 |
| φωτογραφία: Κρεμλίνο |
Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Το ναυτικό δόγμα υιοθετήθηκε για πρώτη φορά το 2001 και επικαιροποιήθηκε για τελευταία φορά το καλοκαίρι του 2015 μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαϊκής χερσονήσου της Ουκρανίας από τη Ρωσία εν μέσω των προσπαθειών επέκτασης του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία έπρεπε να αναθεωρήσει το ναυτικό της δόγμα για να προσαρμοστεί στο μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο μετά την έναρξη του πολέμου με την Ουκρανία. Υπό κανονικές συνθήκες, τα δόγματα δημιουργούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, η Ρωσία έχει υποστεί αρκετές ναυτικές αποτυχίες κατά την εισβολή της στην Ουκρανία. Αν και η τελευταία επικαιροποίηση του ρωσικού ναυτικού δόγματος ήταν μόλις πριν από πέντε χρόνια, το γεγονός ότι το ναυαρχίδα του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας, το αντιτορπιλικό Moskva, βυθίστηκε από δύο αντι-πλοϊκούς πυραύλους που εκτοξεύτηκαν από την ουκρανική ακτή στις 14 Απριλίου και οι ρωσικοί πεζοναύτες αποσύρθηκαν από το γεωπολιτικά σημαντικό νησί της Οφιούσας έξω από την Οδησσό ανάγκασαν τη Ρωσία να τροποποιήσει το ναυτικό δόγμα για να συμβαδίσει με τις τελευταίες εξελίξεις.
Ο Γιούρι Μπορίσοφ, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης για την άμυνα, δήλωσε στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης πως το ναυτικό δόγμα είχε προσαρμοστεί ώστε να ληφθούν υπόψη «οι αλλαγές στη γεωπολιτική και στρατιωτική-στρατηγική κατάσταση στον κόσμο». Το νέο ρωσικό ναυτικό δόγμα 55 σελίδων περιγράφει τους πρωταρχικούς στρατηγικούς στόχους του ρωσικού ναυτικού, συμπεριλαμβανομένης της φιλοδοξίας να γίνει μια παγκόσμια «μεγάλη ναυτική δύναμη» με τον εξορθολογισμό της κινητοποίησης πόρων υπό τη ναυτική διοίκηση, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών πλοίων και πληρωμάτων, και τη χρήση θαλάσσιων υποδομών σε καιρό πολέμου. Η Ρωσία έχει μια ακτογραμμή σχεδόν 40.000 χιλιομέτρων. Έχει τονιστεί στο δόγμα πως η Ρωσία πρέπει να έχει ένα ισχυρό ναυτικό για να διατηρήσει την ύπαρξή της και να πολεμήσει τους παράγοντες που απειλούν την ύπαρξή της, καθώς η κύρια απειλή για τη Ρωσία ορίζεται ως "η στρατηγική πολιτική των ΗΠΑ να κυριαρχούν στους ωκεανούς του κόσμου" και στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ κοντά στα ρωσικά σύνορα.
Θέματα που συνδέονται στενά με την ασφάλεια της Τουρκίας στο δόγμα είναι οι δηλώσεις για τη Μαύρη Θάλασσα, τη Θάλασσα του Αζόφ και τη Σύμβαση του Μοντρέ. Η Ρωσία έχει καταλάβει πλήρως την ουκρανική ακτογραμμή στην Αζοφική Θάλασσα, η οποία έχει πλέον μετατραπεί σε de facto «ρωσική λίμνη». Το δόγμα προβλέπει πως ο Στόλος της Μαύρης Θάλασσας θα επεκτείνει τις δραστηριότητές του στην Αζοφική Θάλασσα και στη Μαύρη Θάλασσα και θα ενισχύσει τη γεωπολιτική του θέση. Η ιστορική εμπειρία μας διδάσκει ότι κάθε φορά που η Ρωσία έχει τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Αζόφ, ερμηνεύει προς όφελός της τους κανόνες και τις συνθήκες που ρυθμίζουν τη διέλευση των πλοίων από τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.
Το δόγμα λέει: «Οι προσπάθειες ορισμένων κρατών να αλλάξουν το υπάρχον νομικό καθεστώς των θαλάσσιων περιοχών και των στενών που χρησιμοποιούνται για τη διεθνή ναυσιπλοΐα για τους δικούς τους γεωπολιτικούς σκοπούς αποτελούν απειλή για την ασφάλεια της Ρωσίας». Από αυτό, είναι προφανές ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί επί του παρόντος τη Σύμβαση του Μοντρέ για δικούς της σκοπούς και αντιλαμβάνεται τις προσπάθειες αλλαγής της ως απειλή. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει πρόβλημα εφόσον η Τουρκία ερμηνεύει τη σύμβαση όπως την ερμηνεύει η Ρωσία. Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Μοντρέ, για παράδειγμα, η διέλευση υποβρυχίων από τα στενά απαγορεύεται εκτός από επισκευές. Η Τουρκία επιτρέπει στα ρωσικά υποβρύχια που επιχειρούν στην ανατολική Μεσόγειο να περάσουν από τα στενά για εργασίες επισκευής. Ωστόσο, εάν η Τουρκία δεν ερμηνεύσει τα άρθρα της Σύμβασης του Μοντρέ όπως τα ερμηνεύει η Ρωσία, π.χ. αποτρέποντας τη διέλευση ρωσικών υποβρυχίων μέσω των στενών κατόπιν αιτήματος του ΝΑΤΟ ή άλλων παραθαλάσσιων κρατών, η Τουρκία και η Ρωσία θα μπορούσαν να συγκρουστούν σε αυτό το θέμα. Εάν η Ρωσία επεκτείνει τη ναυτική της δύναμη στη Μαύρη Θάλασσα και αποκτήσει νέες δυνατότητες, μπορεί να αυξήσει την αποτρεπτική της δύναμη κατά της Τουρκίας. Οι ενδείξεις για το πώς θα το κάνει αυτό η Ρωσία κρύβονται και στο περιεχόμενο της ομιλίας του Πούτιν, που εκφωνήθηκε μετά την υπογραφή του ναυτικού δόγματος στην Αγία Πετρούπολη.
Στην τελετή υπογραφής, ο Πούτιν είπε επίσης πως το ρωσικό ναυτικό θα παραδώσει τους νέους υπερηχητικούς πυραύλους Zircon σε λίγους μήνες. Τα υπερηχητικά βλήματα μπορούν να ταξιδεύουν με εννέα φορές την ταχύτητα του ήχου και αποτελούν σημαντική απειλή λόγω των χαμηλών παρατηρήσιμων χαρακτηριστικών τους. Σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, η Ρωσία έχει ήδη πραγματοποιήσει δοκιμαστικές εκτοξεύσεις πυραύλων Zircon από τη φρεγάτα Admiral Gorshkov και το επιθετικό υποβρύχιο Severodvinsk. Ο Πούτιν πρόσθεσε ότι οι χώροι ανάπτυξης θα εξαρτηθούν από τα ρωσικά συμφέροντα, λέγοντας: «Το πιο σημαντικό πράγμα εδώ είναι η ικανότητα του ρωσικού ναυτικού. … Είναι ικανό να απαντήσει με αστραπιαία ταχύτητα σε όποιον αποφασίσει να παραβιάσει την κυριαρχία και την ελευθερία μας».
Η Ρωσία διαθέτει επί του παρόντος δύο φρεγάτες κλάσης Gorshkov, με σχέδια να κατασκευάσει άλλες έξι. Η ανάπτυξη τριών ή τεσσάρων φρεγατών κλάσης Gorshkov εξοπλισμένων με υπερηχητικούς πυραύλους Zircon στη Μαύρη Θάλασσα μετατοπίζει την ισορροπία της ναυτικής δύναμης προς όφελος της Ρωσίας. Για το λόγο αυτό η Τουρκία θα πρέπει να παρακολουθεί στενά τις στρατιωτικές δραστηριότητες της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία έχει αποδείξει τη βούλησή της να γίνει μεγάλη ναυτική δύναμη με το νέο της δόγμα, και να λάβει μέτρα όπως η ανάπτυξη υποβρυχίων κλάσης Reis με συστήματα αναερόβιας πρόωσης στη Μαύρη Θάλασσα που θα άλλαζε την ισορροπία δυνάμεων προς όφελος της Τουρκίας.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.