Από: menshouse.gr / Γράφει ο Νικόλας Ακτύπης
Για περίπου 20 χρόνια η «Ρόζα», το τραγούδι-θρύλος που συνέθεσε ο Θάνος Μικρούτσικος και ερμήνευσε ο Δημήτρης Μητροπάνος, έμεινε στα αζήτητα, ξεχασμένη σε ένα συρτάρι… Μέχρι την ώρα που βγήκε στο «φως», με τον κόσμο να την λατρεύει και να αναρωτιέται μέχρι σήμερα ποιο ήταν το φυσικό πρόσωπο που ενέπνευσε τον δημιουργό της, Άλκη Αλκαίο.
Είναι ακόμη 1977, στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, όταν ο Θάνος Μικρούτσικος διαβάζει στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» ένα ποίημα του Άλκη Αλκαίου. Του ποιητή και στιχουργού που κουβάλησε σε ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του τα σημάδια από τα βασανιστήρια της Χούντας. Μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά, καθώς προέκυψαν κινητικά και νευρολογικά προβλήματα τα οποία καθόρισαν έκτοτε όλο του το «είναι». Αναζήτησε θεραπείες, υποβλήθηκε ακόμη και σε ειδική χειρουργική επέμβαση στο εξωτερικό, χωρίς όμως να δει κάποια βελτίωση και αναγκάστηκε να περάσει τις περισσότερες ημέρες του έγκλειστος, μακριά από τον κόσμο, πολλές φορές καθηλωμένος σε ένα κρεβάτι.
Οι στίχοι του κουβάλαγαν πολλά από τα φρικτά βιώματά του, την μελαγχολία από την ανάμνηση εκείνης της εποχής, αλλά και την ελπίδα για το αύριο. Ο Θάνος Μικρούτσικος θα τον συστήσει στο ελληνικό κοινό με ένα κομμάτι του στον δίσκο «Τραγούδια της Λευτεριάς» το 1978, δύο χρόνια αργότερα με ακόμη ένα στο «Δελτίο Καιρού» και το 1982 κυκλοφορεί το άλμπουμ «Εμπάργκο» στο οποίο υπογράφει τους στίχους όλων των τραγουδιών, με «Το κακόηθες μελάνωμα», και την «Πιρόγα» ανάμεσα σε άλλα να ξεχωρίζουν.
Και η «Ρόζα», το επικό ζεϊμπέκικο που ερμήνευσε ο Μητροπάνος, πώς και δεν βρήκε τον δρόμο του για το στούντιο πιο σύντομα, ενώ είχε γραφτεί περίπου την ίδια περίοδο; Την αλήθεια αποκαλύπτει ο ίδιος ο Θάνος Μικρούτσικος, παίρνοντας μάλιστα και την ευθύνη για το γεγονός ότι έμεινε για 20 χρόνια στα αζήτητα, μέχρι τελικά να κυκλοφορήσει το 1996 και να γίνει ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα και πολυτραγουδισμένα σύγχρονα λαϊκά κομμάτια.
Όπως λέει, ήταν το 1976 όταν ο Άλκης Αλκαίος του είχε στείλει τους στίχους του κομματιού για να το μελοποιήσει. Εκείνη την εποχή ο γνωστός συνθέτης ζούσε σε ένα διαμέρισμα στην πρωτεύουσα και πήρε στα χέρια του το χαρτί με την ώρα να είναι κάπως περασμένη. Οι νότες και ο ρυθμός πήραν μορφή πολύ γρήγορα στο μυαλό του και δοκίμασε να τους αποτυπώσει στο πιάνο, κάνοντας όμως ένα λάθος που αποδείχτηκε μοιραίο και καθοριστικό για την τύχη της «Ρόζας». Χρησιμοποίησε την σουρντίνα του πιάνου, «πνίγοντας» με αυτόν τον τρόπο τον ήχο για να μην ξεσηκώσει την γειτονιά. Σε συνδυασμό με την μέτρια ποιότητα της ηχογράφησης, το αποτέλεσμα ήταν σαφώς όχι το αναμενόμενο.
Για περίπου 20 χρόνια η «Ρόζα», το τραγούδι-θρύλος που συνέθεσε ο Θάνος Μικρούτσικος και ερμήνευσε ο Δημήτρης Μητροπάνος, έμεινε στα αζήτητα, ξεχασμένη σε ένα συρτάρι… Μέχρι την ώρα που βγήκε στο «φως», με τον κόσμο να την λατρεύει και να αναρωτιέται μέχρι σήμερα ποιο ήταν το φυσικό πρόσωπο που ενέπνευσε τον δημιουργό της, Άλκη Αλκαίο.
Είναι ακόμη 1977, στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, όταν ο Θάνος Μικρούτσικος διαβάζει στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» ένα ποίημα του Άλκη Αλκαίου. Του ποιητή και στιχουργού που κουβάλησε σε ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του τα σημάδια από τα βασανιστήρια της Χούντας. Μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά, καθώς προέκυψαν κινητικά και νευρολογικά προβλήματα τα οποία καθόρισαν έκτοτε όλο του το «είναι». Αναζήτησε θεραπείες, υποβλήθηκε ακόμη και σε ειδική χειρουργική επέμβαση στο εξωτερικό, χωρίς όμως να δει κάποια βελτίωση και αναγκάστηκε να περάσει τις περισσότερες ημέρες του έγκλειστος, μακριά από τον κόσμο, πολλές φορές καθηλωμένος σε ένα κρεβάτι.
Οι στίχοι του κουβάλαγαν πολλά από τα φρικτά βιώματά του, την μελαγχολία από την ανάμνηση εκείνης της εποχής, αλλά και την ελπίδα για το αύριο. Ο Θάνος Μικρούτσικος θα τον συστήσει στο ελληνικό κοινό με ένα κομμάτι του στον δίσκο «Τραγούδια της Λευτεριάς» το 1978, δύο χρόνια αργότερα με ακόμη ένα στο «Δελτίο Καιρού» και το 1982 κυκλοφορεί το άλμπουμ «Εμπάργκο» στο οποίο υπογράφει τους στίχους όλων των τραγουδιών, με «Το κακόηθες μελάνωμα», και την «Πιρόγα» ανάμεσα σε άλλα να ξεχωρίζουν.
Και η «Ρόζα», το επικό ζεϊμπέκικο που ερμήνευσε ο Μητροπάνος, πώς και δεν βρήκε τον δρόμο του για το στούντιο πιο σύντομα, ενώ είχε γραφτεί περίπου την ίδια περίοδο; Την αλήθεια αποκαλύπτει ο ίδιος ο Θάνος Μικρούτσικος, παίρνοντας μάλιστα και την ευθύνη για το γεγονός ότι έμεινε για 20 χρόνια στα αζήτητα, μέχρι τελικά να κυκλοφορήσει το 1996 και να γίνει ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα και πολυτραγουδισμένα σύγχρονα λαϊκά κομμάτια.
Όπως λέει, ήταν το 1976 όταν ο Άλκης Αλκαίος του είχε στείλει τους στίχους του κομματιού για να το μελοποιήσει. Εκείνη την εποχή ο γνωστός συνθέτης ζούσε σε ένα διαμέρισμα στην πρωτεύουσα και πήρε στα χέρια του το χαρτί με την ώρα να είναι κάπως περασμένη. Οι νότες και ο ρυθμός πήραν μορφή πολύ γρήγορα στο μυαλό του και δοκίμασε να τους αποτυπώσει στο πιάνο, κάνοντας όμως ένα λάθος που αποδείχτηκε μοιραίο και καθοριστικό για την τύχη της «Ρόζας». Χρησιμοποίησε την σουρντίνα του πιάνου, «πνίγοντας» με αυτόν τον τρόπο τον ήχο για να μην ξεσηκώσει την γειτονιά. Σε συνδυασμό με την μέτρια ποιότητα της ηχογράφησης, το αποτέλεσμα ήταν σαφώς όχι το αναμενόμενο.
Όμως στο μυαλό του συνθέτη η «Ρόζα» επανέρχεται. Την προτείνει στην Χαρούλα Αλεξίου μερικά χρόνια μετά, αλλά και εκείνη δεν δείχνει εντυπωσιασμένη και το κομμάτι παραμένει στο συρτάρι του συνθέτη, μέχρι το 1996 που αποφασίζει να ηχογραφήσει το ιστορικό άλμπουμ, πια, «Στου αιώνα την παράγκα» σε στίχους Άλκη Αλκαίου, Κώστα Λαχά, Λίνας Νικολακοπούλου και Γιώργου Κακουλίδη. Το τι συνέβη έκτοτε είναι γνωστό… Πλέον δεν υπάρχει άνθρωπος που να ακούσει τις πρώτες νότες και να μην κάνει εικόνα τον Δημήτρη Μητροπάνο να ρίχνει δυο στροφές επί σκηνής και να ερμηνεύει με τον μοναδικό τρόπο του αυτόν τον ύμνο…
Από τότε όλοι αναρωτιούνται ποια μπορεί να είναι η πρωταγωνίστρια και μούσα του Άλκη Αλκαίου. Ποια είναι η Ρόζα που αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης αυτού του ανθρώπου, με τον ίδιο πάντως να μην αποκαλύπτει ποτέ την ιστορία πίσω από τους στίχους του. Η πλειοψηφία ωστόσο συμφωνεί πως με βάση το βιογραφικό, τα πολιτικά φρονήματα και τα βιώματα του ποιητή, αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από την Ρόζα Λούξεμπουργκ.
Η μαρξίστρια φιλόσοφος και επαναστάτρια που γεννήθηκε στην ελεγχόμενη τότε από την Ρωσία, Πολωνία, έδρασε τόσο στην πατρίδα της όσο και στην Γερμανία προσπαθώντας να αφυπνίσει συνειδήσεις, φυλακίστηκε και τελικά βρήκε τραγικό θάνατο καθώς δολοφονήθηκε. Οι τελευταίες λέξεις της, που αποτελούν κατά κάποιο και την πολιτική παρακαταθήκη και κληρονομιά της συνοψίζονται σε τρεις λέξεις: «Πίστη στην Επανάσταση»… Ας το θυμόμαστε την επόμενη φορά που θα σιγοτραγουδήσουμε την δική μας «Ρόζα».