 |
| CIA reference photograph of Soviet medium-range ballistic missile (SS-4 in U.S. documents, R-12 in Soviet documents) in Red Square, Moscow. - Wikipedia |
Του Διευθυντή Προγράμματος Valdai Club, Timofey Bordachev - RT.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Ήμουν εκεί, συμμετείχα σε αυτόν. Αυτός δεν είναι ο Ψυχρός Πόλεμος και η Ρωσία δεν είναι η Σοβιετική Ένωση. Ένα από τα σημάδια των αλλαγών που συντελούνται σήμερα δεν είναι η διαίρεση του κόσμου σε αντίπαλα στρατόπεδα, αλλά μάλλον η προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες που προκύπτουν από μια σύγκρουση μεγάλων δυνάμεων.
Αυτό θα μπορούσε πολύ πιθανό να είναι ένα μήνυμα ότι, στο μέλλον, δε θα δούμε την αποκατάσταση της διπολικής διεθνούς τάξης που υπήρχε από το 1945 έως το 1990.
Η στάση του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου στη σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης δείχνει πως η ανθρωπότητα είναι πλέον πολύ πιο ενωμένη και ικανή να προσαρμοστεί, ακόμη και σε μεγάλες προκλήσεις που μπορεί να μην είχαν οραματιστεί μόλις πριν από λίγο. Διαψεύδει την ιδέα ότι η αμερικανική κεντρική θέση στις παγκόσμιες υποθέσεις συνεχίζει να καθιστά οποιοδήποτε θέμα που σχετίζεται με την Ουάσιγκτον το πιο σημαντικό στον κόσμο και ικανό να προκαλέσει μια παγκόσμια διάσπαση.
Αυτό δε σημαίνει ότι η Ρωσία πρέπει να πιστεύει πως, με το να βρίσκεται στη σωστή πλευρά της ιστορίας, θα εξασφαλίσει αυτόματα την υποστήριξη της πλειοψηφίας των κρατών. Αυτό είναι κάτι για το οποίο μένει να αγωνιστούμε.
Θα ήταν απερίσκεπτο να υποθέσουμε ότι η άρνηση της πλειονότητας των εθνών του κόσμου, που αντιπροσωπεύουν το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού, να συμμετάσχουν στον οικονομικό πόλεμο της Δύσης εναντίον της Ρωσίας σημαίνει υποστήριξη για τη συμπεριφορά της Μόσχας.
Έξι μήνες μετά την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία, η δυναμική της διεθνούς στάσης απέναντι στην πολιτικοστρατιωτική σύγκρουση και τους συμμετέχοντες σε αυτήν δείχνει ότι οι περισσότερες χώρες επιθυμούν να αποστασιοποιηθούν.
Η εξαίρεση εδώ είναι η Κίνα, της οποίας η πολιτική είναι ολοένα και πιο φιλορωσική και, καθώς τα δικά της προβλήματα με τις ΗΠΑ κλιμακώνονται, συνεχίζει να δείχνει το πραγματικό βάθος της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου.
Ωστόσο, αυτή η σχέση προκύπτει από την ανάπτυξη των δύο χωρών τα τελευταία 20 χρόνια και την αντικειμενική σύγκλιση των προσεγγίσεών τους σε μεγάλα συστημικά προβλήματα – δηλαδή δε συνδέεται με την άμεση κρίση στην Ευρώπη.
Είναι, φυσικά, πολύ νωρίς για να πούμε πώς θα είναι η διεθνής τάξη στο μέλλον, αφού η Δύση αναγκαστεί να παραδεχτεί την ιστορική της ήττα στον αγώνα για τη διατήρηση της παγκόσμιας κυριαρχίας. Θα διαμορφωθεί σταδιακά καθώς οι ηγετικές δυνάμεις, συχνά με πολύ επικίνδυνους τρόπους, καθορίζουν τα όρια των δυνατοτήτων ισχύος τους και τα όρια του επιτρεπτού.
Αυτή η διαδικασία, δεδομένου του παραλογισμού ενός μεγάλου γενικού πολέμου και της κλίμακας των μακροχρόνιων προβλημάτων, είναι πιθανό να είναι πολύ πιο παρατεταμένη από προηγούμενα επεισόδια ριζικής αλλαγής στη διεθνή τάξη. Βρισκόμαστε τώρα μάρτυρες ενός από τα πρώτα στάδια μιας διαρκούς παγκόσμιας πολιτικής αναδιάταξης. Στην πραγματικότητα, μιλάμε για το τέλος μιας περιόδου που κράτησε αρκετές εκατοντάδες χρόνια.
Αλλά και σε αυτό το στάδιο, μπορούμε ήδη να δούμε κάποια σημάδια συμπεριφοράς δυνάμεων που θα αποτελέσουν συστημικούς παράγοντες στην ανάπτυξη της διεθνούς πολιτικής. Επομένως, είναι σημαντικό ένα σημάδι των αλλαγών που συντελούνται να μην είναι η διαίρεση του κόσμου σε αντίπαλα στρατόπεδα, αλλά αντίθετα – ως επί το πλείστον – προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες που προκύπτουν από τη σύγκρουση.
Αυτό πιθανότατα θα μπορούσε να είναι ένα μήνυμα πως δε διατρέχουμε τον κίνδυνο να αποκαταστήσουμε το διπολικό σύστημα που χαρακτήριζε τη διεθνή τάξη της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου. Και μπορούμε να κάνουμε ένα επιπλέον επιχείρημα ότι οι κανόνες και τα πρότυπα συμπεριφοράς εκείνης της εποχής δεν μπορούν παρά να λειτουργήσουν ως μάθημα για την εξωτερική μας πολιτική στη σύγχρονη εποχή.
Η ναυαρχίδα μιας τέτοιας προσαρμογής είναι φυσικά η Ινδία, ένα από τα μεγαλύτερα σε πληθυσμό κράτη, που έχει πολύ σοβαρές φιλοδοξίες ως προς το ρόλο της στον κόσμο. Μέχρι στιγμής, δεν έχει επιτύχει την οικονομική, στρατιωτική ή ανθρώπινη ανάπτυξη που θα την έκανε πραγματική μεγάλη δύναμη. Αλλά την ίδια στιγμή, η Ινδία είναι ο ηγέτης μιας πλειοψηφίας που δεν έχει καμία πρόθεση να αφήσει τον εαυτό της να χωριστεί σε αντίπαλα στρατόπεδα ή να γίνει βάση πόρων για έναν αντίπαλο όπως η Αμερική, η Ρωσία ή η Κίνα. Το Νέο Δελχί διατηρεί σταθερά επιχειρηματική σχέση με τη Μόσχα και έχει γίνει ένας από τους μεγαλύτερους εταίρους εξωτερικού εμπορίου της Ρωσίας τους τελευταίους μήνες.
Ινδοί αξιωματούχοι τονίζουν συνεχώς πως η κοσμοθεωρία τους δεν είναι αντιρωσική και η επιφυλακτικότητα σε ορισμένους τομείς όσον αφορά τη συνεργασία με τη Ρωσία σχετίζεται μόνο με ένα βάσιμο φόβο ότι οι εγχώριες επιχειρηματικές ανησυχίες θα εκτεθούν σε αντίποινα των ΗΠΑ.
Η Ινδία θεωρείται ως πρότυπο από τις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Βλέπουμε συγκεκριμένα ότι, έξι μήνες αφότου η κρίση Ρωσίας-Δύσης μετατράπηκε σε πολιτικοστρατιωτική σύγκρουση, ο αριθμός των χωρών που είναι πρόθυμες έστω και προφορικά να υποστηρίξουν τις ΗΠΑ στον αγώνα τους εναντίον της Μόσχας έχει μειωθεί περισσότερο από το μισό.
Έτσι, την περασμένη εβδομάδα, η προσοχή των παρατηρητών στράφηκε σε μια προσπάθεια συγκέντρωσης της υποστήριξης των χωρών του ΟΗΕ γύρω από μια νέα δήλωση που καταδικάζει την πολιτική της Ρωσίας στο ζήτημα της Ουκρανίας. Ενώ περισσότερες από 140 χώρες υποστήριξαν ένα παρόμοιο ψήφισμα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το Μάρτιο, μόνο 58 ακολούθησαν αυτή τη φορά.
Συνολικά 30 από αυτά είναι επίσημα μέλη του στρατιωτικού μπλοκ του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και πολλά άλλα δεσμεύονται στην Ουάσιγκτον με διμερείς αμυντικές συνθήκες.
Έτσι, περισσότερα από τα δύο τρίτα ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας έχουν αποφύγει να περιγράψουν τη θέση τους για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Αυτό είναι, φυσικά, εν μέρει αποτέλεσμα της ρωσικής και της κινεζικής διπλωματίας, που επισημαίνουν συνεχώς πως η πραγματική αιτία του πολέμου στην Ευρώπη είναι η πολιτική των ΗΠΑ.
Αλλά αυτή η δυναμική δείχνει πρώτα και κύρια ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες κατανοούν πως υπάρχουν ευκαιρίες για αυτές να μην κάνουν μια τέτοια επιλογή. Αντίθετα, μια στρατηγική απόστασης από τη σύγκρουση είναι πιο ορθολογική και δικαιολογημένη στο τρέχον πλαίσιο. Και, καθώς οι υποθέσεις στην Ευρώπη συνεχίζουν και παίρνουν τα χαρακτηριστικά μιας μόνιμης σύγκρουσης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, με ποικίλους βαθμούς έντασης, το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου θα προσαρμόζεται όλο και περισσότερο στη ζωή υπό αυτές τις συνθήκες.
Για τις ίδιες τις ΗΠΑ, η μείωση της ικανότητάς τους να επιβάλλουν τη βούλησή τους οδήγησε σε μια στρατηγική εκφοβισμού και πίεσης σε ανεξάρτητους παράγοντες στη διεθνή κοινότητα.
Ωστόσο, ούτε αυτή η πολιτική θα είναι επιτυχής. Παρόλο που η Ουάσιγκτον έχει μια τεράστια κατασταλτική μηχανή στη διάθεσή της, η μετατροπή όλων των διεθνών δραστηριοτήτων της σε επιβολή «κυρώσεων» θα την καθιστούσε εντελώς αναποτελεσματική.
Τούτου λεχθέντος, σίγουρα δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ένα τέτοιο σενάριο. Ως αποτέλεσμα, όλο και περισσότερες χώρες θα συνεργάζονται τόσο με τη Ρωσία όσο και με τη Δύση και ο ρυθμός αυτής της συνεργασίας θα εξαρτηθεί από την πιθανότητα να πάρουμε κάτι από αυτούς τους δύο αντιπάλους.
Με τη σειρά της, η σύγκρουση στην Ευρώπη θα γίνεται ολοένα και πιο εντοπισμένη και θα έχει άμεσο ενδιαφέρον μόνο για τους κύριους συμμετέχοντες. Αυτό που κάνει ο υπόλοιπος κόσμος είναι να προσπαθεί να μη συμμετέχει.
Για τη Ρωσία, αυτό σημαίνει πως πρέπει να παραμείνει ανοιχτή και ικανή να προσφέρει στις αναπτυσσόμενες χώρες ό,τι απαιτούν – στους τομείς της ενέργειας, των αγαθών, της επιστήμης ή της εκπαίδευσης. Αλλά δεν υπάρχει απολύτως καμία ανάγκη να παρασύρουμε κανέναν στον αγώνα για τα ρωσικά συμφέροντα και αξίες – αυτό ακριβώς που ο περισσότερος κόσμος θέλει να αποφύγει.
Έτσι, μπορούμε να είμαστε σχετικά ήρεμοι – θα αποφευχθεί η διαίρεση του κόσμου σε αντίπαλα στρατόπεδα, που αποτελεί αναπόσπαστη προϋπόθεση για το ξέσπασμα ενός μεγαλύτερου πολέμου.
