Από: Το Ποντίκι - Δημήτρης Χρυσικόπουλος
Κάπως έτσι μοιάζει να κινείται και η κυβέρνηση, η οποία, αναγνωρίζοντας ότι τα πολύ δύσκολα είναι μπροστά μας, επιχειρεί απλώς να στήσει άμυνες προκειμένου να αποτρέψει τα χειρότερα, καθώς εκτιμάται ότι μέσα στους επόμενους μήνες η ενεργειακή κρίση θα επιδεινωθεί και ίσως τα κράτη βρεθούν μπροστά σε πολύ δύσκολες – και πολιτικά οδυνηρές – αποφάσεις.
Στο πλαίσιο αυτό Μαξίμου και κυβέρνηση προετοιμάζονται για τα χειρότερα και αναζητούν λύσεις που, απλώς, θα κάνουν τη ζωή των πολιτών λιγότερο δύσκολη.
Αναθεώρηση προϋπολογισμού
Ενδεικτική της επικρατούσας κατάστασης είναι η προαναγγελία και δεύτερης αναθεώρησης του προϋπολογισμού και οι πληροφορίες κάνουν λόγο για αύξηση των δαπανών κατά 2 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου, ώστε να απορροφηθούν – κατά το δυνατόν περισσότερο – οι αναταράξεις που προκαλούν η ενεργειακή κρίση και ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός.
Οι ίδιες πληροφορίες από το ΥΠΟΙΚ αναφέρουν ότι ο συμπληρωματικός προϋπολογισμός θα «κλειδώσει» έως το τέλος Αυγούστου, οπότε θα υπάρχει μια σχετικά καλή εικόνα για τα έσοδα από τον τουρισμό.
Προφανώς οι επιπλέον δαπάνες θα πάνε σε μέτρα ενίσχυσης των πολιτών (π.χ. σε νέο fuel pass, αυξημένο επίδομα θέρμανσης και «επιταγή ακρίβειας» για τους πιο ευάλωτους), ενώ πληροφορίες από την κυβέρνηση αναφέρουν ότι, όσον αφορά στους λογαριασμούς ρεύματος, εκτιμάται πως θα βρεθούν περίπου στα επίπεδα που ήταν στην αρχή της κρίσης, ήτοι στις αρχές του φθινοπώρου του 2021.
Ωστόσο ακόμα και κυβερνητικοί παράγοντες αναγνωρίζουν ότι τα μέτρα αυτά δεν απορροφούν όλες τις αυξήσεις. Αντιθέτως, μπορεί οι λογαριασμοί του ρεύματος για τους οικιακούς καταναλωτές να εμφανιστούν κάπως πιο… ανεκτοί σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα, ωστόσο η ακρίβεια θα συνεχίσει να «ροκανίζει» εισοδήματα και αντοχές, καθώς:
● Ήδη καταγράφονται αυξήσεις σε πολλά προϊόντα και έρχονται και άλλες.
● Οι τιμές του φυσικού αερίου συνεχίζουν την τρελή κούρσα τους επηρεάζοντας τα πάντα.
● Παρατηρείται εισοδηματική εξάντληση για μεγάλο μέρος των πολιτών.
Μείωση διαθέσιμου εισοδήματος
Μάλιστα, πρόσφατη έρευνα του ΣΕΛΠΕ, που υλοποιήθηκε με την επιστημονική υποστήριξη του εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και πραγματοποιήθηκε την περίοδο 19-21 Ιουνίου 2022 σε δείγμα 900 καταναλωτών πανελλαδικά, έδειξε ότι οι αυξήσεις στο κόστος ενέργειας μειώνουν μεσοσταθμικά το διαθέσιμο εισόδημα κατά 17%, ενώ το 66% των καταναλωτών δηλώνει ότι το διαθέσιμο εισόδημά του μειώνεται πάνω από 20%.
Ταυτόχρονα το ποσοστό των καταναλωτών που αγοράζουν προϊόντα με βασικό κριτήριο τη χρηματική δαπάνη αυξήθηκε από 46% το 2021 σε 74% το 2022 με όλα τα υπόλοιπα κριτήρια να καταγράφουν μείωση.
Από την πλευρά του ΕΦΚΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία που αφορούν τον Οκτώβριο του 2021, ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα ήταν 820 ευρώ (954,16 ευρώ μεικτά). Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι για όσους εργαζόμενους είχαν συμβάσεις πλήρους απασχόλησης (71,6% του συνόλου ή 1.782.900 άτομα) ο μέσος μισθός τον ίδιο μήνα ήταν 1.017 καθαρά (ή 1.173,59 ευρώ μεικτά), ενώ για το 28,55% των εργαζόμενων, δηλαδή για 710.905 άτομα, που εργάζονταν με συμβάσεις μερικής απασχόλησης, η αμοιβή ήταν μόλις 329 ευρώ καθαρά (ή 397,84 ευρώ μεικτά). Φυσικά, οι αποδοχές αυτές κάθε άλλο παρά μπορούν να αντιμετωπίσουν το «τσουνάμι» της ακρίβειας και του πληθωρισμού.
Τα στοιχεία αυτά αποτελούν «καμπανάκι» για την κυβέρνηση, καθώς πλήττουν ένα από τα βασικά επιχειρήματα της πολιτικής της, ότι, δηλαδή, κατόρθωσε να αυξήσει το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών και ιδίως της μεσαίας τάξης.
Προφανώς, βασική ευθύνη για την κατάσταση αυτή έχει η ενεργειακή κρίση, η οποία είναι εξωγενής, ωστόσο, ακόμα κι έτσι, αυξάνεται διαρκώς η δυσαρέσκεια των πολιτών, με σχεδόν όλες τις δημοσκοπήσεις να καταγράφουν την άποψη / εντύπωση ότι τα μέτρα που η κυβέρνηση λαμβάνει για να απαλύνει τον «πόνο» που προκαλεί η ακρίβεια δεν είναι επαρκή και ότι απαιτούνται μεγαλύτερες και βαθύτερες παρεμβάσεις.
«Αντιμέτωποι με πολύ ισχυρούς ανέμους»
Στο πλαίσιο αυτό, ουδεμία εντύπωση προκαλούν οι προχθεσινές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από την Κεφαλλονιά ότι:
«Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πολύ ισχυρούς ανέμους, οι οποίοι δημιουργούν μεγάλο βαθμό ανασφάλειας στην παγκόσμια οικονομία. Το κόστος ζωής, ο πληθωρισμός, είναι φαινόμενα τα οποία είναι παγκόσμια, χτυπούν και την ελληνική οικονομία, ροκανίζουν και το ελληνικό διαθέσιμο εισόδημα. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση, διά του κρατικού προϋπολογισμού, θα εξακολουθεί να εξαντλεί τα δημοσιονομικά περιθώρια, προκειμένου να στηρίξει τους πολίτες να αντιμετωπίσουν αυτήν την “εισβολή” του εισαγόμενου πληθωρισμού που μας δημιουργεί, σήμερα, αρκετά προβλήματα και αρκετούς βαθμούς ανασφάλειας».
Αλλά και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου, κατά την τελευταία ενημέρωση των πολιτικών συντακτών, σημείωσε με νόημα πως «οι τελευταίες εξελίξεις σε ό,τι αφορά τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο πλήρους διακοπής τους, προοιωνίζονται ακόμη πιο δύσκολες μέρες για ολόκληρη την ήπειρό μας. Είναι προφανές ότι κάποιες χώρες θα πληγούν περισσότερο, αλλά είναι βέβαιο ότι οι επιπτώσεις δεν θα αφήσουν καμιά χώρα ανέγγιχτη».
Πάντως ο ίδιος έσπευσε να υπογραμμίσει ότι «δεσμευόμαστε ταυτόχρονα – και το επανέλαβε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός – να εξαντλούμε κάθε διαθέσιμο ευρώ, κάθε καινούργια δυνατότητα, για τη στήριξη της κοινωνίας και να βρίσκουμε συνεχώς νέες πηγές χρηματοδότησης του προγράμματος στήριξης των πολιτών».
Το ζήτημα είναι ότι το «κάθε διαθέσιμο ευρώ» μπορεί να πηγαίνει για τη – μερική – ανακούφιση των πολιτών, όμως από τις ελαφρύνσεις στο κόστος της ενέργειας έχουν εξαιρεθεί τα νομικά πρόσωπα, όπως, για παράδειγμα, οι βιομηχανίες και άλλοι μεγάλοι καταναλωτές ενέργειας, οι οποίοι με τη σειρά τους μετακυλίουν το αυξημένο ενεργειακό κόστος στους καταναλωτές, μέσω αυξήσεων στις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών τους.
Έτσι δημιουργείται ένας «φαύλος κύκλος», όπου η κυβέρνηση επιχειρεί να επιδοτήσει το κόστος ενέργειας των απλών καταναλωτών, όμως, τα χρήματα που «σώζονται» από την επιδότηση, καταλήγουν να φεύγουν με… ταχύτητα φωτός, λόγω των αυξήσεων σε προϊόντα πρώτης ανάγκης.
Τα «μαύρα» σενάρια
Από την άλλη είναι προφανές ότι η κυβέρνηση επεξεργάζεται ακόμα και τα πιο «μαύρα» σενάρια, καθώς ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, όταν ρωτήθηκε για το ενδεχόμενο ακόμα και υποχρεωτικών διακοπών ρεύματος, αν τα πράγματα εξελιχθούν με τον χειρότερο τρόπο, περιορίστηκε να απαντήσει πως «δεν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο αυτή τη στιγμή και, όπως πολλές φορές έχουμε ξεκαθαρίσει, καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, επεξεργαζόμαστε όλες τις εναλλακτικές που έχουμε, ακόμα και στα πιο ακραία και πιο δύσκολα σενάρια, για να μην φτάσουμε εκεί».
Σημείωσε δε ότι «έχουμε μπροστά μας έναν δύσκολο χειμώνα, έχουμε μπροστά μας αχαρτογράφητα νερά και σε ό,τι αφορά τις τιμές, αλλά και σε ό,τι αφορά την επάρκεια και γι’ αυτό οφείλουμε να προετοιμαζόμαστε, για να μην έχουμε πολύ μεγάλα προβλήματα».
Και, φυσικά, ο παράγοντας «Ευρώπη» συνεχίζει να αποτελεί περισσότερο πρόβλημα, παρά λύση για την κυβέρνηση.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι, μετά τις αποφάσεις των υπουργών Ενέργειας για νέο κανονισμό για τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15%, η Αθήνα αντέδρασε, ζήτησε εξαίρεση μαζί με άλλες χώρες του Νότου και επανέφερε τις προτάσεις Μητσοτάκη για επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή αερίου και την απεξάρτηση της τιμής του από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας και για ευρωπαϊκό μηχανισμό μέσω του οποίου θα αποζημιώνονται οι βιομηχανικοί καταναλωτές για τη μείωση στη χρήση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράλληλα, προχωρεί σε κινήσεις για προμήθεια αυξημένων ποσοτήτων υγροποιημένου αερίου, λειτουργία με ντίζελ μονάδων που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο και την προσωρινή παράταση της αξιοποίησης του λιγνίτη.
Και στο βάθος… εκλογές
Πάντως, το βασικό ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι αν όλα αυτά τα μέτρα θα σταθούν ικανά να περιορίσουν το μέγεθος της κρίσης ή αν οι ανακοινώσεις που ο πρωθυπουργός αναμένεται να κάνει από το βήμα της ΔΕΘ στις αρχές του ερχόμενου μήνα θα «χαθούν» στη «μαύρη τρύπα» της ενεργειακής κρίσης.
Το κακό είναι ότι πολλές παράμετροι εξαρτώνται από εξωγενείς παράγοντες (τι θα κάνει τελικά η Ρωσία με την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, πώς θα διαμορφωθούν οι τιμές των ορυκτών καυσίμων το επόμενο διάστημα, πόσο ακόμα θα διαρκέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, πώς θα εξελιχθούν οι εντάσεις στη νοτιοανατολική Ασία κ.λπ.), όπερ σημαίνει ότι οι δυνατότητες παρέμβασης της κυβέρνησης είναι ιδιαίτερα μειωμένες.
Ούτως ή άλλως, πάντως, ο Μητσοτάκης αναμένεται να συνεχίσει τις επισκέψεις του σε διάφορα σημεία της χώρας, με έμφαση σε μονοεδρικές περιφέρειες, καθώς ακόμα κι αν δεν αποφασίσει να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές (σενάριο που ο ίδιος έχει αποκλείσει πλειστάκις και με κατηγορηματικό τρόπο), οι κάλπες αναμένεται να στηθούν περίπου ως το Πάσχα του 2023, οπότε τόσο ο ίδιος όσο και η Ν.Δ. έχουν μπει σε κανονικούς προεκλογικούς ρυθμούς.
Στόχος είναι η μεγαλύτερη δυνατή προβολή του κυβερνητικού έργου, αλλά και η παροχή εξηγήσεων για την πολιτική που ακολουθείται στο ζήτημα της ακρίβειας, ώστε να αμβλυνθεί όσο γίνεται η δυσαρέσκεια των πολιτών και να αποδυναμωθεί η ρητορική της αντιπολίτευσης για «πληθωρισμό Μητσοτάκη».