Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναζητούν στον κόσμο για φυσικό αέριο καθώς επιδιώκουν να μειώσουν τη συντριπτική και όλο και πιο άβολη εξάρτησή τους από τη ρωσική Gazprom.
Από την Irina Slav για το Oilprice.com - Παρουσίαση Freepen.gr
Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσαν για να προμηθεύουν όσο το δυνατόν περισσότερο LNG στους ευρωπαίους συμμάχους τους, αρκετές αφρικανικές χώρες έχουν αναδειχθεί ως πιθανές πηγές πρόσθετων προμηθειών φυσικού αερίου. Αλλά δεν είναι ακριβώς ευχαριστημένες με αυτό.
«Το φυσικό αέριο εδώ πηγαίνει στο Bonny και στην Ευρώπη για να τροφοδοτήσει τα σπίτια και τις βιομηχανίες, αλλά δεν έχουμε κανένα όφελος από αυτό», είπε πρόσφατα στο Bloomberg ένας ακτιβιστής ανάπτυξης τοπικής κοινότητας από το Δέλτα του Νίγηρα. «Δεν μας έρχεται τίποτα».
Το σχόλιο ήταν μέρος μιας εις βάθος ανάλυσης του Bloomberg σχετικά με την τρελή εξόρμηση της Ευρώπης για φυσικό αέριο που είδε τη Νιγηρία, για παράδειγμα, να στέλνει εκατομμύρια τόνους LNG στο εξωτερικό, ενώ οι τοπικές κοινότητες χρησιμοποιούν παράνομα καύσιμα και ξύλο για να ζεσταθούν. Η Νιγηρία απέχει πολύ από τη μοναδική.
Η Μοζαμβίκη είναι μία από τις μεγαλύτερες ελπίδες LNG στον κόσμο και οι τρέχουσες ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια των Ευρωπαίων ηγετών την έχουν κάνει ακόμη πιο σημαντική. Αλλά η Μοζαμβίκη είναι μια ταραγμένη χώρα. Δέχεται εξτρεμιστικές επιθέσεις εναντίον αμάχων που, εκτός από την τραγωδία των ανθρώπινων θανάτων, έχουν καθυστερήσει την ανάπτυξη των αποθεμάτων φυσικού αερίου της χώρας.
Ωστόσο, υπάρχει ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα με την Ευρώπη και τη δίψα της για αφρικανικούς υδρογονάνθρακες. Η υποκρισία.
Για χρόνια, νέα έργα ανάπτυξης πεδίων πετρελαίου και φυσικού αερίου και κατασκευής αγωγών σε όλη την Αφρική έχουν υποστεί οπισθοδρομήσεις λόγω της απροθυμίας των δυτικών τραπεζών και κυβερνήσεων να χρηματοδοτήσουν νέα έργα υδρογονανθράκων καθώς η σταυροφορία για τις εκπομπές άνθρακα επιταχύνθηκε.
Τώρα, ξαφνικά, τα τραπέζια έχουν ανατραπεί με μια εκκωφαντική συντριβή. Η G7 είναι ξαφνικά έτοιμη για νέες επενδύσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στο εξωτερικό, αφού δεσμεύτηκε να τις αναστείλει μόλις τον περασμένο Νοέμβριο στο COP26. Και η Ευρώπη, η ίδια Ευρώπη που συμβούλευε τις αφρικανικές χώρες να επικεντρωθούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να διατηρήσουν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο στο έδαφος, τώρα ζητά αέριο.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εντάχθηκε επίσης στη συζήτηση, προσθέτοντας επείγουσα ανάγκη στις προοπτικές ανάπτυξης υδρογονανθράκων της ηπείρου. Σε μια έκθεση που κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα, η IEA ανέφερε ότι οι αφρικανοί παραγωγοί φυσικού αερίου είχαν περιορισμένο χρόνο για να εμπορευματοποιήσουν τους πόρους τους, λέγοντας πως αυτοί οι παραγωγοί έπρεπε να δράσουν γρήγορα επειδή ο κόσμος θα χρειαζόταν αέριο μόνο για λίγο πριν προχωρήσουν σε χαμηλές εκπομπές άνθρακα.
Προφανώς, η μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη των αφρικανικών πόρων φυσικού αερίου δεν ήταν σε αντίθεση με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του ΔΟΕ, Φατίχ Μπιρόλ. Είπε στο Reuters τον Ιούνιο ότι «αν φτιάξουμε μια λίστα με τα κορυφαία 500 πράγματα που πρέπει να κάνουμε για να είμαστε σύμφωνοι με τους κλιματικούς μας στόχους, αυτό που κάνει η Αφρική με το αέριό της δε θα μπει σε αυτήν τη λίστα».
Είπε επίσης πως εάν οι αφρικανικές χώρες με αποθέματα φυσικού αερίου μετατρέψουν όλα αυτά τα αποθέματα σε παραγωγή, αυτή η παραγωγή θα μπορούσε να φτάσει τα 90 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2030, από τα οποία τα δύο τρίτα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εγχώρια και τα υπόλοιπα να εξαχθούν.
Αυτό θα ήταν 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα για εξαγωγές, ισοδύναμα με αυτά που οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ, συνολικά, μπορούν να παρέχουν ετησίως στην Ευρώπη. Για την ευρύτερη εικόνα, οι εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη ανήλθαν συνολικά σε 158 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα πέρυσι.
Φυσικά, για να γίνει αυτό, οι ενεργειακές εταιρείες και άλλοι πάροχοι χρηματοδότησης θα πρέπει να ενισχύσουν τις θέσεις τους απέναντι στη μείωση των εκπομπών. Μάλλον θα κάνουν ακριβώς αυτό, με τη βάση ότι «είναι μόνο για λίγο», όπως είπε η γερμανική κυβέρνηση όταν αποφάσισε να επανεκκινήσει τις μονάδες άνθρακα.
Ωστόσο, υπάρχουν περιβαλλοντικές ανησυχίες σχετικά με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της παραγωγής φυσικού αερίου στην ίδια την Αφρική.
"Είναι δύσκολο να προβλέψουμε πόσο καιρό θα υπάρχει αυτή η ευκαιρία, ειδικά στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης, ο κόσμος απομακρύνεται από τα ορυκτά καύσιμα", δήλωσε ο Silas Olan'g, συνδιευθυντής Αφρικής του Ινστιτούτου Διακυβέρνησης Φυσικών Πόρων. Περιβαλλοντική ΜΚΟ με έδρα το York, πρόσφατα στο NPR. «Νομίζω ότι παραπλανούν κατά κάποιο τρόπο τις περισσότερες κυβερνήσεις», είπε.
Η κατάσταση είναι αρκετά περίπλοκη. Από τη μία πλευρά, ορισμένοι, ιδίως οι ηγέτες των αφρικανικών χωρών με αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, πιστεύουν πως αυτές οι χώρες αξίζουν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν αυτά τα αποθέματα με τον τρόπο που έκαναν οι δυτικές χώρες, κάτι που ήταν καθοριστικό για την εξέλιξή τους σε ανεπτυγμένες οικονομίες.
Ενώ πριν από ένα χρόνο, η Δύση θα είχε συνοφρυωθεί με αυτό το επιχείρημα, τώρα είναι προς το συμφέρον της Δύσης να το υποστηρίξει ολόψυχα, καθώς παίρνει ένα κομμάτι από την πίτα με φυσικό αέριο —και πετρέλαιο.
Αλλά από την άλλη πλευρά, υπάρχουν περιβαλλοντολόγοι και στην Αφρική, και ανησυχούν ότι οι πλούσιες σε φυσικό αέριο χώρες της ηπείρου μπορεί να πέφτουν σε μια παγίδα λανθάνοντων περιουσιακών στοιχείων φυσικού αερίου. Είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί αυτή η ανησυχία όταν τόσες πολλές δεξαμενές σκέψης που δραστηριοποιούνται στον ίδιο τομέα με το NRGI προειδοποιούν για τέτοια λανθάνοντα περιουσιακά στοιχεία.
Φυσικά, η τρέχουσα στροφή που γίνεται από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ φαίνεται να αντικρούει το επιχείρημα των λανθάνοντων περιουσιακών στοιχείων και υποδηλώνει ότι οι πλούσιες σε φυσικό αέριο αφρικανικές χώρες όπως η Νιγηρία, η Σενεγάλη, η Αγκόλα και η Ισημερινή Γουινέα έχουν αρκετό χρόνο για να αξιοποιήσουν τους πόρους τους. Εάν οι αναστρέψαντες είναι πρόθυμοι να παρέχουν τα χρήματα για αυτό.
Από την Irina Slav για το Oilprice.com - Παρουσίαση Freepen.gr
Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσαν για να προμηθεύουν όσο το δυνατόν περισσότερο LNG στους ευρωπαίους συμμάχους τους, αρκετές αφρικανικές χώρες έχουν αναδειχθεί ως πιθανές πηγές πρόσθετων προμηθειών φυσικού αερίου. Αλλά δεν είναι ακριβώς ευχαριστημένες με αυτό.
«Το φυσικό αέριο εδώ πηγαίνει στο Bonny και στην Ευρώπη για να τροφοδοτήσει τα σπίτια και τις βιομηχανίες, αλλά δεν έχουμε κανένα όφελος από αυτό», είπε πρόσφατα στο Bloomberg ένας ακτιβιστής ανάπτυξης τοπικής κοινότητας από το Δέλτα του Νίγηρα. «Δεν μας έρχεται τίποτα».
Το σχόλιο ήταν μέρος μιας εις βάθος ανάλυσης του Bloomberg σχετικά με την τρελή εξόρμηση της Ευρώπης για φυσικό αέριο που είδε τη Νιγηρία, για παράδειγμα, να στέλνει εκατομμύρια τόνους LNG στο εξωτερικό, ενώ οι τοπικές κοινότητες χρησιμοποιούν παράνομα καύσιμα και ξύλο για να ζεσταθούν. Η Νιγηρία απέχει πολύ από τη μοναδική.
Η Μοζαμβίκη είναι μία από τις μεγαλύτερες ελπίδες LNG στον κόσμο και οι τρέχουσες ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια των Ευρωπαίων ηγετών την έχουν κάνει ακόμη πιο σημαντική. Αλλά η Μοζαμβίκη είναι μια ταραγμένη χώρα. Δέχεται εξτρεμιστικές επιθέσεις εναντίον αμάχων που, εκτός από την τραγωδία των ανθρώπινων θανάτων, έχουν καθυστερήσει την ανάπτυξη των αποθεμάτων φυσικού αερίου της χώρας.
Ωστόσο, υπάρχει ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα με την Ευρώπη και τη δίψα της για αφρικανικούς υδρογονάνθρακες. Η υποκρισία.
Για χρόνια, νέα έργα ανάπτυξης πεδίων πετρελαίου και φυσικού αερίου και κατασκευής αγωγών σε όλη την Αφρική έχουν υποστεί οπισθοδρομήσεις λόγω της απροθυμίας των δυτικών τραπεζών και κυβερνήσεων να χρηματοδοτήσουν νέα έργα υδρογονανθράκων καθώς η σταυροφορία για τις εκπομπές άνθρακα επιταχύνθηκε.
Τώρα, ξαφνικά, τα τραπέζια έχουν ανατραπεί με μια εκκωφαντική συντριβή. Η G7 είναι ξαφνικά έτοιμη για νέες επενδύσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στο εξωτερικό, αφού δεσμεύτηκε να τις αναστείλει μόλις τον περασμένο Νοέμβριο στο COP26. Και η Ευρώπη, η ίδια Ευρώπη που συμβούλευε τις αφρικανικές χώρες να επικεντρωθούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να διατηρήσουν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο στο έδαφος, τώρα ζητά αέριο.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εντάχθηκε επίσης στη συζήτηση, προσθέτοντας επείγουσα ανάγκη στις προοπτικές ανάπτυξης υδρογονανθράκων της ηπείρου. Σε μια έκθεση που κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα, η IEA ανέφερε ότι οι αφρικανοί παραγωγοί φυσικού αερίου είχαν περιορισμένο χρόνο για να εμπορευματοποιήσουν τους πόρους τους, λέγοντας πως αυτοί οι παραγωγοί έπρεπε να δράσουν γρήγορα επειδή ο κόσμος θα χρειαζόταν αέριο μόνο για λίγο πριν προχωρήσουν σε χαμηλές εκπομπές άνθρακα.
Προφανώς, η μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη των αφρικανικών πόρων φυσικού αερίου δεν ήταν σε αντίθεση με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του ΔΟΕ, Φατίχ Μπιρόλ. Είπε στο Reuters τον Ιούνιο ότι «αν φτιάξουμε μια λίστα με τα κορυφαία 500 πράγματα που πρέπει να κάνουμε για να είμαστε σύμφωνοι με τους κλιματικούς μας στόχους, αυτό που κάνει η Αφρική με το αέριό της δε θα μπει σε αυτήν τη λίστα».
Είπε επίσης πως εάν οι αφρικανικές χώρες με αποθέματα φυσικού αερίου μετατρέψουν όλα αυτά τα αποθέματα σε παραγωγή, αυτή η παραγωγή θα μπορούσε να φτάσει τα 90 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2030, από τα οποία τα δύο τρίτα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εγχώρια και τα υπόλοιπα να εξαχθούν.
Αυτό θα ήταν 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα για εξαγωγές, ισοδύναμα με αυτά που οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ, συνολικά, μπορούν να παρέχουν ετησίως στην Ευρώπη. Για την ευρύτερη εικόνα, οι εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη ανήλθαν συνολικά σε 158 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα πέρυσι.
Φυσικά, για να γίνει αυτό, οι ενεργειακές εταιρείες και άλλοι πάροχοι χρηματοδότησης θα πρέπει να ενισχύσουν τις θέσεις τους απέναντι στη μείωση των εκπομπών. Μάλλον θα κάνουν ακριβώς αυτό, με τη βάση ότι «είναι μόνο για λίγο», όπως είπε η γερμανική κυβέρνηση όταν αποφάσισε να επανεκκινήσει τις μονάδες άνθρακα.
Ωστόσο, υπάρχουν περιβαλλοντικές ανησυχίες σχετικά με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της παραγωγής φυσικού αερίου στην ίδια την Αφρική.
"Είναι δύσκολο να προβλέψουμε πόσο καιρό θα υπάρχει αυτή η ευκαιρία, ειδικά στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης, ο κόσμος απομακρύνεται από τα ορυκτά καύσιμα", δήλωσε ο Silas Olan'g, συνδιευθυντής Αφρικής του Ινστιτούτου Διακυβέρνησης Φυσικών Πόρων. Περιβαλλοντική ΜΚΟ με έδρα το York, πρόσφατα στο NPR. «Νομίζω ότι παραπλανούν κατά κάποιο τρόπο τις περισσότερες κυβερνήσεις», είπε.
Η κατάσταση είναι αρκετά περίπλοκη. Από τη μία πλευρά, ορισμένοι, ιδίως οι ηγέτες των αφρικανικών χωρών με αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, πιστεύουν πως αυτές οι χώρες αξίζουν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν αυτά τα αποθέματα με τον τρόπο που έκαναν οι δυτικές χώρες, κάτι που ήταν καθοριστικό για την εξέλιξή τους σε ανεπτυγμένες οικονομίες.
Ενώ πριν από ένα χρόνο, η Δύση θα είχε συνοφρυωθεί με αυτό το επιχείρημα, τώρα είναι προς το συμφέρον της Δύσης να το υποστηρίξει ολόψυχα, καθώς παίρνει ένα κομμάτι από την πίτα με φυσικό αέριο —και πετρέλαιο.
Αλλά από την άλλη πλευρά, υπάρχουν περιβαλλοντολόγοι και στην Αφρική, και ανησυχούν ότι οι πλούσιες σε φυσικό αέριο χώρες της ηπείρου μπορεί να πέφτουν σε μια παγίδα λανθάνοντων περιουσιακών στοιχείων φυσικού αερίου. Είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί αυτή η ανησυχία όταν τόσες πολλές δεξαμενές σκέψης που δραστηριοποιούνται στον ίδιο τομέα με το NRGI προειδοποιούν για τέτοια λανθάνοντα περιουσιακά στοιχεία.
Φυσικά, η τρέχουσα στροφή που γίνεται από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ φαίνεται να αντικρούει το επιχείρημα των λανθάνοντων περιουσιακών στοιχείων και υποδηλώνει ότι οι πλούσιες σε φυσικό αέριο αφρικανικές χώρες όπως η Νιγηρία, η Σενεγάλη, η Αγκόλα και η Ισημερινή Γουινέα έχουν αρκετό χρόνο για να αξιοποιήσουν τους πόρους τους. Εάν οι αναστρέψαντες είναι πρόθυμοι να παρέχουν τα χρήματα για αυτό.