Του Akhil Ramesh - South China Morning Post / Παρουσίαση Freepen.gr
Πρώτον, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Δεύτερον, η Ρωσία πρόσφατα αθέτησε τις υποχρεώσεις της για το δημόσιο χρέος. Τρίτον, η Ινδία αρχίζει να αισθάνεται την πρέσα να επιτύχει μια ισορροπία σε μια ολοένα και πιο διπολική παγκόσμια τάξη.
Η Κίνα είχε προσκαλέσει πολλές χώρες να συμμετάσχουν στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των BRICS το Μάιο, και τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους για την επέκταση της ομάδας. Οι αναπτυσσόμενες χώρες ανταποκρίθηκαν θετικά. Τον Ιούνιο, ο πρόεδρος της Αργεντινής εξέφρασε ενδιαφέρον για ένταξη στον όμιλο, ενώ το Ιράν υπέβαλε αίτηση για ένταξη.
Μπορεί να μην είναι μόνο η Ταϊβάν που παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην Ουκρανία. Αρκετές χώρες στον Παγκόσμιο Νότο σημειώνουν το οικονομικό πλήγμα από τη σύγκρουση καθώς η Ρωσία βιώνει από πρώτο χέρι τον αντίκτυπο των κυρώσεων.
Για την Κίνα, η σύγκρουση υπογραμμίζει την ανάγκη να προστατευθεί από ένα τέτοιο σενάριο και να διερευνήσει επιλογές πέρα από τη διπλή της κυκλοφορία. Η δημιουργία μιας εναλλακτικής λύσης στο δυτικό μπλοκ, που περιλαμβάνει χώρες που είχαν διαφωνίες με τη Δύση, είναι μια τέτοια στρατηγική. Η διαμάχη των Νήσων Φώκλαντ της Αργεντινής με το Ηνωμένο Βασίλειο και η ένταση του Ιράν με τις ΗΠΑ είναι δύο παραδείγματα.
Το Πεκίνο διεκδικεί την ηγεσία του Παγκόσμιου Νότου. Ο «αιώνας ταπείνωσης» της Κίνας και η κριτική της στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τα δυτικά έθνη, και η υποστήριξη της Ρωσίας στους αμερικανούς πληροφοριοδότες, καθιστούν τις δύο χώρες ισχυρές υποψήφιες για να αμφισβητήσουν την ηγεμονία της δυτικής συμμαχίας υπό τις ΗΠΑ.
Η Ρωσία ή η Κίνα είναι απίθανο να αμφισβητήσουν την αμερικανική ηγεμονία μέσω της στρατιωτικής ισχύος, δεδομένου πως οι ΗΠΑ έχουν πάνω από 750 στρατιωτικές βάσεις σε όλο τον κόσμο, ενώ το Πεκίνο και η Μόσχα μαζί μπορούν να μετρήσουν μόνο λίγες βάσεις στην Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική. Ωστόσο, όσον αφορά το εμπόριο και την οικονομία, το Πεκίνο μπορεί να επιδείξει την ισχύ του.
Και οι δύο χώρες έχουν τονίσει την ανάγκη να διαφοροποιήσουν τα συναλλαγματικά διαθέσιμα των κεντρικών τραπεζών τους μακριά από το δολάριο ΗΠΑ. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μίλησε για την ανάγκη διατήρησης εμπορευμάτων αντί για κρατικά νομίσματα. Η Κίνα εργάζεται συστηματικά για τη διεθνοποίηση του ρενμίνμπι.
Δυτικοί οικονομολόγοι απορρίπτουν την πιθανότητα το ρενμίνμπι να αντικαταστήσει το δολάριο ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι οι νομισματικές αρχές της Κίνας δε διαθέτουν αυτονομία και πως το νόμισμα δεν κινείται πλήρως όπως άλλα μεγάλα αποθεματικά νομίσματα.
Αυτά είναι έγκυρα σημεία. Επίσης, για να διεθνοποιήσει πραγματικά το νόμισμά της, η Κίνα θα πρέπει να ξεπεράσει το «δίλημμα Triffin», σύμφωνα με το οποίο μια χώρα της οποίας το νόμισμα είναι ένα διεθνές αποθεματικό νόμισμα καταλήγει με επίμονο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, αλλά η αποτυχία να πουλήσει αρκετό νόμισμα θα αποσταθεροποιήσει την παγκόσμια οικονομία.
Ωστόσο, η Κίνα ενισχύει τη χρήση του ρενμίνμπι στο εμπόριο με άλλες χώρες, ιδιαίτερα μέσω της πρωτοβουλίας Belt and Road, και αυξάνει τις ανταλλαγές νομισμάτων της με τις νομισματικές αρχές σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, κινεζικά προϊόντα και υπηρεσίες μπορούν να βρεθούν σε κάθε γωνιά του κόσμου.
Δεδομένου ότι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες βρίσκονται στον Παγκόσμιο Νότο, η επέκταση των BRICS θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποτροπή οικονομικών σοκ από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τη Δύση. Χώρες όπως το Ιράν, η Βενεζουέλα και η Αργεντινή θα μπορούσαν να παραμείνουν στην αρχιτεκτονική του παγκόσμιου εμπορίου ή στον κλειστό βρόχο που επιδιώκουν να οικοδομήσουν η Ρωσία και η Κίνα μέσω των διευρυμένων BRICS.
Ωστόσο, δεν είναι όλα τα έθνη στον Παγκόσμιο Νότο πίσω από το σχέδιο αντικατάστασης του δολαρίου ΗΠΑ ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος ή δημιουργίας μιας εναλλακτικής παγκόσμιας τάξης. Πρώτον, η Ινδία δε θα ήθελε έναν κόσμο που θα κυριαρχείται από την αντίπαλό της Κίνα.
Η Ινδία προτιμά έναν πολυπολικό κόσμο, αλλά όπως το έθεσε ο μελετητής διεθνών σχέσεων C. Raja Mohan, «αν η λογική ενός πολυπολικού κόσμου οδηγεί σε μια «μονοπολική Ασία» με επικεφαλής την Κίνα, η Ινδία μπορεί να βρεθεί στη φωτιά και όχι στο τηγάνι».
Μια Ινδία υπό την ηγεσία του Πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι είναι διαφορετική από την Ινδία υπό την ηγεσία της Ίντιρα Γκάντι, η οποία ήταν πρόθυμη να συνταχθεί με τους Σοβιετικούς εναντίον των ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970. Η Ινδία του Modi θέλει να έχει το κέικ της και να φάει από αυτό – μια θέση στο ψηλό τραπέζι με δική της αξία χωρίς καμία θυσία από την ασυμφωνία της.
Με την ομαδοποίηση των BRICS να ανεβαίνει και τη Δύση να διατηρεί την πίεση στην Ινδία για τις αγορές πετρελαίου της από τη Ρωσία, η Ινδία, στην προσπάθειά της να παίξει τη γάτα στον τοίχο, μπορεί να βρεθεί σε έναν φράχτη από συρματοπλέγματα. Με κάθε κίνηση που προκαλεί πόνο, μπορεί να πρέπει να πηδήξει.
Αλλά σε ποια πλευρά θα πηδήξει; Πρόσφατα, ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας Wang Yi κάλεσε τον πρεσβευτή της Ινδίας στην Κίνα και μίλησε για την ανάγκη να τεθεί το ζήτημα των συνόρων σε «κατάλληλη θέση» στις διμερείς σχέσεις.
Για να περιπλέξει ακόμη περισσότερο το δίλημμα της Ινδίας, η G7 ξεκίνησε μια άλλη πρωτοβουλία, τη Συνεργασία για Παγκόσμια Υποδομή και Επενδύσεις, χωρίς να διευκρινίσει την κατάσταση της προηγούμενης πλατφόρμας της, Build Back Better World". Θα υπογράψει η Ινδία;
Η άνοδος του λαϊκισμού στη Δύση και η φθίνουσα όρεξη για ανάμειξη στις παγκόσμιες υποθέσεις, σε συνδυασμό με την αποχώρηση των ΗΠΑ από την αρχιτεκτονική του παγκόσμιου εμπορίου, έχουν δημιουργήσει ένα κενό για να καλύψει η Κίνα. Οι ομαδοποιήσεις με διάφορα ακρωνύμια, που έχουν καταλήξει στις ΗΠΑ, θα πρέπει να θεσμοθετηθούν και η διάρκεια ζωής τους να μην περιορίζεται στην κυβέρνηση Μπάιντεν. Ο χρόνος θα δείξει εάν οι ΗΠΑ είναι σοβαρές για να επικεντρωθούν εκ νέου στην Ασία.
Μέχρι τότε, η Κίνα και η Ρωσία θα επωφεληθούν από την αποχώρηση των ΗΠΑ και έθνη όπως η Ινδία θα πρέπει να υπομείνουν τους πόνους που συνοδεύουν το περπάτημα σε τεντωμένο σκοινί ή να κάνουν την απόλυτη θυσία να διαλέξουν πλευρά.
* Ο Akhil Ramesh είναι συνεργάτης στο Pacific Forum. Έχει εργαστεί σε κορυφαίες εταιρείες συμβούλων κινδύνου, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και δεξαμενές σκέψης στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον, DC.