Του Maksim Artemyev, Ρώσου δημοσιογράφου και ιστορικού - RT.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο δημοφιλής Ουκρανός μπλόγκερ και ακτιβιστής Γιούρι Κασιάνοφ έκανε πρόσφατα μια ανάρτηση στη σελίδα του στο Facebook, στην οποία παραπονέθηκε: «Ας σταματήσουμε την επιστράτευση, ας ανοίξουμε τα σύνορα και ας διαλύσουμε όλα τα γραφεία στρατολόγησης του στρατού... Αφήστε τους επαγγελματίες να πολεμήσουν – τέλος πάντων, πληρώνονται για αυτό – και αφήστε τους εθελοντές να συμμετάσχουν, γιατί θέλουν να πολεμήσουν. Αλλά είμαι ένας ανεκπαίδευτος πολίτης, ακατάλληλος για πόλεμο, θα αυτοκτονήσω. Και πληρώνω και τους φόρους μου!».
Με αυτή την προκλητική ανάρτηση, ο Κασιάνοφ σκόπευε να πυροδοτήσει συζήτηση για την υποχρεωτική στράτευση στην Ουκρανία. Αλλά τα αποτελέσματα της συζήτησης προκάλεσαν σοκ στον blogger: «Κρίνοντας από τα σχόλια στην προηγούμενη ανάρτηση, εννέα στους δέκα Ουκρανούς δεν έχουν καμία πρόθεση να πολεμήσουν, αντιτίθενται στην πανουκρανική επιστράτευση, καθώς και στην απαγόρευση της εξόδου των ανδρών από τη χώρα».
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι οπαδοί του Κασιάνοφ, όπως και ο ίδιος, είναι ένθερμοι υποστηρικτές της ιδέας πως η Ουκρανία πρέπει να πολεμήσει τη Ρωσία μέχρι τέλους. Κι όμως, ακόμη και ανάμεσά τους, η συντριπτική πλειοψηφία δεν επιθυμεί να πεθάνει για τη δόξα της Ουκρανίας.
Ο σύγχρονος πολιτισμός βασίζεται σε μια πολύ συνειδητή στάση απέναντι στην υγεία κάποιου. Το πρώτο πράγμα που βλέπετε όταν συνδέεστε στο διαδίκτυο είναι διαφημίσεις banner που γράφουν "10 προειδοποιητικά σημάδια ότι έχετε καρκίνο" ή "Πώς να ανακουφίσετε τον πόνο στις αρθρώσεις" κ.λπ. Άλλες βασικές αξίες περιλαμβάνουν τη σωματική ακεραιότητα, το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και φυσικά, καθημερινή άνεση και ευκολία. Κανένα από αυτά δεν συνδυάζεται καλά με τις άθλιες πραγματικότητες της πρώτης γραμμής. Θα έλεγε κανείς πως όλο το ήθος του πολέμου έρχεται σε αντίθεση με τις αξίες της σημερινής κοινωνίας.
Η Ουκρανία είναι μια χώρα που κατοικείται σε μεγάλο βαθμό από οικογένειες με ένα ή δύο παιδιά. Πόσοι από τους πολίτες της θα πήγαιναν οικειοθελώς στον πόλεμο για να σκοτωθούν ή να ακρωτηριαστούν; Επομένως, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Ουκρανοί δε θέλουν να πάνε σε πόλεμο. Ναι, αν ακούσεις τι λένε, η πλειοψηφία των Ουκρανών είναι πατριώτες. Αλλά όταν πρόκειται να σηκωθείτε από τον καναπέ και να πάτε πραγματικά μπροστά, πολύ λίγοι είναι πρόθυμοι να «μιλήσουν με τα πόδια».
Και δεν φαντάζομαι ότι, αφού άλλοι 30.000 Ουκρανοί στρατιώτες έχουν χαθεί στο πεδίο της μάχης, κάποιος θα είχε μεγαλύτερο κίνητρο να συμμετάσχει στην υπόθεση. Στην πραγματικότητα, πιθανότατα θα είχε το αντίθετο αποτέλεσμα: «Δε θέλω να πεθάνω όπως όλοι οι άλλοι». Είναι πολύ πιο ασφαλές να συμμετέχετε σε φλογερές συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από το σπίτι ή να παρακολουθείτε τις μάχες στο YouTube.
Επιπλέον, η Ουκρανία διέρχεται δημογραφική κρίση με τον πληθυσμό της να συρρικνώνεται από 52 εκατομμύρια το 1991 σε μόλις περισσότερα από 30 εκατομμύρια, ακόμη και πριν ξεσπάσει η σύγκρουση το Φεβρουάριο. Η κατάσταση είναι τόσο άσχημη που το κράτος έχει αποφύγει τη διεξαγωγή απογραφής για πάνω από δύο δεκαετίες.
Διαβάζω καθημερινά ουκρανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία λογοκρίνονται έντονα από το καθεστώς του Κιέβου. Η απόδοσή τους είναι μάλλον διαφορετική από την πραγματικότητα στο έδαφος.
Ενώ το Διαδίκτυο πλημμυρίζει από βίντεο Ουκρανών στρατιωτών που αρνούνται να πολεμήσουν, παραπονούμενοι ότι οι διοικητές τους σε φυγή, τους ρίχνουν σε άρματα μάχης ως τροφή για κανόνια – χωρίς εξοπλισμό ή εκπαίδευση. Υπάρχουν εκατοντάδες από αυτά τα βίντεο και νέα ανεβαίνουν κάθε μέρα. Πυροβολούνται από Ουκρανούς με στρατιωτική κούραση, όχι από ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης. Επίσης, ο αριθμός των βίντεο που δείχνουν γυναίκες της Ουκρανίας να αρνούνται να αφήσουν τους άνδρες τους να συλληφθούν από την αστυνομία ή τους στρατολόγους αυξάνεται επίσης.
Παρόλα αυτά, τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης και οι ελίτ μπλόγκερ αποφεύγουν να το σχολιάσουν αυτό. Φυσικά, θέλουν να αποσιωπήσουν ένα φαινόμενο που είναι κλειδί για την κατανόηση του τι συμβαίνει στη χώρα. Κατά τη διάρκεια πολυάριθμων ομιλιών προς τον λαό του, ούτε μία φορά ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Ζελένσκι ανέφερε τις αμέτρητες περιπτώσεις στρατιωτών που αρνήθηκαν να υπακούσουν σε εντολές, κάτι που συμβαίνει κυρίως με επιστρατευμένους άνδρες και εθελοντές στην πρώτη γραμμή που νόμιζαν πως θα υπηρετούσαν κοντά στους οικιακούς χώρους.
Το σκεπτικό είναι συχνά ότι δεν είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν τη ζωή τους ώστε τα ρωσικά να μην γίνουν δεύτερη επίσημη γλώσσα ή το Κίεβο να γίνει επίσημος σύμμαχος των ΗΠΑ. Η τιμή είναι πολύ υψηλή για αυτό που διακυβεύεται.
Δεν είναι καθόλου περίεργο γιατί τα ουκρανικά μέσα προσποιούνται πως το ζήτημα δεν υπάρχει. Η απλή αναγνώριση του γεγονότος ότι τόσοι πολλοί στρατιώτες είναι δυσαρεστημένοι θα συνέτριβε την προσεκτικά κατασκευασμένη εικόνα ενός έθνους ενωμένου στον ανιδιοτελή πατριωτισμό.
Η διαταγή φίμωσης της ουκρανικής κυβέρνησης που αποτρέπει τη δημοσίευση οποιωνδήποτε στοιχείων για τις απώλειες του στρατού – που δεν αμφισβητείται από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης – δεν είναι τυχαία. Οι αρχές προτιμούν να κρατούν τους ανθρώπους τους στο σκοτάδι όταν πρόκειται για τον αριθμό εκείνων που έχουν ήδη σκοτωθεί. Αυτή η πολιτική ήταν καρποφόρα μέχρι τώρα. Οι δημοσκοπήσεις του Μαΐου και του Ιουνίου του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου και του NORC στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο που ανατέθηκε από την Wall Street Journal δείχνουν πως το 90% του πληθυσμού στα ελεγχόμενα από το Κίεβο εδάφη εμπιστεύεται τον ουκρανικό στρατό και το 85% εμπιστεύεται τον Ζελένσκι, ο οποίος απαγόρευσε την πραγματική αντιπολίτευση. Περιέργως, ενώ το 89% των ερωτηθέντων ψήφισε κατά της παραχώρησης οποιουδήποτε εδάφους, μόνο το 66% είπε ότι πιστεύει πως η Ουκρανία μπορεί να διεκδικήσει εκ νέου τα εδάφη που έχουν ήδη χαθεί.
Όλα αυτά παρέχουν μια σαφή απάντηση στο γιατί το Κίεβο στρατολογεί ενεργά ξένους μισθοφόρους. Δεδομένου ότι έχουν καλύτερα κίνητρα από τους νεοσύλλεκτους της Ουκρανίας, μπορούν να αναπτυχθούν στις πιο επικίνδυνες ζώνες. Πιθανόν το κύριο πρόβλημα του καθεστώτος να είναι ότι δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι οι πολίτες προσπαθούν μαζικά να αποφύγουν την επιστράτευση και την αποστολή στην πρώτη γραμμή. Η επίσημη απαγόρευση για όλους τους άνδρες πολίτες μεταξύ 18 και 60 ετών να εγκαταλείψουν τη χώρα είναι από μόνη της ενδεικτική της συλλογιστικής του Zelensky πως όσοι επιτρέπεται να φύγουν δύσκολα θα ήθελαν να επιστρέψουν και να πολεμήσουν. Δε δίνει λύση όμως. Αντίθετα, αποθαρρύνει όλο και περισσότερο τους ανθρώπους.
Τα στρατολογικά γραφεία είναι εξαιρετικά ανοργάνωτα. Εκστρατείες στρατολόγησης διεξάγονται στους δρόμους, στα εμπορικά κέντρα, ακόμη και σε δημόσιες παραλίες. Έχουν επίσης αναφερθεί πως οι στρατολόγοι χρησιμοποιούν τη δύναμή τους για να καλέσουν τους κατάλληλους άνδρες ως μοχλό εναντίον τους ή ως μέσο εκδίκησης ή τιμωρίας. Αυτό δείχνει και πάλι ότι πολλοί αντιλαμβάνονται την προοπτική να μπουν στο στρατό για την προστασία της πατρίδας ως ανεπιθύμητη παρά ως τιμή.
Δεν είναι αδύνατο ότι, ελλείψει πολιτικών θέσεων εργασίας με αξιοπρεπή μισθό, πολλοί θα προσφερθούν εθελοντικά να ενταχθούν στις δυνάμεις μόνο για να τραφούν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους. Ωστόσο, ο προϋπολογισμός δεν είναι αρκετά μεγάλος για να καλύψει τα κενά με εθελοντές. Θα πρέπει να συνταχθεί ένας συγκεκριμένος αριθμός προσλήψεων. Παραμένει ασαφές πώς το Κίεβο σχεδιάζει να αντιμετωπίσει αυτό το πιεστικό ζήτημα, όταν τόσοι πολλοί φαίνεται να πιστεύουν ότι η αιτία δεν αξίζει να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους.