Παρασκήνια της Εικονομαχίας τότε και σήμερα

Tama66 / pixabay

Εάν «κόβεις» όλο και κάτι από τον «Κορμό της Ορθοδοξίας», τότε...

...πίσω από την «Λειτουργική Ανανέωση» κρύβεται «κάτι άλλο»...

Γράφει ο π. Γεώργιος Λ. Ανεστόπουλος, Ιερέας Διδυμοτείχου, πτυχιούχος Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Αθήνας και φοιτητής της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών

Μικρά εν τάχει:

• Η απογύμνωση της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας από τις «Προστασίες» της. 

«...Έπρεπε ως εκ τούτου να αφαιρεθούν οι Εικόνες, τα Ιερά Λείψανα, η Θεία Κοινωνία, η Μοναστική Ασκητική (κυρίως) αλλά και γενικότερα ο ίδιος ο Μοναχισμός, μέχρι και η ίδια η λατρεία της Παναγίας ως αποκορύφωμα της παύσης της ύπαρξης και λατρείας πρώτα των Αγίων...»

• Οι «οραματισμοί» αποτελούν «δαιμονική πύλη».

«...Ο «οραματισμός» είναι το άλογο, το «μέσο» πάνω στο οποίο καλπάζει ο αποκρυφιστής για να εισδύσει στα «εσωτερικά πεδία» μετακινούμενος από «στοιχείο» σε «στοιχείο», από «οντότητα σε οντότητα», από «στοιχειακό σε στοιχειακό»....από «ορόσημο» σε «ορόσημο»...από «κλειδί» σε «κλειδί»...όλο και «βαθύτερα»...όλο και «εγγύτερα στο δαιμονικό άδυτο»...»

• Κατά τους ιστορικούς Γίββων και Μακώλαιυ:

«... Οι πολιτικά προσκείμενοι και δογματικά συγγενέστατοι με τον Κωνσταντίνο Ε΄ Παυλιανίτες ήταν αυτοί που μετέδωσαν στην δυτική Ευρώπη τα σπέρματα της Μεταρρύθμισης του 16ου αιώνα...»

• Είχαν σχέση;

«.... ο Ιουδαϊσμός, το Ισλάμ και η έκρηξη του Ηφαιστείου της Θήρας το 726 μΧ με την Εικονομαχία και την συνακόλουθη έναρξη της «Ιστορικής Πτώσης του Βυζαντίου»;

Η εικονομαχία/λειψανομαχία σίγουρα τελείωσε το 843 μΧ;

Κάθε τρεις και λίγο από κάπου ξεστομίζεται κι ένας άθεος λόγος.
Και καλά να είναι ξεκάθαρος κι από άθεα χείλη προερχόμενος.
Φρίττεις αλλά τον σέβεσαι σαν μια ξεκάθαρη επίθεση από έναν ξεκάθαρο αντίπαλο.
Η μέγιστη ανησυχία γεννιέται και θεριεύει όμως όταν η επίθεση δεν είναι ξεκάθαρη ούτε και αυτός που την εξαπολύει δηλώνει ξεκάθαρη εχθρική/αντίπαλη ιδιότητα.
Όταν πχ αυτός κρύβεται πίσω από μια δήθεν κριτικιστική προσέγγιση με διάθεση τάχαμου «καλοπροαίρετα εξελικτική»...
«...Ε, όπως και να το κάνουμε», σου λέει, «2000 χρόνια μετά, ως πολιτισμένοι πια άνθρωποι θα πρέπει να βελτιωθούμε και στα Λειτουργικά μας, στα Λατρευτικά μας, στη Θεολογία μας, να εκσυγχρονιστούμε...»
Κριτικάρει πχ το αν θα έπρεπε να υπάρχουν ακόμη και να τιμώνται οι Ιερές Εικόνες και τα Άγια Λείψανα χαρακτηρίζοντας την ύπαρξή τους ως ιστορικά «παιδική (ειδωλολατρική) ασθένεια» που ο εξελιγμένος θεολογικά σύγχρονος άνθρωπος θα έπρεπε να «υπερβεί».
Σαν να μην πέρασε μια μέρα από το 726 μΧ όταν επί αυτοκράτορος Λέοντος Γ΄ ξεκίνησε η εικονομαχία.
Ο διαπρεπής θεολόγος και συγγραφέας Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, ο πιο σφοδρός πολέμιος των εικονομάχων, υποστήριζε ότι "...οι εικόνες αποτελούν το βιβλίο των αγραμμάτων..." https://www.sansimera.gr.
Πως λέμε στο λαϊκότερο: "...Μια εικόνα χίλιες λέξεις!"
Ο Ιωάννης απέκρουσε την κατηγορία ότι η λατρεία των εικόνων αποτελεί ανανέωση της εθνικής ειδωλολατρίας και ανέπτυξε μια ιδιότυπη εικονοσοφία, σύμφωνα με την οποία η εικόνα είναι σύμβολο και μέσο με τη νεοπλατωνική έννοια https://el.wikipedia.org .
Πόσες φορές αρπάχτηκε ο νους μέσα στο ναό από αρνητικούς λογισμούς και το μάτι προσηλώνεται στην Εικόνα απέναντι, στον Χριστό, στην Παναγία, στον Άγιο με την σιωπηρή παράκληση να επαναλαμβάνεται εσωτερικά: βοήθησέ με Παναγιά μου, Χριστέ μου, Άγιε μου.
Μια ανυπολόγιστης ισχύος «εξωτερική οπτική βοήθεια» για τον Πιστό στον αδιάλειπτο προσευχητικό του αγώνα.
Σε αντίθετη περίπτωση, θα έπρεπε με έναν νου κατακλυσμένο από «αρνητικούς (δαιμονικούς) λογισμούς» να κατορθώσει να «εστιάσει προσευχητικά» σε κάτι παντελώς αόριστο χωρίς ΚΑΜΙΑ βοήθεια/ενίσχυση εξωτερική. Τόσο χρήσιμη και απαραίτητη για την αδύναμη ανθρώπινη φύση του.
Κι επειδή η τάση του «αδύναμου ανθρώπου» είναι να σχηματοποιεί σε εσωτερικές εικόνες τα πάντα, την «έλλειψη της εξωτερικής εικόνας» θα την αναπλήρωνε ενστικτωδώς με την σχηματοποίηση μιας εσωτερικής εικόνας...
Κάτι που όμως η Ορθόδοξη Πνευματική Παράδοση ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΕΙ πως πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους στην προσευχή!
Οι «οραματισμοί» (είτε «εσκεμμένοι» είτε «ελεύθεροι/συνειρμικοί/τυχαίοι») αποτελούν «δαιμονική πύλη».
Κι αυτό βεβαίως το γνωρίζουν πολύ πολύ καλά οι εντρυφώντες στον λεγόμενο «εσωτερισμό/αποκρυφισμό».
Για να το πούμε στη γλώσσα τους:

Ο «οραματισμός» είναι το άλογο, το «μέσο» πάνω στο οποίο καλπάζει ο αποκρυφιστής για να εισδύσει στα «εσωτερικά πεδία» μετακινούμενος από «στοιχείο» σε «στοιχείο», από «οντότητα σε οντότητα», από «στοιχειακό σε στοιχειακό»....από «ορόσημο» σε «ορόσημο»...από «κλειδί» σε «κλειδί»...όλο και «βαθύτερα»...όλο και «εγγύτερα στο δαιμονικό άδυτο»...
Τάδε έφη «πνευματιστικός/δαιμονικός διαλογισμός»....(λες και υπάρχει κι άλλο είδος...)
Αντιθέτως, όταν υπάρχουν «Άγιες Εικόνες» και «ορθόδοξη αγιογράφηση» (μέσα στο όλο βεβαίως κατανυκτικό ανατολικοορθόδοξο μυστικιστικό ιερό περιβάλλον) να «αρπάζει το νου του πιστού» και να τον βοηθάει να κρατάει με «χαλινάρι το νου του» προσηλωμένο στην προσευχή χωρίς «εσωτερικές ταινίες να παίζουν ανεξέλεγκτες» (όπως έλεγε κι ο Άγιος Παΐσιος) τότε δεν υπάρχει έδαφος για την δαιμονική δράση.
Απ' την άλλη πλευρά - του "εχθρού" - επειδή ακριβώς είναι πανίσχυρη βοήθεια η «εξωτερική οπτική» πρέπει να ΕΚΛΕΙΨΕΙ...να ΜΗΝ υπάρχουν οι «Άγιες Εικόνες» ώστε να είναι ελεύθερο το πεδίο να αντικατασταθούν με τα «κατάλληλα δαιμονικά σύμβολα» που θα λειτουργήσουν ως οι κατάλληλοι «κλειδιά/οδοδείκτες» προς τα δαιμονικά πεδία για τον διαλογιζόμενο.
Πέραν όλων των άλλων είναι και ο ρόλος της (έξωθεν) "υποβολής" προς τον πιστό και το νου του...

...ή οι Άγιες Εικόνες θα τον "υποβάλλουν" ή "κάτι άλλο" θα βρει "κενό" και θα σπεύσει να το "καλύψει"...να αναπληρώσει την "έλλειψη του Ιερού οπτικού υποβολέα"...
Να λοιπόν πως συνδέονται η εικονομαχία με τον αποκρυφισμό και την δαιμονολατρεία.

Ο αρχαίος Γνωστικισμός/Μανιχαϊσμός είναι «αποκρυφιστική βάση».

Και παράλληλα ο «στόχος»...η επίτευξη ενός «αποκρυφιστικού δαιμονολατρευτικού μέλλοντος».
Που όμως για να επιτευχθεί πρέπει να ακυρωθούν οι διάφορες (μαζικές) Ορθόδοξες Προστασίες.
Μια από αυτές, από τις κυριότερες, είναι η πλούσια αγιογράφηση των ναών και η ύπαρξη γενικότερα των Εικόνων στα σπίτια των πιστών.
Τα Σύμβολα δεν «ενοχλούν» γιατί εύκολα μπορεί να «παραλλαχθεί η χρήση τους» (πχ δαιμονική χρήση του Σταυρού σε «αντεστραμμένη θέση»).
Οι εικόνες όμως και δη η «ιστόρηση του Ναού» δεν είναι δυνατόν να παρακαμφθούν και να χρησιμοποιηθούν «αλλιώς».
Εκεί έρχεται λοιπόν ιστορικά το κατ’ εξοχήν «αιρετικό ρεύμα»:

(Προτεσταντισμός/Μεταρρύθμιση) μέσω της εικονομαχικής του (αντιορθόδοξης) νεο-«θεολογίζουσάς» του πολιτικής/πλατφόρμας να προετοιμάσει την έλευση/επίτευξη του «κρυφού στόχου»: του αποκρυφιστικού δαιμονικού περιβάλλοντος (πχ Γνωστικισμός > Μανιχαϊσμός/ Μεσσαλιανισμός > Παυλικιανισμός > Βογόμιλοι > Καθαροί > Προτεσταντισμός > Νέα Εποχή/εσωτερισμός).
Ο Γνωστικισμός/Μανιχαϊσμός από μόνος του δεν θα μπορούσε να επιβληθεί ιστορικά.
Γέννησε λοιπόν – κλωνοποιήθηκε – σε ατέλειωτες άλλες μορφές.
Μορφές που διακρίνονται ουσιαστικά σε δύο «κλάδους δράσης».
Ο ένας βεβαίως ήταν/είναι ο καθαρά αποκρυφιστικός...φτάνοντας στο αποκορύφωμά του οργανωτικά τον 18ο - 19ο αιώνα μέσα από την ίδρυση των διαφόρων «Εσωτερικών Μυστικών Ταγμάτων» και «μεθοδολογικά» μέσα από την Θεοσοφία της Μπλαβάτσκι.
Ο δεύτερος κλάδος δράσης ήταν η Προτεσταντική διαδρομή...

Η απογύμνωση της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας από τις «Προστασίες» της. 

Έπρεπε ως εκ τούτου να αφαιρεθούν οι Εικόνες, τα Ιερά Λείψανα, η Θεία Κοινωνία, η Μοναστική Ασκητική (κυρίως) αλλά και γενικότερα ο ίδιος ο Μοναχισμός, μέχρι και η ίδια η λατρεία της Παναγίας ως αποκορύφωμα της παύσης της ύπαρξης και λατρείας πρώτα των Αγίων.

Στο τέλος, μετά την «προτεσταντική επέμβαση» αυτό που απομένει είναι ένας αποστειρωμένος από τα αγιασμένα στοιχεία χώρος που δεν θυμίζει σε τίποτα ορθόδοξο μυστικισμό...

Μπορείς να λες ότι λατρεύεις τον Θεό μέσα σ’ εκείνο το αποστειρωμένο περιβάλλον, πλην όμως όλα συνηγορούν στο ότι μάλλον «αλλού κατευθύνουν την ψυχή του πιστού»...

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο κορυφαία θέση βεβαίως έχει η «δίωξη των ιερών λειψάνων».
Πως θα μπορούσαν άλλωστε αυτά τα καθαγιασμένα τμήματα ενός Αγίου του Θεού, έμπλεα της Θείας Χάριτος  https://www.impantokratoros.gr να επιτραπεί να βρίσκονται και ν’ αγιάζουν – τουτέστιν να «επηρεάζουν» - ένα περιβάλλον κακόβουλων ανθρώπινων και δαιμονικών επιρροών;
Είναι λυπηρό και προκαλεί θλίψη βεβαίως να βλέπει κανείς Ορθόδοξους θεολόγους να διεξάγουν – ακόμη και σήμερα - εικονομαχικό αγώνα, αυτόν τον ξεκάθαρα προτεσταντικό (και κρυφοαποκρυφιστικό) αγώνα...

Όπως τότε, τους σκοτεινούς καιρούς της Εικονομαχίας ΚΑΙ ΤΩΡΑ!!!

Αλλά ας ανατρέξουμε και στην περίοδο της εικονομαχίας:

Και πάλι από το wikipedia:

Ως ο πλέον ανηλεής διώκτης των μοναχών αναδείχτηκε ο στρατηγός του θέματος των Θρακησίων Μιχαήλ Λαχανοδράκων.

Όπως αναφέρει ο Θεοφάνης ο Ομολογητής, ο Μιχαήλ πουλούσε τις περιουσίες των μοναστηριών, έριχνε τα ιερά τους βιβλία στην πυρά και τιμωρούσε ανελέητα τους μοναχούς που είχαν και προσκυνούσαν άγια λείψανα τυφλώνοντάς τους και σκοτώνοντάς τους.
Για τις υπηρεσίες του αυτές ο Κωνσταντίνος ο Ε΄τον ευχαρίστησε με προσωπική ευχαριστήρια επιστολή. 
Έτσι λοιπόν οι μοναχοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και να καταφύγουν στην εικονόφιλη Νότια Ιταλία και Σικελία, μεταλαμπαδεύοντας τα ελληνικά γράμματα, ενισχύοντας τον ελληνόφωνο πληθυσμό και δημιουργώντας νέες πνευματικές και καλλιτεχνικές εστίες.
Ο διωγμός που εξαπέλυσε ο Κωνσταντίνος ξεπέρασε ακόμη και τις αποφάσεις της εικονομαχικής συνόδου του 754.

Κι όχι μόνο στράφηκε εναντίον της προσκύνησης των εικόνων και των λειψάνων των αγίων, αλλά απαγόρευσε και τη λατρεία των αγίων και της Θεοτόκου

Δεν έλειψαν και μέσα στην ίδια την Εκκλησία εικονοκλαστικές τάσεις, ιδιαίτερα ισχυρές στις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας, όπου υπήρχαν σημαντικά υπολείμματα των Μονοφυσιτών και κέρδιζε συνεχώς έδαφος ο Παυλικιανισμός, αίρεση εχθρική προς κάθε μορφή εκκλησιαστικής λατρείας.
Επίσης, η επαφή με τον αραβικό κόσμο και οι ιδέες που εκπορεύονταν απ’ αυτόν επί του θέματος επιτάχυναν τις εξελίξεις.

Ο πρώτος που θεωρείται ότι έλαβε μέτρα εναντίον των εικόνων είναι ο χαλίφης Γιαζίντ (Yazid ΙΙ, 720-724), σύγχρονος του Λέοντος Γ΄, ο όποιος εξέδωσε διάταγμα που απαγόρευε την έκθεση και προσκύνηση εικόνων στις χριστιανικές εκκλησίες του κράτους του.

Φοβερός διωγμός εξαπολύθηκε κατά των Παυλιανιτών της Μικράς Ασίας. Κατά τους ίδιους τους εικονόφιλους χρονογράφους, εκατό χιλιάδες από τους πολεμικότατους αυτούς αιρετικούς, που δογματικά συγγένευαν στενότατα με την Εικονομαχία, θανατώθηκαν παντοιοτρόπως και οι περιουσίες τους εισκομίστηκαν στο βασιλικό ταμείο. Όσοι σώθηκαν κατέφυγαν στους Άραβες.

- κατά τους ιστορικούς Γίββων και Μακώλαιυ : Οι πολιτικά προσκείμενοι και δογματικά συγγενέστατοι με τον Κωνσταντίνο Ε΄ Παυλιανίτες ήταν αυτοί που μετέδωσαν στην δυτική Ευρώπη τα σπέρματα της Μεταρρύθμισης του 16ου αιώνα

Τι σχέση είχε το Ισλάμ και η έκρηξη του Ηφαιστείου της Θήρας το 726 μΧ με την Εικονομαχία και την συνακόλουθη έναρξη της «Ιστορικής Πτώσης του Βυζαντίου»;

Η συνήθης πρώτη σκέψη/ερώτηση για ένα ηφαίστειο είναι «αν είναι ενεργό».

Στην περίπτωση της Θήρας η απάντηση δεν μπορεί να είναι απλά ένα ναι. Φαντάζει λίγο.

Κάθε μεγάλη έκρηξη αυτού του ηφαιστείου καθόρισε πάντα πολιτισμούς.

Νέκρωσε και εξαφάνισε κοινωνίες ανοίγοντας το δρόμο για κάποιες άλλες.

Συνηθίζεται να ξεκινάει αυτή η νοερή μακάβρια διαδρομή από την καταστροφή του Μινωϊκού πολιτισμού, εκεί γύρω στα 1645 πΧ.
Όλη η σχετική ιστορική/αρχαιολογική φιλολογία (γύρω από το κατά πόσο - ή όχι - ευθύνεται εκείνη η έκρηξη για την κατάρρευση του Μινωϊκού πολιτισμού και την σοβαρότατη (δυσμενή) επιρροή όλων των άλλων της ευρύτερης περιοχής) περικλείστηκε – εν πολλοίς κατ’ αρχήν -  σε ένα άκρως ενδιαφέρον εκτενές άρθρο των New York Times το 2003 (http://www.nytimes.com/2003/10/21/science/it-swallowed-a-civilization.html?src=pm&pagewanted=1 )

Πέραν εκείνης της μεγάλης έκρηξης , καταγεγραμμένη βρίσκουμε στην ιστορική περίοδο μόνο την έκρηξη του 197πΧ.

Όλες οι υπόλοιπες – καταγεγραμμένες - είναι μΧ. Και για την ακρίβεια το 46, το 718, το 726, μεταξύ των ετών 1457 – 1458, 1570 – 1573, 1649 – 1650, 1707 – 1711 και 1866 – 1870.

Κατά τη διάρκεια του 20^ου αιώνα είχαμε δραστηριοποίηση (sic!) του ηφαιστείου   1925 – 1928 και 1939 – 1941 ενώ για τελευταία φορά σημείωσε δραστηριότητα το 1950.

Το Ιστορικοπολιτικό σκηνικό

Όσον αφορά στην επίμαχη Βυζαντινή περίοδο της Εικονομαχίας (726 - 842), έχουμε τα εξής δεδομένα:
Τα «πρόδρομα φαινόμενα» της ενεργοποίησης του ηφαιστείου ξεκίνησαν το 718 και οδήγησαν στην Μεγάλη Έκρηξη οχτώ χρόνια μετά, δηλαδή, το 726. Εν μέσω σφοδρού πολέμου με τους Ισλαμιστές Άραβες.

Ένας πόλεμος (με το Ισλάμ) που κράτησε περί τα 850 χρόνια, από το 629 έως την οριστική Πτώση της Πόλης και του Βυζαντίου το 1453. Για το πόσο, δε, σημαντικά ήταν εκείνα τα γεγονότα, εκείνη την εποχή, ακόμη και για σήμερα, αξίζει να θυμόμαστε δύο πράγματα:

Το πρώτο είναι πως επειδή ακριβώς το Βυζάντιο "δεν βοηθήθηκε" τότε στην αντιμετώπιση του Ισλάμ, σήμερα αυτό εξακολουθεί να είναι το ίδιο επικίνδυνο για τον κόσμο όπως και τότε.

Το δεύτερο, έχει να κάνει με την άνοδο και την κραταίωση της Ευρωπαϊκής Δύσης και Βορρά οι οποίες "πάτησαν" στην κυριολεξία σ' αυτόν τον καταστροφικό πόλεμο του Βυζαντίου με το Ισλάμ.

Πολεμώντας με το "διεκδικητικό Ισλάμ" το Βυζάντιο και δη μέχρι θανάτου, μέχρι τελικής πτώσεως έδωσε στη Δύση και στο Βορρά (από την Ισπανία μέχρι τη Ρωσία κι από την Ιταλία μέχρι τη Σκανδιναυία) τον απαραίτητο ασφαλή χώρο και χρόνο να γεννηθούν, να καλλιεργηθούν και να ακμάσουν. 

Κατά την διάρκεια δε του μακρόχρονου πολέμου του Βυζαντίου με το Ισλάμ, αντί να γίνει δέκτης βοήθειας από τους "προστατευομένους νέους λαούς και βασίλεια της Ευρωπαϊκής ενδοχώρας" έγινε δέκτης των διαρκών και ακατάπαυστων πισώπλατων επιθέσεών τους. Ταυτόχρονων με των Αραβοϊσλαμικών.

 Υπ' αυτές τις συνθήκες, είναι θαύμα που άντεξε κατά όλων αυτών μέχρι το 1453. Όπως άντεξε...

Εν μέσω λοιπόν αυτού του πολέμου αλλά και φθοροποιών εμφυλίων και ανεβοκατεβάσματα Αυτοκρατόρων - που εκμεταλλεύτηκαν δεόντως οι Ισλαμιστές Άραβες, συνέβη και η σφοδρή έκρηξη του Ηφαιστείου της Θήρας...

Την έκρηξη κατέγραψαν δύο βυζαντινοί  χρονικογράφοι της εποχής: ο Θεοφάνης (760 – 818) ο μετέπειτα Ομολογητής και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Νικηφόρος (806 – 815).
Θα πρέπει να λάβουμε βεβαίως υπ’ όψιν, ότι με το πέρας της Εικονομαχίας το «μπλοκ» των Εικονόφιλων έσπευσε να καταστρέψει κάθε γραπτή μαρτυρία/επιχειρηματολογία ή/και απλές ιστορικές καταγραφές/αναφορές που χαρακτηρίστηκαν (λογοκρίθηκαν) ως έργο του «Εικονομαχικού στρατοπέδου».

Έτσι, ουσιαστικά, οι μόνες μαρτυρίες περί του συγκεκριμένου γεωφυσικού συμβάντος (και η «διασύνδεσή του με την τρέχουσα Πολιτική») που απέμειναν είναι αυτών των δύο ιστορικών προσώπων.

Το 718 που «ξεκίνησε η αναταραχή του ηφαιστείου» ήταν μια ιδιαίτερη χρονιά για το Βυζάντιο.
Πάνω που άρχιζαν να ξαναανακτούν οι Βυζαντινοί την κυριαρχία του Αιγαίου από τους Άραβες.

Και το Αιγαίο ήταν πάντα το Α και το Ω για την οικονομική και στρατιωτική στιβαρότητα και ικανότητα της Αυτοκρατορίας.

Ο λόγος που οι Άραβες έχαναν τότε την ναυτική τους υπεροχή ήταν η καταστροφή του στόλου τους στην Πόλη το 717 – 718.

Εάν λάβουμε υπ’ όψιν πως η Αραβική «περίοδος του Αιγαίου» έμεινε στο συλλογικό θυμικό των πληθυσμών της περιοχής ως «η περίοδος των Σαρακηνών πειρατών», τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό γιατί αυτή η εξέλιξη συντέλεσε στην αύξηση της κίνησης ανθρώπων και αγαθών μέσα από τους δίαυλους του Αιγαίου.

Η έκρηξη του ηφαιστείου το 726 θεωρήθηκε από τον Αυτοκράτορα Λέοντα Γ΄ ως  «Θεοσημία» (η «βολική αφορμή») και χρησιμοποιήθηκε ως η ιδεατή/ιδανική «θρησκευτική πλατφόρμα» για να προωθήσει τις θέσεις του ενάντια στις Εικόνες.

Θέσεις οι οποίες βεβαίως οδήγησαν σε εμφυλιοπολεμικές και διχαστικές καταστάσεις που κράτησαν πάνω από εκατό χρόνια. Αυτός βεβαίως είναι ένας «λοβοτομημένος», «άχρωμος» τρόπος να πει κανείς ότι επί 120 χρόνια η Αυτοκρατορία βίωσε έναν καταστροφικό, αιματηρό Εμφύλιο Πόλεμο.

Κάτι που σήμανε, επί της ουσίας, την έναρξη της «Μεγάλης Πτώσης» του Βυζαντίου.

Δρυός πεσούσης πας Ανήρ ξυλεύεται...

Μέσα (και όχι μετά) απ’ αυτές τις εξελίξεις είναι που ο Παππικός Θρόνος κυοφόρησε και καλλιέργησε την ραγδαία αύξηση των κυριαρχικών και αποσχιστικών του τάσεων – που 300 χρόνια μετά οδήγησαν στο Σχίσμα, στο Μάτζικερτ, στην Άλωση της Πόλης από τις Παπικές Δυνάμεις το 1204 κι εντέλει στην ολοκληρωτική καταστροφή του Βυζαντίου.
Στα «ιστορικά ισχυρά απόνερα» αυτής της περιόδου ανήκει και η ανάδυση του Καρλομάγνου (υπό τις ευλογίες του Πάππα ως Νέα Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία) και γενικότερα η οργάνωση (ως Αντιβυζαντινό Μπλοκ) και ισχυροποίηση των Δυτικών.

Ταυτόχρονα, εκείνη την περίοδο και υπό την επιρροή των εντός του Βυζαντίου διχαστικών και ραγδαία φθοροποιών εξελίξεων είναι που αποφασίζουν Βούλγαροι και Σλάβοι να εντείνουν και τις δικές τους εχθρικές δράσεις.

Και φυσικά, τότε είναι που ομοίως με τους άλλους στο Βορρά εκμεταλλεύεται το «κενό» γιγαντούμενος και ο Αραβοϊσλαμικός «Διεκδικητής» στο Νότο.

Αυτό που όμως δεν θα περίμενε λογικά κανείς ήταν να βρίσκεται πίσω απ’ όλη αυτή την αναστάτωση τιτάνιων πολιτιστικών, οικονομικών, κοινωνικών, και στρατιωτικών δυνάμεων της εποχής μια «μικρή νεόφερτη/καινοφανής δύναμη», οι Άραβες και το Ισλάμ.

Κι όμως, οι ενδείξεις που υπάρχουν δείχνουν πως αυτή η «Στρατιωτική» (κι επ’ ουδενί Θρησκευτική/Θεολογική) οργάνωση/εφεύρημα (το Ισλάμ) πιθανότατα βρίσκονταν πίσω από την «βασική/αρχική Αντιεικονική επιρροή της Βυζαντινής Αρχής»!

Όχι βεβαίως ότι δεν υπήρχε το αντίστοιχο «αντι-εικονικό» (και δη «πρώϊμο «Μεταρρυθμιστικό») έδαφος επί Βυζαντίου. Οι Παυλικιανοί πχ στη Μικρά Ασία.

Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά – όσο είναι εφικτό – πλην εν τάχει τα πράγματα:

Η Αλήθεια δεν είναι δύσκολη. Μπορείς να κατασκευάσεις εύκολα όσες θέλεις...

Όπως διαβάζουμε στο σχετικό άρθρο του wikipedia :

“...Πρωτεργάτες της εικονομαχικής κίνησης υπήρξαν οι αυτοκράτορες Λέων Γ’ (717-741) και Κωνσταντίνος Ε’ (741-775). Ο Λέων, ο οποίος καταγόταν από την Γερμανίκεια της Βόρειας Συρίας και ο γιος του Κωνσταντίνος Ε’ φαίνεται ότι είχαν επηρεαστεί από τις ανεικονικές (αντίθετες στη λατρεία των εικόνων) αντιλήψεις της ιουδαϊκής («ιουδαιόφρων» χαρακτηριζόταν από κάποιους πολιτικούς του αντιπάλους) και της ισλαμικής θρησκείας («σαρακηνόφρων» από άλλους) και γι’ αυτό απέρριπταν τη λατρεία των εικόνων ως εκδήλωση ειδωλολατρική.

Οι ανεικονικές αντιλήψεις ήταν πολύ διαδεδομένες στους αγρότες της γειτονικής με το Ισλάμ Μικράς Ασίας. Οι Ίσαυροι είχαν κάθε λόγο να ευνοήσουν τους πληθυσμούς αυτούς, από τους οποίους επανδρώνονταν οι θεματικοί στρατοί και σήκωναν το κύριο βάρος της άμυνας κατά των Αράβων.

Έκανε λοιπόν την εμφάνισή της μια εικονοκλαστική κίνηση στη Μικρά Ασία, όπου σχηματίσθηκε ένα ισχυρό κόμμα με επικεφαλής ανώτερους εκκλησιαστικούς αξιωματούχους της περιοχής, όπως ήταν ο μητροπολίτης Κλαυδιουπόλεως Θωμάς και ο επίσκοπος Νακωλείας Κωνσταντίνος, ο πραγματικός πνευματικός υποκινητής της βυζαντινής εικονομαχίας, τον όποιο οι ορθόδοξοι Βυζαντινοί ονόμασαν «αἱρεσιάρχη» (Δείτε το ενδιαφέρον πλήρες άρθρο στο http://el.wikipedia.org/ )

Το Βυζάντιο αν και έβγαινε από την «δημιουργική ιστορική περίοδο του Ηρακλείου», αντιμετώπιζε μεγάλες πιέσεις. Από παντού. Με σαφή αύξηση όμως των «πιέσεων εκ του Αραβικού Νότου».

 Ο Λέων Γ΄και το στρατιωτικό του περιβάλλον πολύ «βολικά επεξεργάστηκαν ένα επεξηγηματικό πλαίσιο» που έλεγε ότι οι ήττες των Χριστιανών ήταν «αποτέλεσμα Θείας Τιμωρίας».

Εκείνη την εποχή, η Βυζαντινή κοινωνία ήταν πολύ εξοικειωμένη με ανάλογες ιδέες.

Κι αυτό ακριβώς πήγε να εκμεταλλευθεί ο Λέων ο Γ΄.

Να κάνει το «φυσικό φαινόμενο» (έκρηξη Ηφαιστείου Θήρας) υπ’ αυτό το «μεταφυσικό πρίσμα» να «παράγει Θεολογικά απόνερα κι εκ παραλλήλου Πολιτικά αποτελέσματα».

Παλάτι λοιπόν και Αρχιερείς χαρακτήρισαν την έκρηξη του ηφαιστείου ως «σημάδι Θεϊκής Οργής».

Αντιθέτως, η επιτυχής αντιμετώπιση των Αράβων στην Μάχη της Νίκαιας εξελήφθη  στη «Λογική Οπτική» του Λέοντα ως επιβεβαίωση πολιτικής και συμπερασμάτων. Τουτέστιν, (εντέχνως και με «λίγη Θεολογίζουσα βοήθεια») αναδείκνυε την Εικονομαχία ως μόνη ρεαλιστική πολιτική.

Ο «τυχαίος Καταλύτης» των εξελίξεων....το Ηφαίστειο...

Η ηφαιστειακή έκρηξη του 726 ήταν πάρα πολύ ισχυρή.

Ήταν πολύ μεγαλύτερη από την έκρηξη του Κρακατόα το 1883 στην Ινδονησία που σκότωσε 36.000 ανθρώπους.

Μεγαλύτερη κι από την ισχυρότερη ακόμη έκρηξη του Tambora, το 1816, πάλι στην Ινδονησία (δες σχετικό άρθρο των New York Times όπως ανωτέρω http://www.nytimes.com/2003/10/21/science/it-swallowed-a-civilization.html?src=pm&pagewanted=1 )

 Σύμφωνα με τις γλαφυρές περιγραφές των Βυζαντινών χρονικογράφων κάποιοι από τους όγκους που εκτοξεύθηκαν είχαν «μέγεθος λόφου» (!) και εκτινάχθηκαν σε απίστευτες αποστάσεις προς κάθε κατεύθυνση: σε όλη τη Μ. Ασία (!), τη Λέσβο, την Άβυδο και τα παράλια της Μακεδονίας (!).

Τα βαθύτερα αίτια...είχαν άρωμα Ισλάμ;

Ο Θεοφάνης θεώρησε τούτο απλά ως μια αφορμή και δικαιολογία για ν’ αρχίσει την Εικονομαχική του εκστρατεία ο Αυτοκράτορας.

Για τον Θεοφάνη, η πιο βαθιά αιτία ήταν η επιρροή που του ασκούσε ένας μυστηριώδης σύμβουλός του, ονόματι Βησήρ, τον οποίο και ονομάζει «Αρνησίθεον».

Ο Βησηρ κάποτε ήταν αιχμάλωτος των Αράβων στη Συρία όπου και εξισλαμίστηκε.

Κάποια στιγμή γύρισε μεν πίσω στην Αυτοκρατορία (πως να μην σκεφτεί κανείς σε «Καλοπληρωμένη εκ των Αραβομουσουλμάνων Εντεταλμένη Αποστολή»;), και βεβαίως μαζί του έφερε και πλήθος «ισλαμικών θεολογικών επιρροών».

Κι όπως φαίνεται, αυτός ο «μυστηριώδης Αυτοκρατορικός σύμβουλος», μαζί με τους Νακωλείας Κων/νο, Κλαυδιουπόλεως Θωμά και Εφέσσου Θεοδόσιο αποτέλεσαν μια «παρααυλική συμβουλευτική Ομάδα» που άσκησε μάλλον σοβαρή επιρροή στον Λέοντα Γ΄.

Για τον Όσιο Θεοφάνη λοιπόν, η «ρίζα», η «βάση» της πολιτικής του πρώτου εικονομάχου  Αυτοκράτορα είχε Αραβοϊσλαμική προέλευση.

Γι’ αυτό και του αποδίδει τον τίτλο «Σαρακηνόφρων».

Υπάρχουν βεβαίως και αντίστοιχες αναφορές περί «Ιουδαϊκής Ομάδας Επιρροής» (κι αυτοί κατά των Εικόνων) του Αυτοκράτορα. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι οι Ιουδαίοι δεν ήταν τότε καμία οργανωμένη Ισχυρή Κρατική Υπερδύναμη για να μπορούν να ασκήσουν τέτοιες «Βαθειές Μυστικές Πολιτικές».

Μην λησμονούμε δε, πως ακόμη ήταν ισχυρό το αντιεβραϊκό μένος των Χριστιανών. Το Βυζάντιο ήταν μια «Χριστιανική Θεοκρατική Πολιτεία» και τα 800 χρόνια που τους χώριζαν από το «άρον άρον Σταύρωσον Αυτόν» δεν ήταν και τόσο πολλά στο Λαϊκό Συλλογικό Θυμικό.

Τα 150 «παράδοξα χρόνια»...

 Σε κάθε περίπτωση πάντως, η ισχυρότατη εκείνη έκρηξη του Ηφαιστείου της Θήρας θεωρείται τόσο από τους δύο χρονικογράφους όσο και από τους συγχρόνους τους ως  αφορμή και μήτρα του μεγαλύτερου ιστορικού ατυχήματος στην ιστορία του Βυζαντίου, της Εικονομαχίας.

Ακόμη και σε κείνα τα χρόνια, δεν θα ήταν αρκετό να χαρακτηριστεί κάτι ως «Θεοσημία» για να προκαλέσει τόσο τιτάνια παλιρροικά κύματα στην κοινωνία και την ιστορία μιας τόσο ισχυρής και με τόσο βαθιές ρίζες αυτοκρατορίας.

Υπ’ αυτό το πρίσμα, η Εικονομαχία, ακόμη και σήμερα παραμένει «ακατανόητο ιστορικό φαινόμενο».
Η έκρηξη του ηφαιστείου από μόνη της δεν είναι βεβαίως κάτι παράδοξο ή ακατανόητο.

Τα ενεργά ηφαίστεια αυτή τη δουλειά έχουν να κάνουν. Να εκρήγνυνται και να προκαλούν καταστροφές.

Η αλυσίδα των ασυνήθιστων φυσικών φαινομένων εκείνα τα 150 χρόνια είναι που κάνει την «ιστορική παραδοξότητα» να φαντάζει πιο έντονη.

Καθώς, παράξενα φυσικά φαινόμενα υπήρξαν και πριν και μετά.

Κατ’ αρχήν, εκεί γύρω στα 700 (επί Ηρακλείου) και απόντος του Αυτοκράτορα επιτέθηκαν ταυτόχρονα Άβαροι και Πέρσες στην Πόλη. Ενώ δεν είχαν καμία άλλη ελπίδα οι Βυζαντινοί, «Σφοδρή θύελλα στον Κεράτιο Κόλπο, μπροστά στα τείχη της Βασιλεύουσας» τους συνέτριψε.

Άβαροι και Πέρσες έφυγαν άρον άρον για τις περιοχές τους λυγισμένοι και τρομοκρατημένοι από την ακατανόητη και παράδοξη σφοδρότητα του φυσικού φαινομένου.

Και καλά οι Άβαροι. Φρέσκα σαμανιστικά γεννήματα από τα βάθη της Ασίας ήταν. Τα καιρικά φαινόμενα λάτρευαν για θεότητες. Δικαιολογημένα τρομοκρατήθηκαν.

Οι Πέρσες όμως; Με τόσους αιώνες πολιτισμού πίσω τους πως αφέθηκαν να μετατραπεί ένα φυσικό φαινόμενο – όσο σφοδρό κι αν ήταν – σε «παραδοξότητα και δοξασία» εναντίον τους; Λίγο ακόμη δηλαδή και θα .... ξαναμαστίγωναν τον Βόσπορο;

Αμέσως μετά το Λέοντα Γ΄ (717 – 741) και κατά τη Βασιλεία του Κων/νου του Ε΄(741 – 775) πάγωσαν οι θάλασσες και έγιναν βατά ακόμη και τα Στενά του Βοσπόρου.

 Το φαινόμενο αυτό το ακολούθησε μια περίοδος ασυνήθιστης αν όχι αφύσικης ξηρασίας η οποία είχε ως συνέπεια να στερέψουν τα ποτάμια.

Ως «αποκορύφωμα» στην αλυσιδωτή αυτή «ιστορική παραδοξότητα» έρχεται το εξής:

(πάλι από το http://el.wikipedia.org/)

"...Παραμένει παράδοξο το πώς, εντός ελαχίστου χρόνου από τον θάνατο του Θεόφιλου (842), η Εικονομαχία, που αναστάτωσε για παραπάνω από ένα αιώνα την αυτοκρατορία, τερματίστηκε οριστικά χωρίς άλλη αντίδραση, και το ότι την πρωτοβουλία την είχαν οι συνεπίτροποι, δύο εκ των οποίων ήταν μέχρι τον θάνατο του Θεόφιλου εικονομάχοι ενώ ο τρίτος, ο αδελφός της βασίλισσας Βάρδας, δεν πίστευε σε τίποτα...."

Το διάταγμα της εικονομαχικής συνόδου της Ιερείας (754)

«...Ομόφωνα ορίζουμε ότι οι παντός είδους εικόνες που έχουν κατασκευασθεί από κάθε είδους υλικό και έχουν ζωγραφιστεί από τον κακότεχνο χρωστήρα των εικονογράφων θα είναι στο μέλλον απόβλητες από τις χριστιανικές εκκλησίες και ξένες και αποκρουστικές για τους Χριστιανούς. Και κανένας πια να μην έχει το δικαίωμα να ασκεί το ανόσιο και ασεβές αυτό επάγγελμα. Όποιος τολμά από δω και πέρα να κατασκευάζει ή να προσκυνά ή να τοποθετεί σε εκκλησία ή ιδιωτική κατοικία ή να αποκρύπτει εικόνες, αν αυτός είναι επίσκοπος ή διάκονος, να καθαιρείται, αν είναι μοναχός ή λαϊκός, να αναθεματίζεται και να είναι υπόλογος απέναντι στους αυτοκρατορικούς νόμους, με την κατηγορία ότι στρέφεται ενάντια στι+ς διαταγές του θεού και είναι εχθρός των πατροπαράδοτων δογμάτων...»

http://histoirehistoire.weebly.com/726-787.html

Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος (787)

- «...συγκλήθηκε αμέσως εικονόφιλη σύνοδος που τον καθήρεσε και τον αναθεμάτισε όπως και όλους τους ομόφρονές του, ανόρθωσε το κύρος της Ζ΄Οικουμενικής Συνόδου της Νικαίας και παρέδωσε τους περισσότερους επισκοπικούς θρόνους σε μοναχούς. Νέος πατριάρχης χειροτονήθηκε ο Μεθόδιος και τελέσθηκε εορτή της ορθοδοξίας την πρώτη Κυριακή των νηστειών του 842 (19 Φεβρουαρίου). Έκτοτε η πρώτη Κυριακή των νηστειών γιορτάζεται ως «Κυριακή της Ορθοδοξίας».

Η σύνοδος καταδίκασε ως αίρεση την Εικονομαχία, αποφάσισε την καταστροφή των εικονοκλαστικών συγγραμμάτων και αναστήλωσε τις εικόνες επιτρέποντας την προσκύνησή τους, σύμφωνα με τη διδασκαλία του Ιωάννη Δαμασκηνού ότι η προσκύνηση δεν αποδίδεται στην εικόνα άλλα στο εικονιζόμενο ιερό πρόσωπο και δεν έχει σχέση με τη λατρεία, που αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στο Θεό. Σε πανηγυρική συνεδρία στις 23 Οκτωβρίου 787 στο ανάκτορο της Μαγναύρας επικυρώθηκαν οι αποφάσεις της συνόδου και υπογράφτηκαν από την Ειρήνη και τον γιο της Κωνσταντίνο Στ’. «Kαὶ εἰρήνευσεν ἡ τοῦ Θεοῦ ἐκκλησία, εἰ καὶ ὁ ἐχθρὸς τὰ ἑαυτοῦ ζιζάνια ἐν τοῖς ἰδίοις ἐργάταις σπείρειν οὐ παύεται· ἀλλ' ἡ τοῦ Θεοῦ ἐκκλησία πάντοτε πολεμουμένη νικᾷ».

(Στοιχεία, μεταξύ άλλων,  αντλήθηκαν και από το άρθρο «Το ηφαίστειο της Θήρας και η Εικονομαχία», περιοδικό Θεολογία, τεύχος 1/2009, σ. 239 καθώς και από το wikipedia).