Lucas Leiroz, ερευνητής στις Κοινωνικές Επιστήμες στο Rural Federal University of Rio de Janeiro, γεωπολιτικός σύμβουλος - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Σε πρόσφατη αναφορά, αναφέροντας έγγραφα και εσωτερικές πηγές, οι δημοσιογράφοι του Reuters μετέδωσαν πως οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν να ξεπαγώσουν ορισμένα κεφάλαια από ρωσικές τράπεζες για να επιτρέψουν το εμπόριο τροφίμων και λιπασμάτων. Υπάρχουν επίσης πληροφορίες για ένα πιθανό σχέδιο για την προώθηση της διευκόλυνσης των εξαγωγών τροφίμων από ρωσικά λιμάνια που είχαν ανασταλεί τα δρομολόγια προς τη Δύση λόγω των πακέτων κυρώσεων. Με αυτό, η Ευρώπη ελπίζει να εξασφαλίσει το μέρος της στο εμπόριο των 37 εκατομμυρίων τόνων σιτηρών που σχεδιάζει να εξάγει η Μόσχα το 2022.
Μέχρι στιγμής, το ευρωπαϊκό μπλοκ έχει εφαρμόσει έξι πακέτα κυρώσεων κατά της Μόσχας ως απάντηση στην αναγνώριση των δημοκρατιών του Ντονμπάς και στην έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία. Μεταξύ των καταναγκαστικών μέτρων είναι οι οικονομικοί και τραπεζικοί περιορισμοί που περιλαμβάνουν το πάγωμα των κεφαλαίων των ρωσικών τραπεζών. Οι ευρωπαϊκές αρχές εκτιμούν πως περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας έχουν ήδη «ακινητοποιηθεί» ως αποτέλεσμα των κυρώσεων. Επιπλέον, ο Didier Reynders, Επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, ισχυρίζεται ότι άλλα 13,8 δισεκατομμύρια ευρώ που ανήκουν σε Ρώσους ιδιώτες και οντότητες έχουν επίσης μπλοκαριστεί.
Αυτά τα μέτρα προφανώς έβλαψαν τα συμφέροντα των Ευρωπαίων. Η εμπορική ροή μεταξύ της ΕΕ και της Μόσχας είναι μεγάλη, έντονη και δυναμική, εκτός από το ότι περιλαμβάνει εξαιρετικά στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια και η γεωργία. Ωστόσο, το ευρωπαϊκό μπλοκ, ως μέρος της στρατιωτικής ομπρέλας του ΝΑΤΟ, του οποίου ηγούνται οι ΗΠΑ, έχει μεγάλες δυσκολίες να ενεργήσει κυριαρχικά όταν τα συμφέροντά του συγκρούονται με αυτά της Ουάσιγκτον. Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη τήρησε μόνο τις ριζοσπαστικές αντιρωσικές οικονομικές κυρώσεις επειδή δεν ήταν αποτελεσματική στο χειρισμό της πίεσης που ασκούσαν οι Αμερικανοί σύμμαχοί της. Και με την ίδια έννοια η κατάσταση μπορεί τώρα να αντιστραφεί.
Οι Ευρωπαίοι σκέφτονται να επανεξετάσουν τις κυρώσεις μόνο και μόνο επειδή τους δόθηκε ένα είδος «καθαρής κάρτας» για να το κάνουν, καθώς οι ΗΠΑ ενέκριναν πρόσφατα επίσης μια μερική επανεξέταση. Στις αρχές Ιουλίου, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χαλάρωσε ορισμένα αντιρωσικά μέτρα καταναγκασμού, επιτρέποντας συναλλαγές που σχετίζονται με λιπάσματα, σπόρους και άλλα γεωργικά είδη. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Ραμίν Τολούι εξέφρασε την ανησυχία του για αυτό που αποκάλεσε «υπερβολική συμμόρφωση» με τις κυρώσεις, που θα μπορούσε να επηρεάσει τις προμήθειες τροφίμων. Χωρίς αυτό το προηγούμενο, η ΕΕ σίγουρα δε θα είχε «ελευθερία» να χαλαρώσει επίσης τις κυρώσεις, παρά το γεγονός πως οι ηγέτες του μπλοκ έχουν ήδη εκφράσει αυτήν την επιθυμία πολλές φορές - βλέποντας τα σχέδιά τους να ματαιώνονται από τη γεωπολιτική υποταγή της Ένωσης στις ΗΠΑ.
Όσον αφορά τις ίδιες τις ΗΠΑ, ωστόσο, είναι περίεργο να σκεφτούμε τους λόγους που οδήγησαν την κυβέρνηση να χαλαρώσει τα μέτρα. Προφανώς, δεν υπάρχει κάτι σαν «υπερσυμμόρφωση». Επιβάλλονται μέτρα που πρέπει να τηρούνται. Εάν τα αποτελέσματα της συμμόρφωσης είναι αρνητικά, τότε σημαίνει ότι τα ίδια τα μέτρα είναι αρνητικά και θα πρέπει να απαγορευθούν. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ήξερε πάντα πως αυτά θα ήταν τα αποτελέσματα, αλλά στη φανατική αντιρωσική εκστρατεία της επέλεξε να δεχτεί τις παρενέργειες και να προχωρήσει σε σχέδια για μποϊκοτάρισμα της Μόσχας. Το πρόβλημα είναι πως η διεθνής κοινωνία δε θα μπορούσε να το αντέξει καθόλου.
Τα λόγια του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στη Γενική Συνέλευση δείχνουν καλά την παγκόσμια δυσαρέσκεια για τις κυρώσεις: «Αντιμετωπίζουμε πραγματικό κίνδυνο πολλαπλών λιμών φέτος (...) Αλλά μπορούμε να αποφύγουμε αυτήν την καταστροφή αν δράσουμε τώρα». Στην πραγματικότητα, η κρίση εφοδιασμού τροφίμων είναι ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να σταματήσει πλήρως. Σε κάποιο βαθμό, οι προμήθειες σιτηρών θα μειωθούν, τόσο επειδή η Ουκρανία έχει καταρρεύσει το εξαγωγικό της σύστημα όσο και επειδή οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχουν ήδη σταματήσει το εμπόριο για πέντε μήνες. Η κατάσταση, ωστόσο, μπορεί να αντιμετωπιστεί και τα αποτελέσματα να διορθωθούν εάν υπάρξει άμεση δράση για να σταματήσουν οι κυρώσεις και ακριβώς αυτό το θέμα έχει γίνει κοινή παγκόσμια ατζέντα, αναγκάζοντας την Ουάσιγκτον -και μετά την Ευρώπη- να ακυρώσει κάποια από τα μέτρα της.
Αλλά είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε pvw η απλή πράξη της αποδέσμευσης ορισμένων τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Η Ευρώπη ενεργεί σαν να πρόκειται για κάποιου είδους «διπλωματική ευγένεια», με την έννοια της χαλάρωσης των μέτρων για την αποκατάσταση του εμπορίου ως αντάλλαγμα. Στην πραγματικότητα, αυτή η προσέγγιση είναι εντελώς λανθασμένη. Οι μονομερείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι παράνομες και πρέπει να απαγορευθούν. Δεν υπάρχει κανένας τύπος δυτικής «φιλανθρωπίας» σε αυτή τη σχέση, καθώς η Μόσχα είναι το μόνο μέρος που μπορεί να αρνηθεί να πουλήσει τα σιτηρά και τα λιπάσματα της, εάν κρίνει ακατάλληλο να διατηρήσει το εμπόριο με έθνη που της επιβάλλουν παράνομα μέτρα.