Abdullah Bozkurt - nordicmonitor.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η κίνηση, που τέθηκε στην ημερήσια διάταξη του κοινοβουλίου με τροπολογία της τελευταίας στιγμής σε νομοσχέδιο κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο βήμα, επέτρεψε τη μεταφορά μετρητών, χρυσού και άλλων περιουσιακών στοιχείων στην Τουρκία χωρίς να απαιτείται εξήγηση της προέλευσής τους και χωρίς κυρώσεις από τις τουρκικές αρχές.
Η τροπολογία εγκρίθηκε γρήγορα από το κοινοβούλιο, το οποίο ελέγχεται από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εν μέσω διαμαρτυριών της αντιπολίτευσης ότι η Τουρκία είχε μετατραπεί σε παράδεισο για ξέπλυμα χρήματος και παράνομη χρηματοδότηση.
Την τελευταία δεκαετία, η Τουρκία, υπό το διεφθαρμένο καθεστώς του Ερντογάν, έχει μετατραπεί σε μια χώρα όπου τόσο οι κρατικοί όσο και οι μη κρατικοί παράγοντες βρίσκουν πολύ εύκολο να σταθμεύσουν τα χρήματά τους, ειδικά χρησιμοποιώντας κρατικές τράπεζες, με ανώτερους πολιτικούς ηγέτες να εμπλουτίζονται με άγνωστες προμήθειες για τέτοιες μεταφορές.
Τόσο το Ιράν όσο και η Ρωσία έχουν αξιοποιήσει το τραπεζικό σύστημα της Τουρκίας για να παρακάμψουν τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ και τους δυτικούς συμμάχους τους, ενώ τα δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος και οι τζιχαντιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν την Τουρκία ως κόμβο για τη μεταφορά κεφαλαίων.
Η τροπολογία εισήχθη στην ημερήσια διάταξη του κοινοβουλίου από το κόμμα του Ερντογάν όταν οι νομοθέτες συζητούσαν τον νόμο αριθ. 7417, ο οποίος ουσιαστικά εισήγαγε αλλαγές στους υπολογισμούς μισθοδοσίας στο δημόσιο. Δεν είχε καμία σχέση με αυτό που η κυβέρνηση αποκάλεσε «αμνηστία πλούτου», ή varlık barışı στα τουρκικά.
Στο νομοσχέδιο δεν υπήρχε πρόβλεψη για τέτοια αμνηστία και δεν προτάθηκε καμία τροπολογία κατά τη συζήτηση στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή πριν αποσταλεί στο βήμα. Στόχος ήταν να αποφευχθεί οποιαδήποτε συζήτηση για καταγγελίες για ξέπλυμα χρήματος. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ενημερώθηκαν για την τροπολογία 10 λεπτά πριν εισαχθεί στο βήμα, στερώντας τους την ευκαιρία να εξετάσουν ενδελεχώς το κείμενο και να καταθέσουν προτάσεις για διακοπή ή τουλάχιστον καθυστέρηση.
Όταν το νομοσχέδιο παρουσιάστηκε στη Γενική Συνέλευση για τελική ψηφοφορία την 1η Ιουλίου 2022, μια ομάδα βουλευτών με επικεφαλής τον έμπιστο του Ερντογάν Μουσταφά Ελίτας, πρώην υπουργός, υπέβαλε την τροπολογία. Εγκρίθηκε γρήγορα με λίγη συζήτηση σχετικά με το τι συνεπάγεται στην πραγματικότητα η τροπολογία. Έγινε νόμος όταν υπογράφηκε από τον Πρόεδρο Ερντογάν τέσσερις ημέρες αργότερα και δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα.
Σύμφωνα με την τροπολογία, τόσο τα άτομα όσο και οι οντότητες έχουν μέχρι τις 31 Μαρτίου 2023 για να φέρουν μετρητά, χρυσό και άλλο κεφαλαιουχικό πλούτο από το εξωτερικό που δεν είχαν αποκαλυφθεί προηγουμένως στην Τουρκία. Το νομοσχέδιο δεν επιτρέπει κανέναν έλεγχο ή έρευνα για τέτοια περιουσιακά στοιχεία σε καμία περίπτωση, παρέχοντας πλήρη ασυλία για ξέπλυμα χρήματος, διακινητές ναρκωτικών και άλλους που μεταφέρουν τον πλούτο τους στην Τουρκία. Όσοι ήταν ήδη υπό έρευνα από κυβερνητικούς ελεγκτές θα μπορούν επίσης να εκμεταλλευτούν αυτόν τον νόμο εάν ισχυριστούν ότι ο υπό έλεγχο πλούτος αποκτήθηκε με τέτοιες μεταβιβάσεις.
Η κυβέρνηση δεν θα επιβάλει φόρους σε τέτοιες μεταφορές εάν τα μεταφερόμενα κεφάλαια διατηρούνταν σε τράπεζα για τουλάχιστον ένα χρόνο.
Η αντιπολίτευση, αιφνιδιασμένη από την τροπολογία της τελευταίας στιγμής, διαμαρτυρήθηκε για το νομοσχέδιο και ισχυρίστηκε ότι η κυβέρνηση του Ερντογάν ήταν αποφασισμένη να μετατρέψει την Τουρκία σε κόμβο ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. «Εάν ψηφίσετε νόμους που επιτρέπουν το ξέπλυμα χρήματος και μετατρέψετε την Τουρκία σε κέντρο ξεπλύματος βρώμικου χρήματος με τέτοιες τροπολογίες, σημαίνει πως ρίχνετε αυτή τη χώρα σε καταστροφή», δήλωσε ο Abdüllatif Şener, βουλευτής της αντιπολίτευσης από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP).
«Υποβάλετε ένα νομοσχέδιο που ξεπλένει χρήματα που προέρχονται από λαθρεμπόριο, εμπόριο ναρκωτικών, εμπορία γυναικών και τρομοκρατία, τα οποία θα έπρεπε να αποτελέσουν αντικείμενο ποινικής έρευνας. Προσπαθείτε να το κάνετε αυτό από το κοινοβούλιο», πρόσθεσε.
Υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση δεν συμπεριέλαβε μια τέτοια διάταξη στο αρχικό νομοσχέδιο και δεν την παρουσίασε σε ακροάσεις επιτροπών για να κρύψει τις πραγματικές της προθέσεις και να περιορίσει τη συζήτηση για τους κινδύνους υιοθέτησης ενός τέτοιου νομοσχεδίου. Κατηγόρησε την κυβέρνηση Ερντογάν πως μετέτρεψε την Τουρκία σε κράτος μαφίας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση Ερντογάν πιέζει για παραθυράκια για άτομα που φέρνουν μετρητά και περιουσιακά στοιχεία στη χώρα χωρίς να τίθενται ερωτήσεις σχετικά με το πώς τα κέρδισαν ή από πού προέρχονται. Το 2016 μια παρόμοια διάταξη προωθήθηκε από το κοινοβούλιο παρέχοντας πλήρη ασυλία τόσο από ποινικές όσο και από διοικητικές έρευνες για τέτοιες μεταφορές. Η διάταξη, που προορίζεται να είναι προσωρινή, έχει παραταθεί επτά φορές έκτοτε.
Η κυβέρνηση δεν αποκάλυψε πόσα χρήματα δηλώθηκαν ως μέρος της αμνηστίας πλούτου το 2016 και το επόμενο έτος. Τα μόνα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα δημόσια δόθηκαν για τα έτη 2018 και 2019 από νομοθέτη του κυβερνώντος κόμματος κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης στο κοινοβούλιο τον Οκτώβριο του 2020 — 16 δισεκατομμύρια TL και 17 δισεκατομμύρια TL, αντίστοιχα. Κανένας αριθμός δεν αποκαλύφθηκε για τα επόμενα χρόνια.
Εκτός από τα χρήματα που πήγαν στην Τουρκία από εγκληματικές οργανώσεις και ορισμένες ξένες κυβερνητικές οντότητες, ο Πρόεδρος Ερντογάν φέρεται να έφερε επίσης δισεκατομμύρια από το εξωτερικό που έλαβε από μίζες και δωροδοκίες. Φοβούμενος ότι οι ΗΠΑ μπορεί να ακολουθήσουν την πορεία του πλούτου του που ήταν κρυμμένος στο εξωτερικό, φέρεται να έδωσε εντολή στους συντρόφους του να εξασφαλίσουν τα χρήματά του φέρνοντάς τα στην Τουρκία με διάφορα σχέδια.
Η κίνηση του Ερντογάν έγινε μετά την έγκριση της Βουλής των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ στις 29 Οκτωβρίου 2019, του HR4695, τον νόμο για την προστασία από τη σύγκρουση από την Τουρκία (PACT), ο οποίος θα απαιτούσε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να αναφέρει την εκτιμώμενη καθαρή θέση και τις γνωστές πηγές εισοδήματος του Ερντογάν και μέλη της οικογένειάς του, συμπεριλαμβανομένων των περιουσιακών στοιχείων, των επενδύσεων, άλλων επιχειρηματικών συμφερόντων και των σχετικών πληροφοριών για την πραγματική ιδιοκτησία. Ο υπουργός Εξωτερικών θα είχε λάβει εντολή να διαβουλεύεται με τον υπουργό Οικονομικών και τον διευθυντή της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών κατά την προετοιμασία της έκθεσης.
Παρόμοια διάταξη σχετικά με τον Ερντογάν εγκρίθηκε επίσης από τη Γερουσία στον Νόμο για την Προώθηση της Αμερικανικής Εθνικής Ασφάλειας και την Αποτροπή της αναζωπύρωσης του ISIS του 2019 (S.2641).
Οι έρευνες για δωροδοκία το 2013 αποκάλυψαν ότι ο Ερντογάν και οι συνεργάτες του πήραν ένα τεράστιο ποσό δωροδοκιών από έναν Ιρανό πράκτορα ονόματι Reza Zarrab, ο οποίος ξέπλυνε κεφάλαια της ιρανικής κυβέρνησης χρησιμοποιώντας την τουρκική κρατική τράπεζα Halkbank για να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις. Και πάλι, οι ίδιες έρευνες έδειξαν ότι ο γιος του Ερντογάν, Μπιλάλ, πήρε κρυφά χρήματα από τον κάποτε χρηματοδότη της Αλ Κάιντα Γιασίν αλ-Κάντι, στενό φίλο του Τούρκου προέδρου.
Με τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ και την ΕΕ στους Ρώσους ολιγάρχες από την έναρξη της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας, η Τουρκία έχει γίνει διέξοδος για πολλούς Ρώσους να σταθμεύσουν τον πλούτο τους και να αξιοποιήσουν το τραπεζικό σύστημα. Η κυβέρνηση Ερντογάν ανακοίνωσε δημόσια πως δεν θα ενταχθεί στις δυτικές κυρώσεις, καθιστώντας την Τουρκία μόνο σύμμαχο του ΝΑΤΟ που δεν επέβαλε κυρώσεις στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία.
Η καταστολή των δικτύων οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια έχει επίσης ωθήσει πολλά πρόσωπα του εγκλήματος να εγκατασταθούν στην Τουρκία και να μεταφέρουν τον πλούτο τους εκεί για να τον προστατεύσουν από κατάσχεση. Ειδικά οι έμποροι ναρκωτικών έχουν στραφεί προς την Τουρκία για να εκμεταλλευτούν το ανεκτικό περιβάλλον που προσφέρει το καθεστώς Ερντογάν, εφόσον πληρώνουν τις οφειλές τους στην πολιτική ηγεσία.
Τον Οκτώβριο του 2021 η Ειδική Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF), ο παγκόσμιος επόπτης για το ξέπλυμα χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, τοποθέτησε την Τουρκία στη γκρίζα λίστα των χωρών της επειδή βρήκε μια σειρά στρατηγικών ελλείψεων στην καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η Τουρκία δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για τον χαρακτηρισμό της FATF καθώς δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμη αυτές τις ελλείψεις. Στην πραγματικότητα, σκόπιμα δημιουργήθηκαν περισσότερα κενά από την κυβέρνηση Ερντογάν μέσω νομοθετικών και διοικητικών αλλαγών.
