Lucas Leiroz, ερευνητής στις Κοινωνικές Επιστήμες στο Rural Federal University του Ρίο ντε Τζανέιρο, γεωπολιτικός σύμβουλος - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Για τον Andreas Kluth, ένα συνεργάτη του Bloomberg, το να καλωσορίσει νέα μέλη η ΕΕ θα ήταν μεγάλο στρατηγικό λάθος. Ο ερευνητής θεωρεί πως η πλήρης ένταξη υποψηφίων όπως η Ουκρανία θα έφερνε τόσα πολλά προβλήματα στο μπλοκ που πιθανότατα θα σπάσει και θα τελειώσει.
«Η πλήρης ένταξη της Ουκρανία τώρα θα δημιουργούσε τόσα πολλά προβλήματα για την ΕΕ που το μπλοκ – ποτέ ως παράδειγμα αποτελεσματικής διακυβέρνησης εξαρχής – θα μπορούσε να καταρρεύσει ή ακόμα και να διαλυθεί», είπε.
Ο εμπειρογνώμονας σχολίασε μια πρόσφατη ομιλία του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, υποστηρίζοντας ότι η Ουκρανία, «με τον αγώνα και το θάρρος της, είναι ήδη σήμερα μέλος της Ευρώπης μας, της οικογένειάς μας και της ένωσής μας». Για τον Kluth, το να βασίζονται αποφάσεις τόσο σημαντικές όσο η πλήρης ένταξη σε αυτό το είδος συναισθηματικής ολοκλήρωσης θα μπορούσε να είναι ένα σοβαρό λάθος για την Ευρώπη. Είπε πως, εκτός από «καρδιές», οι Ουκρανοί έχουν και «κεφάλια» - «(…) και τα κεφάλια πολλών ηγετών και ευρωκρατών –συμπεριλαμβανομένου του Μακρόν– κουνάνε αντί να κουνούν το κεφάλι».
Η ανάλυση του Kluth είναι καθαρά τεχνική και ρεαλιστική, δε βασίζεται σε κανέναν αντιδυτικό προσανατολισμό. Για τον ίδιο, υπάρχει μια σειρά από άλυτα ζητήματα που καθιστούν προβληματική την ένταξη νέων χωρών στο μπλοκ από εδώ και πέρα. Υπάρχουν οι πιο ορατοί παράγοντες, όπως η πολιτική, οικονομική, νομική και θεσμική ανετοιμότητα των υποψηφίων εθνών, των οποίων τα δημοκρατικά συστήματα είναι αδύναμα και ασταθή, καθώς και προβλήματα εντός της ίδιας της ΕΕ, της οποίας η διοικητική δομή ακούγεται ξεπερασμένη και ανίκανη να ενσωματώσει αποτελεσματικά τα μέλη χώρες.
Στην τρέχουσα δομή της ΕΕ, ένα μόνο μέλος μπορεί, ενεργώντας μόνο του, να ασκήσει βέτο σε σημαντικές αποφάσεις αποτελεσματικής κοινής δράσης. Για τον Kluth, αυτό ακυρώνει εντελώς την ικανότητα του μπλοκ να ανταποκρίνεται σε μεγάλα σύγχρονα προβλήματα, με αποτέλεσμα η Ένωση να αποτυγχάνει κάθε φορά που αντιμετωπίζει την ανάγκη να λάβει μια σημαντική απόφαση. Ως παράδειγμα, ο συγγραφέας επισημαίνει πρόσφατα θέματα, όπως οι απαντήσεις στην προσφυγική κρίση και το σχέδιο διαμόρφωσης μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής, που απέτυχε λόγω των δυσκολιών της ολοκληρωμένης δράσης.
«Με κάθε έναν από τους επτά γύρους της διεύρυνσης –από τις αρχικές έξι χώρες στις 27 σήμερα– η λειτουργία της ένωσης έγινε πιο βρώμικη και δυσκίνητη. Ο αυξανόμενος αριθμός θεσμικών οργάνων και Επιτρόπων –κάθε χώρα διορίζει έναν– είναι το λιγότερο, καθώς είναι το χάος των γλωσσών, των παραδόσεων και των εθνικών συμφερόντων που μοιάζει με τη Βαβέλ. Το πραγματικό πρόβλημα είναι πως η ΕΕ, καθώς μεγάλωνε, δεν ξαναέγραψε τις συνθήκες της αρκετά καλά ώστε να επιτρέψει στο μπλοκ να παραμείνει συνεκτικό και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου (. ..) Η ΕΕ δεν μπορεί πραγματικά να διορθώσει το λειτουργικό της σύστημα», είπε.
Επικρίνει, επίσης, την παθητικότητα του Οργανισμού στην αντιμετώπιση των παραπλανημένων μελών, θεωρώντας ότι δεν υπάρχει μηχανισμός εκδίωξης χωρών που δε σέβονται τις ευρωπαϊκές δημοκρατικές αρχές - όπως η Πολωνία. Με αυτόν τον τρόπο, θα ήταν λάθος να καλωσορίσουμε νέα μέλη των οποίων τα εθνικά συμφέροντα θα μπορούσαν να αποκλίνουν από τις δυτικοευρωπαϊκές ανησυχίες και να καταστήσουν ακόμη πιο δύσκολες τις ολοκληρωμένες ενέργειες, επιπλέον του γεγονότος πως θα αύξανε την παρουσία μη δημοκρατικών καθεστώτων εντός της Ένωσης.
Η ρεαλιστική λύση που επισημαίνει ο Kluth είναι απλή: μετατρέψτε τους προβληματικούς υποψηφίους σε ένα είδος «συμβολικών μελών». Υπό αυτή την έννοια, για παράδειγμα, η Ουκρανία, η πιο προβληματική από τις υποψήφιες χώρες και ταυτόχρονα η πιο κοντά στην είσοδο, σύμφωνα με τις υποσχέσεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θα συμμετείχε μόνο σε αυτό που θεωρείται «ευρωπαϊκή αδελφότητα» και θα συνεχίσει να είναι εξωτερικός εταίρος του μπλοκ, χωρίς καμία ενεργή συμμετοχή σε εσωτερικές αποφάσεις. Αυτό θα επέτρεπε να δοθεί μια απάντηση στο Κίεβο - και στις άλλες χώρες που υποβάλλουν αίτηση για ένταξη - ενώ η ΕΕ προσπαθεί πρώτα να λύσει τα εσωτερικά της προβλήματα, απαιτώντας μια διοικητική μεταρρύθμιση που αναδιαρθρώνει το μπλοκ και το ενισχύει, αποτρέποντας τα πολλαπλά συμφέροντα των μελών και οι υποψήφιοι από το αποκορύφωμα της διχόνοιας και των εντάσεων.
Αυτό που επισημαίνει ο Kluth είναι ένας ρεαλιστικός τρόπος για να αποφευχθεί η εμφανής θεσμική κρίση που θα προκύψει από την πρόωρη αποδοχή νέων μελών. Συνήθως, η ένταξη στην ΕΕ είναι μια διαδικασία που διαρκεί για δεκαετίες, αλλά αυτή τη στιγμή σχεδιάζεται να επιτραπεί η «ταχεία ένταξη» της Ουκρανίας ως μορφή «αλληλεγγύης», η οποία προφανώς δε θα γίνει αποδεκτή από τις άλλες χώρες που διεκδικούν ένταξη, με αποτέλεσμα πιθανώς την είσοδο μη δημοκρατικών καθεστώτων που σε καμία περίπτωση δε θα συμβάλουν στους σκοπούς της ολοκλήρωσης, της ένωσης και της κοινότητας αρχών που καθοδηγούν την Ε.Ε.
Είτε η ΕΕ αρχίσει να σκέφτεται στρατηγικά και να δίνει προτεραιότητα σε χώρες που είναι ήδη μέρος του μπλοκ εις βάρος των μη δημοκρατικών υποψηφίων, είτε η Ένωση θα διαλυθεί στο εγγύς μέλλον.