Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Το 2020, κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών ασκήσεων «Defender Europe 2020», είχε ήδη γίνει ξεκάθαρο ότι η Πολωνία φιλοδοξούσε να γίνει το κύριο προπύργιο της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ανατολική Ευρώπη - και η τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία εξυπηρετεί πολύ καλά τέτοιες φιλοδοξίες: στην πραγματικότητα, η Βαρσοβία έχει θέσει το Κίεβο ως κορυφαία προτεραιότητα στην εξωτερική της πολιτική. Η Ουάσιγκτον με τη σειρά της έκανε έντονη εκστρατεία κατά του (τώρα εγκαταλειμμένου) ρωσο-γερμανικού έργου Nord Stream 2, το οποίο θα μπορούσε να είχε γλυτώσει ή τουλάχιστον ελαχιστοποιήσει τη σημερινή ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη, και η Βαρσοβία απηχεί αυτήν την εκστρατεία. Φαίνεται ότι οι ΗΠΑ θέλουν τώρα να προωθήσουν τις πολωνικές φιλοδοξίες για περιφερειακή ηγεμονία ως μέσο αντιμετώπισης του Βερολίνου. Ένα παράδειγμα αυτού είναι τα συνεχιζόμενα σχέδια για μια Πολωνο-Ουκρανική συνομοσπονδία.
Σε όλη την ιστορία της, η Πολωνία υπήρξε συχνά αντικείμενο των πολιτικών και των σχεδίων της Μεγάλης Δύναμης. Ακόμη και σήμερα η Βαρσοβία είναι σε μεγάλο βαθμό απομονωμένη εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ, ως ένα είδος παρίας. Μια τέτοια ιδέα έχει γίνει ένα είδος συνηθισμένου στη Δύση μεταξύ των μορφωμένων. Υπάρχει βέβαια κάποια αλήθεια σε αυτό, ιδιαίτερα όσον αφορά τον εικοστό αιώνα, από τις Βερσαλλίες έως τη Γιάλτα και μετά. Η ιστορία της Πολωνίας, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεών της με το Κίεβο, ωστόσο, είναι πολύ πιο περίπλοκη - όπως και το παρόν της.
Στην πραγματικότητα, ένα μεγάλο μέρος της σημερινής Ουκρανίας ήταν κάποτε μέρος της τότε Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Μετά το 1569, το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Δυτικής Ουκρανίας έγινε πολωνικό έδαφος. Ωστόσο, οι πιέσεις για Πολωνοποίηση (που περιελάμβανε τον προσηλυτισμό στον Ρωμαιοκαθολικισμό και τον διωγμό της Ορθόδοξης Εκκλησίας) αποξένωσαν σταδιακά τους αγρότες και τους Κοζάκους. Αυτοί ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι Ανατολικοί Σλάβοι που καταπιέζονταν από Ρωμαιοκαθολικούς Δυτικούς Σλάβους. Έτσι, το 1648, ο ηγέτης των Κοζάκων Bohdan Khmelnytsky οδήγησε μια εξέγερση κατά του Πολωνού μονάρχη και ίδρυσε το Cossack Hetmanate, το οποίο, το 1654, με τη συμφωνία του Pereyaslav, υποσχέθηκε την πίστη του στον Ρώσο Τσάρο. Ο Χμελνίτσκι χαιρετίζεται μέχρι σήμερα ως εθνικός ήρωας και απελευθερωτής της Ουκρανίας και ως πρόδρομος του εθνικισμού λόγω του αγώνα του ενάντια στην πολωνική κυριαρχία.
Πιο πρόσφατα, στις αρχές του εικοστού αιώνα, η Βαρσοβία είδε την Ουκρανία ως μια πιθανή ουδέτερη ζώνη κατά του μπολσεβικισμού, και μετά τη συνθήκη ειρήνης της Ρίγα το 1921, η Πολωνία κυβέρνησε για άλλη μια φορά τα δυτικά ουκρανικά εδάφη, γεγονός που συχνά ξεχνιέται στη Δύση. Η Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών και άλλες παρόμοιες ομάδες αντιτάχθηκαν σε αυτόν τον κανόνα εφαρμόζοντας τρομοκρατικές τακτικές που αντιμετωπίστηκαν με σκληρή καταστολή. Σε αυτό το πλαίσιο, κατά τη διάρκεια της γερμανικής εισβολής του 1941 στη Σοβιετική Ένωση, πολλοί τέτοιοι εθνικιστές Ουκρανοί τάχθηκαν στο πλευρό των Ναζί, ελπίζοντας έτσι να κερδίσουν τη γερμανική υποστήριξη για την ανεξαρτησία τους. Ορισμένοι συμμετείχαν ακόμη και σε αντιπολωνικές επιχειρήσεις κατά της εξέγερσης υπό τους Waffen-SS: ο Ουκρανικός Αντάρτικος Στρατός (UPA) στην πραγματικότητα διέπραξε πολλά εγκλήματα πολέμου κατά Πολωνών.
Κατά κάποιο τρόπο, το παρελθόν παραμένει παρόν και η κληρονομιά της διαπλοκής αυτού του αντιπολωνικού εθνικισμού της Δυτικής Ουκρανίας με τον φασισμό άφησε τα σημάδια του, τα οποία παρεμπόδιζαν τις διμερείς σχέσεις Πολωνίας-Ουκρανίας και τα οποία είναι ορατά μέχρι σήμερα σε τόσο καίριους πολιτικούς- στρατιωτικούς ηθοποιούς ως το διαβόητο νεοναζιστικό σύνταγμα Αζοφ.
Πίσω στο σήμερα, η Πολωνία ήταν πράγματι αρκετά απομονωμένη εντός της Ευρώπης, όντας στόχος καταδίκων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), για παράδειγμα - κάτι που έκανε τη Βαρσοβία να επιδιώξει μια στενότερη συμμαχία με την Άγκυρα. Λόγω της υποτιθέμενης «αυταρχικής στροφής» του κυβερνώντος Κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS), η Πολωνία μπήκε σε μια οδό συμπαιγνίας με τις Βρυξέλλες για ορισμένα ζητήματα και οι ηγέτες του PiS είναι έντονοι επικριτές της ΕΕ και του Βερολίνου μέχρι σήμερα.
Παρόλα αυτά, η Βαρσοβία συνέχισε να φλερτάρει τη Δύση, προτρέποντας την Ουάσιγκτον να υποστηρίξει την Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών (3SI) ως δυτικό «αντίβαρο» στις κινεζικές επενδύσεις σε «κρίσιμες υποδομές» - όπως έγραψαν ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Zbigniew Rau και ο Ρουμάνος ομόλογός του, Bogdan Aurescu σε ένα άρθρο του Ιουνίου 2021 που δημοσιεύτηκε στο «American Purpose» του Francis Fukuyama. Όπως αναφέρθηκε, η Πολωνία αντιτάχθηκε επίσης ενεργά στο ρωσο-γερμανικό Nord Stream 2.
Η ειρωνεία είναι πως ενώ η Βαρσοβία επιδιώκει να επιτύχει περιφερειακή ηγεμονία και να ανακτήσει μια ορισμένη σημασία ως πολιτικός παράγοντας στην Ευρώπη, στην πραγματικότητα «παίζεται» από τις ΗΠΑ. Τα συνεχιζόμενα πολωνικά έργα που σχετίζονται με μια Ουκρανο-Πολωνική συνομοσπονδία είναι βέβαιο ότι θα αντιμετωπίσουν τεράστιες προκλήσεις σχετικά με την εθνικιστική ακροδεξιά της ίδιας της Ουκρανίας και την περίπλοκη Ουκρανο-Πολωνική ιστορία. Αυτό μπορεί μόνο να κλιμακώσει δραματικά τις εντάσεις Πολωνίας-Ουκρανίας, για να μην αναφέρουμε την τρέχουσα μεταναστευτική κρίση.
Μένει να δούμε αν η Ευρώπη μπορεί καν να επιβιώσει τον ερχόμενο χειμώνα καθώς το ευρωπαϊκό μπλοκ φαίνεται να εγκαταλείπει σιωπηλά την Ουκρανία , ενώ οι ίδιες οι ΗΠΑ, επί του παρόντος υπερφορτωμένες και υπερεκτεταμένες στις προσπάθειές τους να περιορίσουν ταυτόχρονα το Πεκίνο και τη Μόσχα, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ασκηθούν στην εγκράτεια. Έτσι, ένας τοπικός παράγοντας όπως η Πολωνία μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του να ενεργεί ως αντιπρόσωπος των αμερικανικών συμφερόντων, αλλά θα επωμιστεί το μεγαλύτερο κόστος εν μέσω της επερχόμενης ύφεσης και της αυξανόμενης λαϊκής δυσαρέσκειας για τις πολεμικές δαπάνες και τις ευρωπαϊκές ελίτ.