 |
| mfa.gov.tr |
Τουρκμέν Τερζί - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Τουρκία συνέχισε την αναζήτηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην αμφισβητούμενη ανατολική Μεσόγειο, αλλά αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, με μια συνεχιζόμενη διαμάχη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τα θαλάσσια σύνορα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Οι δραστηριότητες γεώτρησης της Τουρκίας κοντά σε ύδατα που διεκδικεί το ψευδοκράτος [ο Τούρκος συγγραφέας το αναφέρει με διαφορετικό όνομα], που αναγνωρίζονται μόνο από την Τουρκία, και τόσο η Ελλάδα όσο και η Κυπριακή Δημοκρατία έχουν εξοργίσει τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα την Ελλάδα. Επιπλέον, η θαλάσσια συμφωνία της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης της Λιβύης το 2019, η οποία οριοθέτησε τα κοινά θαλάσσια σύνορα των χωρών, επιτρέπει στην Τουρκία να έχει μεγαλύτερη υφαλοκρηπίδα στη Μεσόγειο Θάλασσα, περιπλέκοντας περαιτέρω τη θαλάσσια διαμάχη της Τουρκίας με τους μεσογειακούς γείτονές της. Παρά την κριτική από τα μέλη της ΕΕ και τη διεθνή κοινότητα, η Τουρκία έχει κάνει πολλά για να διασφαλίσει πως η θαλάσσια συμφωνία της με τη Λιβύη είναι νόμιμη. Ως προς αυτό, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και η Νάτζλα αλ-Μανγκούς, υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης, που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, υπέγραψαν συμφωνία στη λιβυκή πρωτεύουσα τη Δευτέρα, η οποία επιτρέπει την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ύδατα της Μεσογείου της Λιβύης, τρία χρόνια μετά τη συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα.
«Υπογράψαμε ένα μνημόνιο κατανόησης για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων στα χωρικά ύδατα της Λιβύης και στο λιβυκό έδαφος, από κοινές τουρκολιβυκές εταιρείες», δήλωσε ο Τσαβούσογλου σε συνέντευξη Τύπου στην Τρίπολη. Η Al-Mangoush τόνισε επίσης τη σημασία της συμφωνίας, ειδικά υπό το φως της «ουκρανικής κρίσης και των επιπτώσεών της» στις ενεργειακές αγορές. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Sameh Shoukry αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της συμφωνίας και συμφώνησαν να συναντηθούν την Κυριακή για διαβουλεύσεις, σύμφωνα με το France24.
Η Τουρκία και η Λιβύη έχουν μακρά ιστορία που χρονολογείται από την Οθωμανική εποχή, και από τη δεκαετία του 1970 η Λιβύη είναι ένας σημαντικός εμπορικός και επενδυτικός προορισμός για την Τουρκία, ιδιαίτερα για τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες, οι οποίες ολοκλήρωσαν έργα δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Μουαμάρ Καντάφι. Η Άγκυρα ήταν απρόθυμη να χάσει την επιχειρηματική πρόοδο που σημειώθηκε στη Λιβύη μετά την πτώση του Καντάφι το 2011 και υποστήριξε την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA), με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Fayez al-Sarraj, το 2019 εναντίον του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του στρατιωτικού αρχηγού Khalifa Haftar), με την υποστήριξη εκείνη την εποχή από την Αίγυπτο, τη Ρωσία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τουρκικά μαχητικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη απέτρεψαν την κατάληψη της Τρίπολης από τον Χάφταρ το 2019 και έκτοτε η Άγκυρα έχει εδραιώσει την πολιτική, στρατιωτική και επιχειρηματική παρουσία της στη δυτική Λιβύη.
Φυσικά, η Λιβύη παραμένει ένας σημαντικός σύμμαχος για την Τουρκία, αλλά η συμφωνία της Άγκυρας για τους θαλάσσιους υδρογονάνθρακες με την κυβέρνηση της Τρίπολης αφορά περισσότερο την παρουσία της Άγκυρας στα ύδατα της ανατολικής Μεσογείου ενάντια σε ισχυρά κράτη. Η Ελλάδα και η Αίγυπτος υπέγραψαν συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης για τη δημιουργία αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ των δύο χωρών στις 6 Αυγούστου 2020, μετά τη συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη το 2019. Μετά την ανακάλυψη σημαντικών αποθεμάτων φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου, της Αιγύπτου και του Ισραήλ την περασμένη δεκαετία, το Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) ανακοινώθηκε στο Κάιρο το 2019. Το 2020, η Αίγυπτος και η Ελλάδα μετέτρεψαν το EMGF σε διεθνή διακυβερνητικό οργανισμό προσκαλώντας την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ιορδανία και την Παλαιστίνη να συμμετάσχουν. Η Τουρκία αποκλείστηκε από το φόρουμ. Ο κύριος στόχος του EMGF είναι η εξαγωγή φυσικού αερίου της Μεσογείου στην Ευρώπη και η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης των χωρών της ΕΕ από τη Ρωσία. Ωστόσο, η Αίγυπτος και η Ελλάδα δεν μοιράζονται θαλάσσια σύνορα, και τα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας με τη Λιβύη περιπλέκουν περαιτέρω τη συνεργασία μεταξύ αυτών των χωρών στην ανατολική Μεσόγειο. Η κυβέρνηση της Άγκυρας λέει ότι ο φθηνότερος και ασφαλέστερος τρόπος μεταφοράς φυσικού αερίου της Μεσογείου στην Ευρώπη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω τουρκικού εδάφους.
Επί του παρόντος επικρατεί ένταση μεταξύ του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη σχετικά με την υποτιθέμενη στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου από την Αθήνα και τα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας με τα ελληνικά νησιά στα ανοιχτά του Αιγαίου και των νότιων ακτών της. Η Ελλάδα και το Ισραήλ αντιτάχθηκαν και οι δύο στις δραστηριότητες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά το ΑΚΡ κατάφερε να αποκαταστήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ μετά από μια δεκαετή ρήξη. Η ισραηλινή κυβέρνηση ενέκρινε την Κυριακή το διορισμό της Irit Lillian ως νέα πρέσβης του Ισραήλ στην Τουρκία, σηματοδοτώντας τον πρώτο διορισμό πρεσβευτή από το 2018.
Παρά τις πολιτικές εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας για το ζήτημα της Παλαιστίνης, οι δύο χώρες έχουν αυξηθεί στο εμπόριο τα τελευταία χρόνια. Αρκετά διεθνή μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι το Ισραήλ εισήγαγε έως και τα τρία τέταρτα του πετρελαίου του από τον ημιαυτόνομο κουρδικό βορρά του Ιράκ, προκαλώντας ρήξη μεταξύ Ερμπίλ και Βαγδάτης, ενώ οι εξαγωγές πετρελαίου του βορείου Ιράκ μεταφέρονται από το μεσογειακό λιμάνι της Τουρκίας Τζεϊχάν και πηγαίνοντας στο Ισραήλ.
Διεθνείς εμπειρογνώμονες σχολιάζουν πως ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που οδηγεί στην προσέγγιση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας είναι το φυσικό αέριο, το οποίο το Ισραήλ ανακάλυψε στα ανοιχτά του το 2010. Η Τουρκία είναι ο πιο οικονομικά βιώσιμος προορισμός μεταφοράς για να μεταφέρει ισραηλινό αέριο στην Ευρώπη. Η πρόσφατη ενεργειακή συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη και η εξομάλυνση των δεσμών της Άγκυρας με το Ισραήλ καθιστούν την Τουρκία σημαντικό ενεργειακό διάδρομο αφού η Ρωσία μείωσε τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος με την Ουκρανία στις αρχές του έτους.