Lucas Leiroz, ερευνητή στις Κοινωνικές Επιστήμες στο Rural Federal University του Ρίο ντε Τζανέιρο, γεωπολιτικός σύμβουλος - southfront.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Προφανώς, η δημοτικότητα του Volodymir Zelensky στην Ουκρανία είναι πολύ χαμηλή. Ο Ουκρανός ηγέτης ζήτησε μια διπλωματική συνάντηση μέσω τηλεδιάσκεψης με αφρικανούς αρχηγούς κρατών, αλλά η εκδήλωση απέτυχε εντελώς. Σχεδόν όλοι οι Αφρικανοί ηγέτες αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, εμποδίζοντας τα σχέδια του Ζελένσκι να κάνει τη συνάντηση ένα στάδιο προπαγάνδας υπέρ του Κιέβου. Εν τω μεταξύ, η δημοτικότητα της ρωσικής κυβέρνησης αυξάνεται στην Αφρική, όπου οι πολίτες βγαίνουν στους δρόμους για να υποστηρίξουν την ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία και ζητούν τη ρωσική βοήθεια για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Στις 20 Ιουνίου, ο Ουκρανός πρόεδρος συναντήθηκε με εκπροσώπους της Αφρικανικής Ένωσης προκειμένου να συζητήσουν θέματα που αφορούν την τρέχουσα κατάσταση συγκρούσεων στην Ανατολική Ευρώπη και τον ρόλο της Αφρικής στην παγκόσμια σκηνή. Από τους πενήντα πέντε αρχηγούς κρατών που προσκλήθηκαν στη συνάντηση, παρευρέθηκαν μόνο τέσσερις. Οι άλλες χώρες έστειλαν μόνο διπλωμάτες ή υπουργούς, με τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων να μην είναι πρόθυμοι να παραστούν, ακόμη και αν η συνάντηση ήταν εικονική.
Οι αρχηγοί κρατών που συμμετείχαν στη συνάντηση ήταν ο Macky Sall της Σενεγάλης, ο Alassane Ouattara από την Ακτή Ελεφαντοστού, ο Mohammed el-Menfi, Πρόεδρος του Λιβυκού Συμβουλίου και ο Denis Sassou Nguesso από το Κονγκό. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ο Sall είναι ο σημερινός πρόεδρος της Αφρικανικής Ένωσης, γι' αυτό και η παρουσία του ήταν απαραίτητη για να πραγματοποιηθεί η εκδήλωση. Επομένως, η παρουσία του δεν σημαίνει απαραιτήτως έκφραση της πραγματικής του επιθυμίας – ακόμη περισσότερο λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες συνομιλίες του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και την προσπάθεια ενίσχυσης της συνεργασίας Ρωσίας-Αφρικής.
Η εικονική συνάντηση πραγματοποιήθηκε μυστικά, κεκλεισμένων των θυρών. Σύμφωνα με επίσημες πηγές, ο Ζελένσκι επανέλαβε την ουκρανική θέση για τη σύγκρουση, χαρακτηρίζοντας τη ρωσική επιχείρηση αδικαιολόγητη «επιθετικότητα». Σχολίασε επίσης την τρέχουσα επισιτιστική κρίση που επηρεάζει την Αφρική ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της σύγκρουσης στην αγορά σιτηρών. Σύμφωνα με τον Zelensky, η αφρικανική ήπειρος είναι ο «όμηρος» της Ρωσίας, επειδή οι ελλείψεις τροφίμων θα ήταν αποτέλεσμα μιας τέτοιας «επιθετικότητας» και θα τελείωναν μόνο όταν η Ρωσία αποφασίσει να υποχωρήσει.
Σχολιάζοντας το γεγονός, ο Macky Sall υιοθέτησε την πιο ουδέτερη και αμερόληπτη στάση, δείχνοντας πως η Αφρικανική Ένωση δε συμμορφώθηκε με τις εκκλήσεις του Zelensky, αλλά ενδιαφερόταν μόνο για τα συμφέροντα των αφρικανικών κρατών και την εύρυθμη λειτουργία του διεθνούς δικαίου.
«Η Αφρική παραμένει προσηλωμένη στο σεβασμό των κανόνων του διεθνούς δικαίου, την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων και την ελευθερία του εμπορίου», είπε σε δημοσίευσή του στο λογαριασμό του στο Twitter.
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί πώς η προσπάθεια του Ζελένσκι να πείσει τους Αφρικανούς ηγέτες να τηρήσουν την αφήγηση Κιέβου-Δύσης απέτυχε απολύτως. Όχι μόνο οι περισσότεροι αφρικανοί αρχηγοί κρατών αρνήθηκαν να ακούσουν τον Ουκρανό ηγέτη, αλλά δεν υπήρξε προσκόλληση στην ομιλία υπέρ του Κιέβου από την πλευρά όσων συμμετείχαν στη διάσκεψη. Για την Αφρικανική Ένωση, η συνάντηση ήταν απλώς μια διπλωματική τυπικότητα, χωρίς πραγματικά κέρδη ή αλλαγές στη θέση – κάτι που αποκαλύπτει ότι τα σχέδια του Ζελένσκι δε λειτούργησαν όπως αναμενόταν.
Αυτή η αποτυχία, ωστόσο, ήταν προβλέψιμη για κάθε ρεαλιστή αναλυτή. Για τους Αφρικανούς ηγέτες, είναι πραγματικά δύσκολο να πιστέψουν την εσφαλμένη αφήγηση ότι η Ουκρανία είναι ένα απλό «θύμα» μιας «αδικαιολόγητης επίθεσης». Οι αφρικανικές χώρες είναι συνηθισμένες σε αιώνες δυτικού παρεμβατισμού και βίας και οι λαοί αυτής της ηπείρου αντιδρούν σε αυτό με έντονη δυσπιστία για όλα όσα υποστηρίζουν τα δυτικά έθνη. Καθώς ο Ζελένσκι είναι σύμμαχος των ΗΠΑ και της Ευρώπης, πιθανότατα θα τον αντιμετωπίζουν με καχυποψία χώρες που υποφέρουν τόσο πολύ από τη δυτική αποικιοκρατική νοοτροπία και πρακτική.
Επιπλέον, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που πρέπει να αναφερθούν. Τα επιχειρήματα του Ζελένσκι ότι η επισιτιστική κρίση προκαλείται αποκλειστικά από τη Ρωσία δεν είναι πλέον σε θέση να πείσουν την κοινή γνώμη και τις κρατικές αρχές. Είναι προφανές ότι, περισσότερο από την ίδια τη σύγκρουση, η κρίση προκλήθηκε από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, γεγονός που παρακινεί τις αναδυόμενες χώρες να είναι ενθουσιώδεις για το τέλος αυτών των κυρώσεων. Επίσης, υπάρχουν πολλές αναφορές πως το Κίεβο εξάγει σιτηρά σε ΗΠΑ και Ευρώπη με αντάλλαγμα όπλα, κάτι που είναι απαράδεκτο.
Επιπλέον, πρόσφατα υπήρξε ένα ισχυρό κύμα λαϊκής υποστήριξης για την επιχείρηση στην Ουκρανία από πολίτες πολλών αφρικανικών χωρών, ειδικά στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από την τρομοκρατία. Μετά την εγκατάλειψη που υπέστη η Αφρική από τη Δύση όσον αφορά τις πολιτικές ασφαλείας και την αμυντική συνεργασία, η αναζήτηση της ρωσικής υποστήριξης έγινε η μεγαλύτερη ελπίδα για τα μέλη της Αφρικανικής Ένωσης, γι' αυτό πρόσφατα υπήρξαν λαϊκές διαδηλώσεις για την υποστήριξη όλων των ενεργειών της Μόσχας, παράλληλα με αιτήματα για βοήθεια για την επίλυση των εσωτερικών προβλημάτων της Αφρικής.
Στην πραγματικότητα, στις διεθνείς σχέσεις, τίποτα δεν έχει μεγαλύτερη σημασία από τη συνεργασία. Ο Ζελένσκι δεν θα μπορέσει να συγκεντρώσει την αφρικανική υποστήριξη εάν δεν δείξει ενδιαφέρον ή προϋποθέσεις για συνεργασία με την Αφρική. Το Κίεβο αυτή τη στιγμή δεν έχει τίποτα να προσφέρει στις αφρικανικές χώρες, καθώς είναι οικονομικά ζημιωμένο και στρατιωτικά ουσιαστικά εξουδετερωμένο. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία εμφανίζεται ως πυλώνας για την αφρικανική επισιτιστική ασφάλεια και ως ελπίδα κατά της τρομοκρατίας στην ήπειρο. Αναμένεται απολύτως ότι σε αυτό το πλαίσιο η Αφρικανική Ένωση θα αρνηθεί τους δεσμούς της με το Κίεβο και θα επιδιώξει να προσεγγίσει την πλευρά που προσφέρει τις καλύτερες ευκαιρίες για συνεργασία.