Η Ρωσία μάλλον έχει ξεγράψει την ΕΕ, όσον αφορά τη συνεργασία μαζί της και την πώληση φυσικού αερίου – αναζητώντας καινούργιες αγορές, όπως στο παράδειγμα της Ινδίας. Προς το παρόν όμως, υποθέτουμε πως θα συνεχίσει να απολαμβάνει υψηλά κέρδη, καθώς επίσης εντυπωσιακή μόχλευση και από τους δύο κόσμους – οπότε δεν θα σταματήσει τις πωλήσεις της στη Γερμανία, αλλά μόνο θα τις μειώσει, ωθώντας τις τιμές στα ύψη. Εύλογα λοιπόν οι αγορές αποτιμούν τις μελλοντικές τιμές υψηλότερα – αν και κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι, κάποια στιγμή λίγο πριν το χειμώνα, η Ρωσία δεν θα σταματήσει εντελώς την προμήθεια της Γερμανίας, «γονατίζοντας» την οικονομία της. Δεν θα ήταν πάντως η πρώτη φορά που η Γερμανία χάνει έναν πόλεμο απέναντι στη Ρωσία – σήμερα τον οικονομικό που είχε κηρύξει στην Ευρώπη, με πρώτο θύμα την Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, το ρωσικό έλλειμμα φυσικού αερίου θα οδηγήσει σε μία ετήσια παγκόσμια έλλειψη LNG της τάξης των 100 εκ. τόνων έως τα μέσα της δεκαετίας – οπότε η ενεργειακή κρίση της ΕΕ μόλις ξεκίνησε, ενώ έχουν υποτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό οι συνέπειες της.
Από: analyst.gr
Ανάλυση
Βασίλης Βιλιάρδος, Οικονομολόγος
Θα μπορούσε αλήθεια να είχε αποφευχθεί η εισβολή της Ρωσίας; Θα εισέβαλε η Ρωσία στην Ουκρανία, εάν δεν είχε υποβάλει η τελευταία αίτημα συμμετοχής στο ΝΑΤΟ; Εάν δεν είχε επεκταθεί το ΝΑΤΟ σε τέτοιο βαθμό, αδιαφορώντας για τη συμφωνία μη διεύρυνσης του στην Ανατολική Ευρώπη από πολλά χρόνια πριν με τη Ρωσία; Θα είχε δρομολογηθεί η προσάρτηση της Κριμαίας, εάν δεν είχαν προηγηθεί τα «γεγονότα Maidan» (ανάλυση);
Είχαν κάποιο λόγο οι ΗΠΑ, να αναγκάσουν τη Ρωσία να συμμαχήσει με την Κίνα; Προμηνύουν τα αιτήματα συμμετοχής χωρών όπως του Ιράν, της Αργεντινής ή της Τουρκίας στις BRICS, τη δημιουργία όχι μόνο ενός οικονομικού αντιπάλου δέους της Δύσης αλλά, επί πλέον, ενός «ανατολικού ΝΑΤΟ»; Δεν θα επιταχύνει κάτι τέτοιο την κατάρρευση της μη συνεκτικής, κατακερματισμένης καλύτερα Δύσης που ευρίσκεται ήδη σε πορεία παρακμής; Ποια είναι η σωστή πλευρά της ιστορίας;
Είναι προφανώς δύσκολη η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα – εύκολη όμως η πρόβλεψη πως ο οικονομικός πόλεμος που κήρυξε η Δύση στη Ρωσία, ειδικά η κατάσχεση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της κεντρικής της τράπεζας (ανάλυση), θα την ανάγκαζε να χρησιμοποιήσει τα δικά της όπλα: την ενέργεια, δρομολογώντας τον πόλεμο του φυσικού αερίου που ήδη πληρώνει πανάκριβα η Ευρώπη.
Επίσης έναν ιδιάζοντα νομισματικό πόλεμο, όπου η μία χώρα μετά την άλλη υποχρεώνονται να αυξήσουν τα επιτόκια, για να αντιμετωπίσουν την υποτίμηση των νομισμάτων τους – η οποία καθιστά πολύ ακριβές τις εισαγωγές ενέργειας και πρώτων υλών, τροφοδοτώντας έτσι, μαζί με τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας και τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, ένα «πληθωρισμό προσφοράς».
Καταπολεμάται ο «πληθωρισμός προσφοράς» με την άνοδο των επιτοκίων, η οποία θα έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις τις υπερχρεωμένες χώρες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, οδηγώντας πολλές από αυτές στη χρεοκοπία; Ασφαλώς όχι, αφού θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα στην προσφορά, λόγω της μείωσης των επενδύσεων που προκαλούν τα αυξημένα επιτόκια – εκτός από τα χρηματιστηριακά κραχ που συνήθως τα συνοδεύουν.
Δεν θα προκληθεί μία στασιμοπληθωριστική κρίση χρέους, ειδικά στην ΕΕ; Είναι δυστυχώς το πιθανότερο – ενώ η Ελλάδα, μαζί με την Ιταλία, είναι οι πλέον αδύναμοι κρίκοι της Δύσης. Ήδη πάντως το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας έχει εκτοξευθεί στα ύψη – οπότε το εξωτερικό χρέος που έχει υπερβεί τα 560 δις €!
Ο πόλεμος του φυσικού αερίου
Συνεχίζοντας, οι τιμές του φυσικού αερίου εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλότερες – σε σχέση με το υψηλότερο σημείο τους στην ιστορία, το Μάρτιο. Εν τούτοις, σηματοδοτούν μία πιο παρατεταμένη αναταραχή σύμφωνα με τη Bloomberg – συγκριτικά με αυτήν που περίμεναν οι αγορές, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Προβλέψεις εξέλιξης των τιμών φυσικού αερίου (α) από τις 8 Ιουλίου και (β) από τις 3 Μαρτίου
Ειδικότερα, τότε η αγορά φυσικού αερίου «τιμολογήθηκε», σαν να επρόκειτο για μία βραχυπρόθεσμη κρίση – η οποία συνήθως διαρκεί μερικούς μήνες. Σήμερα όμως, σε πλήρη αντίθεση με τότε, οι αγορές σηματοδοτούν έναν ακραίο κίνδυνο για το χειμώνα, όσον αφορά την ΕΕ – επίσης για το 2023 και ακόμη περισσότερο για το 2024. Το γεγονός αυτό συμπεραίνεται από τη μετατόπιση της καμπύλης εξέλιξης των τιμών (γαλάζια στο γράφημα) προς τα επάνω – ενώ φαίνεται πως η ΕΕ δεν δείχνει την απαιτούμενη προσοχή.
Για παράδειγμα, μία γερμανική βιομηχανία θα μπορούσε το Μάρτιο να «κλειδώσει» τις τιμές του φυσικού αερίου για ολόκληρο το 2023 στα περίπου 80 € ανά μεγαβατώρα – να έχει αυτή τη σταθερή τιμή δηλαδή για ολόκληρο το 2023, αγοράζοντας τα αντίστοιχα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στα χρηματιστήρια παραγώγων. Τώρα όμως, για να επιτύχει την εξασφάλιση των αντιστοίχων ποσοτήτων για το 2023, για να αντισταθμίσει δηλαδή τον ίδιο κίνδυνο τιμής, θα πρέπει να πληρώσει 145 € ανά μεγαβατώρα – οπότε πρόκειται για μία άνοδο της τάξης του 80%.
Όσο για τα νοικοκυριά, οι εταιρίες συμβούλων προβλέπουν πως αυτά της Μ. Βρετανίας θα πληρώνουν έως και 3.244 στερλίνες ετησίως, για τους λογαριασμούς φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος – ενώ αναμένεται μία αύξηση της τάξης του 65% από το φετινό Οκτώβρη. Πρόσφατα δε το συμβόλαιο της ολλανδικής TTF, όπου πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό σημείο αναφοράς (Benchmark), αυξήθηκε στα 175 € – έχοντας διπλασιασθεί μέσα σε ένα μήνα, όταν η Ρωσία σταμάτησε τις προμήθειες στη Γερμανία, μέσω του Nord Stream 1, στα πλαίσια της ετήσιας συντήρησης του.
Εξέλιξη των τιμών φυσικού αερίου (spot αγορά).
Ακόμη όμως και έτσι, οι τιμές φυσικού αερίου στις ημερήσιες αγορές (spot) είναι σημαντικά χαμηλότερες, από το υψηλό ρεκόρ των 227 € όταν ξεκίνησε ο πόλεμος του Putin (γράφημα) – ακριβές μεν και ανησυχητικές, αλλά θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς όχι τόσο, όσο εκείνη την εποχή. Εν τούτοις στις 5 Μαρτίου, όταν οι τιμές spot είχαν μειωθεί στα 185 €, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για παράδοση το Δεκέμβριο του 2022, κόστιζαν «μόλις» 155 € – ενώ μερικές ημέρες πριν, όταν οι τιμή spot ήταν χαμηλότερη (πηγή), η τιμή του συμβολαίου παράδοσης Δεκεμβρίου είχε εκτοξευθεί στα 195 €.
Περαιτέρω ο Nord Stream 1, ο σημαντικότερος αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ της Ρωσίας και της ΕΕ, υφίσταται την ετήσια συντήρηση του προγραμματισμένα, από τις 11 έως τις 21 Ιουλίου – όπου όμως ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε σήμερα εν πρώτοις ότι, ο αγωγός θα λειτουργήσει ξανά, αλλά με μειωμένες ροές. Στη συνέχεια άφησε υπονοούμενα, επικαλούμενος την κατάσταση της τουρμπίνας – λέγοντας τα εξής:
«Υπάρχει κίνδυνος, ο εξοπλισμός να μην λειτουργεί μετά την επιστροφή του από τον Καναδά και ο Nord Stream να σταματήσει».
Εύλογα λοιπόν οι αγορές είναι πεπεισμένες σχετικά με το ότι, η Ρωσία θα συνεχίσει να χειραγωγεί τις ευρωπαϊκές προμήθειες φυσικού αερίου – υπενθυμίζοντας πως οι τιμές είναι περί τις 8 φορές ακριβότερες, συγκριτικά με τις ΗΠΑ (ανάλυση). Θα θελήσει δηλαδή να συνεχίσει τις ροές φυσικού αερίου, για να διατηρήσει τη μακροπρόθεσμη μόχλευση και τα κέρδη της – κάτι που είναι λογικό από την οπτική γωνία της θεωρίας των παιγνίων αφού διαφορετικά, εάν τις σταματήσει εντελώς, δεν θα μπορεί να χειραγωγεί τις τιμές, ούτε να ασκεί πιέσεις.
Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία μάλλον έχει ξεγράψει την ΕΕ, όσον αφορά τη συνεργασία μαζί της και την πώληση φυσικού αερίου – αναζητώντας καινούργιες αγορές, όπως στο παράδειγμα της Ινδίας. Εν προκειμένω, η Ινδία αποφάσισε να αυξήσει το μερίδιο του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα της από 7% σήμερα, στο 15% έως το 2030 – στην προσπάθεια να βελτιώσει την ποιότητα του αέρα της (έχει 10 από τις πιο μολυσμένες χώρες του πλανήτη).
Προς το παρόν όμως, υποθέτουμε πως θα συνεχίσει να απολαμβάνει υψηλά κέρδη, καθώς επίσης εντυπωσιακή μόχλευση και από τους δύο κόσμους – οπότε δεν θα σταματήσει τις πωλήσεις της στη Γερμανία, αλλά μόνο θα τις μειώσει, ωθώντας τις τιμές στα ύψη. Εύλογα λοιπόν οι αγορές αποτιμούν τις μελλοντικές τιμές υψηλότερα – αν και κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι, κάποια στιγμή λίγο πριν το χειμώνα, η Ρωσία δεν θα σταματήσει εντελώς την προμήθεια της Γερμανίας, «γονατίζοντας» την οικονομία της.
Δεν θα ήταν πάντως η πρώτη φορά που η Γερμανία χάνει έναν πόλεμο απέναντι στη Ρωσία – αυτή τη φορά τον οικονομικό που είχε κηρύξει στην ΕΕ, με πρώτο θύμα την Ελλάδα, ενώ η ύπουλη συμμετοχή της στην «υπόθεση Maidan» είναι ξεκάθαρη.
Το ενδεχόμενο αυτό δεν έχει αποτιμηθεί καθόλου από τις αγορές – σημειώνοντας ότι, σύμφωνα με την Credit Suisse, το ρωσικό έλλειμμα φυσικού αερίου θα οδηγήσει σε μία ετήσια παγκόσμια έλλειψη LNG της τάξης των 100 εκ. τόνων έως τα μέσα της δεκαετίας. Εάν η ελβετική τράπεζα έχει δίκιο, καθώς επίσης εάν ισχύουν αυτά που αναφέραμε παραπάνω, η ενεργειακή κρίση της ΕΕ μόλις ξεκίνησε – ενώ έχουν υποτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό οι συνέπειες της.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα, η οποία βιάστηκε να τοποθετηθεί στους εχθρούς της Ρωσίας; Όταν ανήκει σε εκείνες τις 17 χώρες της ΕΕ (από τις 27 συνολικά) που έστειλαν όπλα στην Ουκρανία; Η Ελλάδα αξίας περί τα 300 εκ. €, περισσότερα ακόμη και από τη Γαλλία;
Θα μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες της με το πανάκριβο LNG, αφού είναι φανερό πως θα προτιμηθούν εκείνες οι χώρες που είναι οικονομικά υγιείς και μπορούν να πληρώνουν; Θα είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν οι Έλληνες Πολίτες με τις τιμές, όταν έχουν ήδη φτωχοποιηθεί από τα μνημόνια, καθώς επίσης από τον θηριώδη σημερινό πληθωρισμό; Πόσο μάλλον η βιομηχανία που κάθε άλλο παρά ανταγωνιστική είναι;
Ήταν συνετή η σπατάλη των 43 δις € από την κυβέρνηση με δανεικά, για τα αχρείαστα lockdowns, όταν η Ελλάδα είχε 30.500 θανάτους, έναντι 19.200 της Σουηδίας και 13.800 της Ελβετίας που δεν είχαν αυστηρά lockdowns; Δεν ήταν προτιμότερο και δεν θα ήταν υποχρεωμένη να προβλέψει τέτοιου είδους καταστάσεις, όπως η σημερινή, διατηρώντας τις αντίστοιχες ρεζέρβες;
Ρητορικά τα τελευταία ερωτήματα, ενώ τα πρώτα θα απαντηθούν σύντομα – θεωρώντας πως ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα των μνημονιακών κυβερνήσεων, εκτός από το PSI και από τη μη εξαίρεση των αμυντικών μας δαπανών από τα μνημόνια, όπως η Τουρκία το 2001 (θανατηφόρα για τα εθνικά μας θέματα όσον αφορά την Τουρκία που είναι σήμερα πιο επικίνδυνη από ποτέ, ειδικά λόγω της διχόνοιας της πολιτικής και της κοινωνίας), ήταν η βίαιη απολιγνιτοποίηση. Γιατί;
Επειδή έτσι χάσαμε την ενεργειακή μας ανεξαρτησία, την οποία μας εξασφάλιζαν οι λιγνίτες, στο παρελθόν με συμμετοχή 55% στο ενεργειακό μας μείγμα – ενώ χωρίς φθηνή και επαρκή ενέργεια, δεν μπορεί να λειτουργήσει τίποτα σωστά στην οικονομία (ούτε καν τις γεωτρήσεις δεν επέτρεψε, ενώ καθυστερεί απαράδεκτα τη γεωθερμία, τα υδροηλεκτρικά, τη βιομάζα κλπ.).
Μπορεί δε να άλλαξε σήμερα απόψεις η κυβέρνηση, αλλά είναι πολύ αργά – αφού για να λειτουργήσουν τα εγκαταλειμμένα εργοστάσια και τα κλειστά, παρατημένα ορυχεία, χρειάζονται πολλαπλάσιες επενδύσεις, εξειδικευμένους εργαζομένους και χρόνο που δεν διαθέτει δυστυχώς η Ελλάδα.
Υστερόγραφο: Εάν τελικά πέσει η κυβέρνηση Draghi στην Ιταλία, όπως αναφέρεται, οι εξελίξεις στην Ιταλία και στην Ευρωζώνη θα είναι καταιγιστικές – με το τέλος του ευρώ πιθανότερο από ποτέ.