 |
| dondelord / pixabay |
Μια σειρά άρθρων που δημοσιεύθηκαν στην Washington Post τον Αύγουστο σχετικά με τα γεγονότα που οδήγησαν στην στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, και το πρώτο στάδιο της επιχείρησης, εγείρουν ένα σημαντικό ερώτημα. Πόσο ρεαλιστικά και αντικειμενικά αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι στη Δύση την κατάσταση;
Μαξίμ Αρτεμίεφ, Ρώσος συγγραφέας, ιστορικός και δημοσιογράφος - RT.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Θα ήθελα να επισημάνω πολλά σημαντικά πράγματα που συχνά περνούν απαρατήρητα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Οι ρίζες της τρέχουσας σύγκρουσης ανάγονται στα έτη 1985-1991, όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έβγαλε την ΕΣΣΔ από την κούρσα των εξοπλισμών και τερμάτισε τον Ψυχρό Πόλεμο, μια κίνηση που θεωρήθηκε πως έσωσε τον κόσμο από πιθανή πυρηνική αποκάλυψη.
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Γκορμπατσόφ έκανε μια σειρά από άλλα μονομερή βήματα που ξεπέρασαν τα πιο τρελά όνειρα των δυτικών πολιτικών. Οι Σοβιετικοί αποχώρησαν από το Αφγανιστάν, συμφώνησαν να γκρεμίσουν το Τείχος του Βερολίνου και επέτρεψαν την επανένωση της Γερμανίας.
Επέτρεψαν επίσης στη νέα χώρα να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, απέσυραν τα σοβιετικά στρατεύματα από την Ανατολή ενώ επέτρεψαν στα αμερικανικά στρατεύματα να παραμείνουν στη Δύση και διέλυσαν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας χωρίς μια νομικά δεσμευτική διάταξη που να εμποδίζει τα πρώην μέλη της να ενταχθούν στον στρατιωτικό συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Η Σοβιετική Ένωση διέκοψε επίσης την υποστήριξή της στις αντιδυτικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο, από τη Νικαράγουα και την Αγκόλα μέχρι την Καμπότζη και την Αιθιοπία. Επιπλέον, ο Γκορμπατσόφ έκανε αυτό που η Αμερική δεν θα τολμούσε καν - διέλυσε την ΕΣΣΔ διασπώντας μεγάλο μέρος της ιστορικής ρωσικής επικράτειας σε 15 κράτη, αποδυναμώνοντας έτσι δραματικά τη Μόσχα και στερώντας της το 50% των προ-μεταρρυθμίσεων πληθυσμού.
Τι πήρε ως αντάλλαγμα η νέα Ρωσία, που προέκυψε από τη σοβιετική κατάρρευση; Με απλά λόγια, τίποτα. Δεν υπήρχε αμοιβαιότητα. Το ΝΑΤΟ παρέμεινε και οι ΗΠΑ δεν εγκατέλειψαν ούτε μια ίντσα της αυτοκρατορίας τους, ούτε άφησαν το Γκουάμ, τη Σαμόα ή το Πουέρτο Ρίκο να φύγουν, ούτε καν επιστρέφοντας το Γκουαντάναμο στην Κούβα. Αντίθετα, οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν την προσωρινή αδυναμία της Ρωσίας για να καταπατήσουν τα ιστορικά της εδάφη.
Η Ουάσιγκτον επέκτεινε την ένταξη στο ΝΑΤΟ όχι μόνο σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν (όπως η Τσεχία ή η Ουγγαρία που βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης), αλλά και στα κράτη της Βαλτικής, τα οποία ήταν κυρίως υπό τον έλεγχο της Ρωσίας από τις αρχές του 1700. Οι ΗΠΑ δεν σταμάτησαν εκεί, και έβαλαν την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ μπροστά στην Ουκρανία και τη Γεωργία. Παρεμπιπτόντως, οι πατρίδες των δύο μακροβιότερων σοβιετικών ηγετών: του Λεονίντ Μπρέζνιεφ και του Ιωσήφ Στάλιν.
Από το 1992, οι ΗΠΑ ασκούν ανοιχτά μια πολιτική αντιμετώπισης των προσπαθειών ολοκλήρωσης της Μόσχας στο μετασοβιετικό χώρο. Η Ουάσιγκτον έκανε ό,τι μπορούσε για να διασφαλίσει πως η Ρωσία δε θα ξαναγεννηθεί ποτέ ως μεγάλη δύναμη. Και, φυσικά, καμία σημαντική οικονομική βοήθεια δεν επεκτάθηκε ούτε στην ΕΣΣΔ επί Γκορμπατσόφ ούτε στη Ρωσία επί προέδρου Μπόρις Γέλτσιν, οπότε ήταν μονόδρομος.
Επιτρέψτε μου να επαναλάβω, η Δύση πήρε τα πάντα, η Ρωσία δεν πήρε τίποτα.
Αποδυναμώθηκε και διαμελίστηκε. Ωστόσο, κανένα από τα έγγραφα που υπέγραψαν οι ηγέτες των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ/Ρωσίας δεν ανέφερε ότι η Μόσχα επρόκειτο να αυτοκαταστραφεί. Τον Αύγουστο του 1991, ακόμη και ο George HW Bush, που μιλούσε στο Κίεβο, κάλεσε τους Ουκρανούς να μη διαλύσουν τη Σοβιετική Ένωση, καθώς ήταν προφανές γι' αυτόν πως ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα οδηγούσε σε αμέτρητες καταστροφές.
Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι Σοβιετικοί, και στη συνέχεια Ρώσοι, πολιτικοί της δεκαετίας του 1980 και του 1990 δεν ήταν υψηλού επιπέδου. Δεν υπάρχει κανένα λάθος (ή πράξη προδοσίας – όποιο προτιμάτε) που δε διέπραξαν, στα μάτια πολλών συμπατριωτών τους. Ωστόσο, οι δυτικοί και, πιο συγκεκριμένα, οι Αμερικανοί ομόλογοί τους θα μπορούσαν να είχαν ενεργήσει πιο πολιτισμένα, δεδομένων των θυσιών της Ρωσίας. Θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει να εκμεταλλευτούν την προσωρινή αδυναμία της Μόσχας, αλλά αντ' αυτού προσπάθησαν να κερδίσουν χρήματα.
Θα ήθελα να επισημάνω πολλά σημαντικά πράγματα που συχνά περνούν απαρατήρητα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Οι ρίζες της τρέχουσας σύγκρουσης ανάγονται στα έτη 1985-1991, όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έβγαλε την ΕΣΣΔ από την κούρσα των εξοπλισμών και τερμάτισε τον Ψυχρό Πόλεμο, μια κίνηση που θεωρήθηκε πως έσωσε τον κόσμο από πιθανή πυρηνική αποκάλυψη.
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Γκορμπατσόφ έκανε μια σειρά από άλλα μονομερή βήματα που ξεπέρασαν τα πιο τρελά όνειρα των δυτικών πολιτικών. Οι Σοβιετικοί αποχώρησαν από το Αφγανιστάν, συμφώνησαν να γκρεμίσουν το Τείχος του Βερολίνου και επέτρεψαν την επανένωση της Γερμανίας.
Επέτρεψαν επίσης στη νέα χώρα να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, απέσυραν τα σοβιετικά στρατεύματα από την Ανατολή ενώ επέτρεψαν στα αμερικανικά στρατεύματα να παραμείνουν στη Δύση και διέλυσαν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας χωρίς μια νομικά δεσμευτική διάταξη που να εμποδίζει τα πρώην μέλη της να ενταχθούν στον στρατιωτικό συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Η Σοβιετική Ένωση διέκοψε επίσης την υποστήριξή της στις αντιδυτικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο, από τη Νικαράγουα και την Αγκόλα μέχρι την Καμπότζη και την Αιθιοπία. Επιπλέον, ο Γκορμπατσόφ έκανε αυτό που η Αμερική δεν θα τολμούσε καν - διέλυσε την ΕΣΣΔ διασπώντας μεγάλο μέρος της ιστορικής ρωσικής επικράτειας σε 15 κράτη, αποδυναμώνοντας έτσι δραματικά τη Μόσχα και στερώντας της το 50% των προ-μεταρρυθμίσεων πληθυσμού.
Τι πήρε ως αντάλλαγμα η νέα Ρωσία, που προέκυψε από τη σοβιετική κατάρρευση; Με απλά λόγια, τίποτα. Δεν υπήρχε αμοιβαιότητα. Το ΝΑΤΟ παρέμεινε και οι ΗΠΑ δεν εγκατέλειψαν ούτε μια ίντσα της αυτοκρατορίας τους, ούτε άφησαν το Γκουάμ, τη Σαμόα ή το Πουέρτο Ρίκο να φύγουν, ούτε καν επιστρέφοντας το Γκουαντάναμο στην Κούβα. Αντίθετα, οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν την προσωρινή αδυναμία της Ρωσίας για να καταπατήσουν τα ιστορικά της εδάφη.
Η Ουάσιγκτον επέκτεινε την ένταξη στο ΝΑΤΟ όχι μόνο σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν (όπως η Τσεχία ή η Ουγγαρία που βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης), αλλά και στα κράτη της Βαλτικής, τα οποία ήταν κυρίως υπό τον έλεγχο της Ρωσίας από τις αρχές του 1700. Οι ΗΠΑ δεν σταμάτησαν εκεί, και έβαλαν την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ μπροστά στην Ουκρανία και τη Γεωργία. Παρεμπιπτόντως, οι πατρίδες των δύο μακροβιότερων σοβιετικών ηγετών: του Λεονίντ Μπρέζνιεφ και του Ιωσήφ Στάλιν.
Από το 1992, οι ΗΠΑ ασκούν ανοιχτά μια πολιτική αντιμετώπισης των προσπαθειών ολοκλήρωσης της Μόσχας στο μετασοβιετικό χώρο. Η Ουάσιγκτον έκανε ό,τι μπορούσε για να διασφαλίσει πως η Ρωσία δε θα ξαναγεννηθεί ποτέ ως μεγάλη δύναμη. Και, φυσικά, καμία σημαντική οικονομική βοήθεια δεν επεκτάθηκε ούτε στην ΕΣΣΔ επί Γκορμπατσόφ ούτε στη Ρωσία επί προέδρου Μπόρις Γέλτσιν, οπότε ήταν μονόδρομος.
Επιτρέψτε μου να επαναλάβω, η Δύση πήρε τα πάντα, η Ρωσία δεν πήρε τίποτα.
Αποδυναμώθηκε και διαμελίστηκε. Ωστόσο, κανένα από τα έγγραφα που υπέγραψαν οι ηγέτες των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ/Ρωσίας δεν ανέφερε ότι η Μόσχα επρόκειτο να αυτοκαταστραφεί. Τον Αύγουστο του 1991, ακόμη και ο George HW Bush, που μιλούσε στο Κίεβο, κάλεσε τους Ουκρανούς να μη διαλύσουν τη Σοβιετική Ένωση, καθώς ήταν προφανές γι' αυτόν πως ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα οδηγούσε σε αμέτρητες καταστροφές.
Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι Σοβιετικοί, και στη συνέχεια Ρώσοι, πολιτικοί της δεκαετίας του 1980 και του 1990 δεν ήταν υψηλού επιπέδου. Δεν υπάρχει κανένα λάθος (ή πράξη προδοσίας – όποιο προτιμάτε) που δε διέπραξαν, στα μάτια πολλών συμπατριωτών τους. Ωστόσο, οι δυτικοί και, πιο συγκεκριμένα, οι Αμερικανοί ομόλογοί τους θα μπορούσαν να είχαν ενεργήσει πιο πολιτισμένα, δεδομένων των θυσιών της Ρωσίας. Θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει να εκμεταλλευτούν την προσωρινή αδυναμία της Μόσχας, αλλά αντ' αυτού προσπάθησαν να κερδίσουν χρήματα.
Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ΕΣΣΔ δεν ήταν ένα ηττημένο κράτος όπως η Ιαπωνία και η Γερμανία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν υπέγραψε καμία συνθηκολόγηση. Δεν είχε καμία υποχρέωση να τεμαχιστεί σε 15 κομμάτια. Η κατάρρευση της ιστορικής Ρωσίας ήταν το αποτέλεσμα της εξαιρετικά αδύναμης ηγεσίας του Γκορμπατσόφ και της προσωπικής φιλοδοξίας του Γέλτσιν, καθώς ο τελευταίος προσπάθησε να εδραιώσει την εξουσία έστω και σε ένα μικρότερο κράτος.
Κανείς δεν σκεφτόταν τη μοίρα μιας χώρας που χρειάστηκαν αιώνες για να σχηματιστεί ή, το πιο σημαντικό, του λαού της.
Κάποιοι λένε τώρα ότι ο διαμελισμός της «Ρωσίας» ήταν βασικός στόχος για τη Δύση ακόμη και πριν από το 1991, και ότι ο λαός της Λευκορωσίας ή του Τατζικιστάν ονειρευόταν την ανεξαρτησία σε όλη τη διάρκεια. Τέτοιες εικασίες ακούγονται απολύτως γελοίες σε όποιον ζούσε στη Σοβιετική Ένωση. Οι δυτικοί πολιτικοί δεν έθιξαν ποτέ το θέμα κατά τις συναντήσεις τους με τον Νικίτα Χρουστσόφ, τον Μπρέζνιεφ ή τον Γκορμπατσόφ.
Η Πολωνία, επί του παρόντος ένα από τα πιο επιθετικά ρωσοφοβικά έθνη, γνωρίζει από πρώτο χέρι το τραύμα της διάλυσης μιας χώρας. Ωστόσο, η Βαρσοβία ανταμείφθηκε γενναιόδωρα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από τον Στάλιν, ο οποίος της έδωσε τον έλεγχο της Σιλεσίας, της Ανατολικής Πρωσίας και της Πομερανίας.
Ωστόσο, κανείς δεν έχει αποζημιώσει τις απώλειες της Ρωσίας. Για να το θέσουμε στο σωστό πλαίσιο, η Ρωσική Ομοσπονδία σήμερα είναι η Πολωνία χωρίς όχι μόνο το Lviv, το Grodno και το Vilnius, αλλά και χωρίς το Wroclaw, το Szczecin και το Gdansk.
Για προοπτική, ας φανταστούμε ότι κομμουνιστές με επικεφαλής τον Maurice Thorez ήρθαν στην εξουσία στη Γαλλία μετά το 1945 (όχι απίθανο σενάριο) και χώρισαν τη χώρα σε εθνικές δημοκρατίες – Βρετάνη, Αλσατία-Λωρραίνη, Φλάνδρα, Κορσική, Οξιτανία κ.λπ. – όπως συνέβη στη Ρωσία μετά το 1917. Τώρα φανταστείτε ότι η εξουσία των Γάλλων κομμουνιστών κατέρρευσε το 1991 και αυτές οι δημοκρατίες έγιναν ανεξάρτητα κράτη. Η Οξιτανία άρχισε να απαγορεύει τα γαλλικά και να γκρεμίζει τα αγάλματα του Βίκτωρ Ουγκώ για να τα αντικαταστήσει με μνημεία του Φρεντερίκ Μιστράλ και η κυβέρνηση στη Μασσαλία άρχισε να απαιτεί αποζημίωση από το Παρίσι για την αποικιακή καταστολή και το θάνατο της οξιτανικής γλώσσας.
Ίσως κάθε φορά που ο Emmanuel Macron μιλάει υπέρ της Ουκρανίας, θα έπρεπε πραγματικά να αναρωτιέται στον εαυτό του, τι έχω κάνει για την ελευθερία της Οξιτανίας;
Η ιστορία δεν τελειώνει ποτέ. Καθώς η Ρωσία διαλύθηκε, έτσι μπορεί να γίνει ξανά ολόκληρη. Έχει συμβεί δύο φορές στο παρελθόν – την πρώτη φορά στις αρχές του 1600 κατά τη διάρκεια της εποχής των προβλημάτων και στη συνέχεια μετά την επανάσταση του 1917. Θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι αυτή η διαδικασία είναι μονής κατεύθυνσης. Η Γερμανία και η Ιταλία ενώθηκαν ξανά μετά από χίλια χρόνια κατακερματισμού. Το Ισραήλ χρειάστηκε δύο χιλιάδες χρόνια για να ξαναγεννηθεί.
Τώρα χρειάστηκαν 30 χρόνια για να αντιστραφεί η τάση που διαμορφώθηκε από τη διάλυση του 1991. Ποιος ξέρει πού μπορεί να οδηγήσει;