπηρέτησης του συμμαχικού συμφέροντος. Ο τουρκικός αναθεωρητισμός έχει «κατακτήσει» νέα υψηλά, το οποίο πρέπει να τονιστεί ότι υπονομεύει στην πράξη τη συνοχή της Συμμαχίας.
Η Τουρκία επιμένει να διακηρύσσει ότι αντιμετωπίζει απειλή από την πλευρά της Ελλάδας. Παρότι οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονται επαρκώς την κατάσταση, η αδυναμία κυρίως της γραφειοκρατίας να συμβιβαστεί με την απώλεια του τουρκικού χώρου, νοθεύει την ορθολογική αντιμετώπιση της κατάστασης.
Η στρατηγική «καρότου και μαστιγίου» που επιλέγει η Ουάσιγκτον, στόχο έχει να μη δοθεί η εντύπωση «ικέτη» στην Άγκυρα. Θα πρέπει διαρκώς να διαβιβάζει το μήνυμα ότι δεν στερείται εναλλακτικών και ότι η δεδομένη επιθυμία ολικής επαναφοράς της Τουρκίας δεν είναι χωρίς όρια.
Το πρόβλημα ξεπερνά όμως το στρατηγικό επίπεδο: Για παράδειγμα, πώς να προσπεραστεί η ανακοίνωση απεικόνισης της Αγίας Σοφίας, ως τζαμί, στα νέα τουρκικά διαβατήρια; Ακόμα κι αν όλα τα στρατηγικά προβλήματα αντιμετωπίζονταν, στο Κογκρέσο θα προκαλούνταν αντιδράσεις. Και αυτό απασχολεί τον Λευκό Οίκο…
Η ελληνική πλευρά ορθώς θεωρεί ότι η κατάσταση αυτή δεν θα μεταβληθεί ουσιωδώς μέχρι τις τουρκικές εκλογές που θα προσδιορίσει εκ νέου τις εσωτερικές ισορροπίες στο τουρκικό πολιτικό σύστημα. Ωστόσο, θα πρέπει να εξηγήσει, ότι αυτή η στάση αναμονής δεν θα διαταράξει την ειρήνη, μόνο εάν δεν παραμεληθεί η αποτρεπτική αξιοπιστία των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Αναφορικά με την ελληνική αεροπορική ισχύ, χαρακτηριστική είναι η ηττοπαθής συζήτηση που έχει ξεσπάσει στα τουρκικά φιλοκαθεστωτικά μίντια για τις επιπτώσεις αξιοποίησης των γαλλικών μαχητικών Rafale από την ελληνική Αεροπορία. Οι Τούρκοι έφτασαν στο σημείο να… υποπτεύονται ότι χειριστές των μαχητών δεν είναι Έλληνες αλλά Γάλλοι πιλότοι, επειδή η παρουσία τους στο Αιγαίο έχει ήδη παράξει αποτελέσματα.
Με τα τουρκικά στάνταρ είναι αδιανόητη η αξιοποίηση μιας τέτοιας εξελιγμένης αεροπορικής πλατφόρμας σε χρόνο ρεκόρ από τους Έλληνες. Αυτό σημαίνει ότι και η προοπτική ένταξης των F-35 θα έχει και υψηλό ψυχολογικό – αποτρεπτικό αποτέλεσμα. Άρα, η ένταξη της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας στην πέμπτη γενιά μαχητικών αεροσκαφών νωρίτερα από την τουρκική έχει πολλαπλή σημασία.
Η δυνατότητα άρνησης στο πεδίο των όποιων στόχων στρέφονται σε βάρος συμμαχικών «χωρών status quo», όπως η Ελλάδα, συμβάλλουν στην πολυπόθητη σταθερότητα. Η εισαγωγή των F-35 στην Πολεμική Αεροπορία, σε συνδυασμό με την παρουσία του στα οπλοστάσια Ιταλίας και Ισραήλ, θα ενισχύσει την ασφάλεια της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Ο πρωθυπουργός θα πρέπει να εξηγήσει εμφατικά ότι αυτό γεννά αποτροπή, δηλαδή διατηρεί την ειρήνη. Η Τουρκία πρέπει να πειστεί και για το καλό της Συμμαχίας, για το μάταιο του αναθεωρητισμού.
ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΤΩΝ ΗΠΑ ΚΑΙ Η ΙΣΧΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
Οι ΗΠΑ έχουν κάθε συμφέρον να επιδιώξουν ακόμα και διά της έμμεσης ή άμεσης «επιδότησης», την ένταξη του τεχνολογικά πλέον εξελιγμένου μαχητικού πέμπτης γενιάς σήμερα στον κόσμο στο οπλοστάσιο της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Είναι απολύτως απαραίτητο να τονιστεί η ανάγκη έστω ad hoc ένταξης της Ελλάδας στα προγράμματα FMF (Foreign Military Financing) στο πρότυπο του Ισραήλ και της Αιγύπτου, για την προμήθεια συστημάτων όπως το F-35.
Η Συμμαχία έχει όμως ανάγκη και από ποσότητα πέραν της ποιότητας. Η οροφή 200 μαχητικών πρώτης γραμμής της Ελλάδας μπορεί να επιτευχθεί, εάν τα παλαιότερα F-16 Block 30/50 αναβαθμιστούν με τα απάρτια που περισσεύουν από την αναβάθμιση των F-16 Block 52+/52+ Advanced. Αυτό το έργο θα μπορούσε να το αναλάβει η ΕΑΒ, στο πλαίσιο μια μεγάλης συμφωνίας που θα συμπεριλάμβανε στο προσεχές μέλλον την ανάληψη της ευθύνης λειτουργίας της εταιρίας από την Lockheed Martin.
Σχετικές συζητήσεις διεξάγονται για αρκετό χρονικό διάστημα. Ο εξορθολογισμός της λειτουργίας της στρατηγικής σημασίας εταιρίας, θα επέτρεπε την ομαλή αλλά παράλληλα δυναμική ένταξη ή αναβάθμιση υφιστάμενης παρουσίας της στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες αμυντικών προϊόντων (F-16, F-35, C-130J κ.λπ.).
Τα F-16 Block 30/50 είχε προταθεί στο παρελθόν να απορροφηθούν από το αμερικανικό Ναυτικό (USN), καθώς τα εξέταζε για τον ρόλο των «aggressors» στο πλαίσιο της εκπαίδευσης των χειριστών του. Εάν αυτό προχωρούσε για τα 32 F-16 Block 30, το κόστος απόκτησης μιας μοίρας F-35 από την Ελλάδα θα γινόταν διαχειρίσμο.
Η «ΑΝΤΙΣΥΜΜΑΧΙΚΗ» ΤΟΥΡΚΙΑ
Δεν μπορεί εμβληματικές διπλωματικά αλλά και ουσιαστικές επιχειρησιακά υποθέσεις όπως αυτή των S-400 να παρακαμφθούν. Όπως δεν μπορεί να επιδειχθεί αδιαφορία για την εξέλιξη έργων όπως ο πυρηνικός σταθμός απέναντι από την Κύπρο, με την εμπλοκή ρωσικών εταιριών. Η δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει με ευθύνη της η Τουρκία, ενισχύει το κίνητρο πυρηνικοποίησης και οι αρμόδιες υπηρεσίες στην Ουάσιγκτον το γνωρίζουν…
Αυτό θα περιέπλεκε δραματικά την εξίσωση ασφαλείας στην περιοχή, άρα την αμερικανική στρατηγική και τα συμφέροντα. Οι ΗΠΑ επιβάλλεται να κινηθούν πολλαπλώς για την αποτροπή του ενδεχομένου, που θα προέλθει από μια χώρα που για πλειάδα λόγων δεν θα αποτελέσει ποτέ τον ορισμό του «πιστού συμμάχου».
Η Τουρκία θα αλληθωρίζει προς διάφορες κατευθύνσεις (Ρωσία, Κίνα). Θεωρώντας εαυτόν ως μεγάλη περιφερειακή και εν δυνάμει παγκόσμια δύναμη, αντιλαμβάνεται τα συμφέροντά της στο πλαίσιο του παιγνίου εξισορρόπησης των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων, εντός του οποίου συνθλίβονται ενίοτε τα συμφέροντα των μεσαίων και των μικρών. Ακόμη και τυπικά συμμαχικών…
Αυτός είναι και ο λόγος υιοθέτησης απαξιωτικής συμπεριφοράς απέναντι στην Ελλάδα, παρότι γνωρίζει ότι κύριο ανάχωμα στον αναθεωρητισμό της είναι ο Ελληνισμός. Αυτό οφείλει να αξιοποιήσει και η Ουάσιγκτον εάν ειλικρινά επιθυμεί έλεγχο της τουρκικής συμπεριφοράς. Με την Αθήνα να διευκρινίζει ότι δεν είναι διατεθειμένη να ανέχεται μια Τουρκία σε ρόλο «τρελού» του ΝΑΤΟϊκού «χωριού»…