Ανάλυση
Από: analyst.gr / Γράφει ο Βασίλης Βιλιάρδος
Το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας, η τιμή του φυσικού αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο ενέργειας «ICE-Endex» ήταν σε αρνητικά επίπεδα (πηγή), για πρώτη φορά στην ιστορία – γεγονός που σημαίνει πως εάν κάποιος ήθελε να πουλήσει φυσικό αέριο, θα έπρεπε να πληρώσει τους αγοραστές αντί να τον πληρώσουν. Εύλογα ίσως, αφού από τα 641 πλοία LNG που κυκλοφορούν στον πλανήτη, εξήντα τουλάχιστον είναι αγκυροβολημένα στην Ευρώπη – όπου δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ξεφορτώσουν το φορτίο τους (πηγή).
Εν προκειμένω, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ένας ενεργειακός αναλυτής, οι κυβερνήσεις της ΕΕ πανικοβλήθηκαν, αγοράζοντας φυσικό αέριο σαν να ήταν χαρτί υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας – πριν από όλες η Γερμανία (πηγή), η οποία αγόραζε όλες όσες ποσότητες εύρισκε, σε οποιεσδήποτε τιμές, με αποτέλεσμα να τις εκτοξεύσει στα ύψη (ανάλυση).
Εξέλιξη της τιμής του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ
Έτσι, η τιμή του φυσικού αερίου στις 11 Αυγούστου με παράδοση το Σεπτέμβρη, είχε εκτοξευθεί στην ΕΕ στα 62,54 $ ανά εκ. Btu, από 49 $ στις 14 Ιουλίου – όταν στις ΗΠΑ κόστιζε «μόλις» 8,30 $. Τώρα όμως η τιμή στην ΕΕ είναι στα 40,04 $ για παράδοση Δεκέμβρη (πηγή) – ενώ στις ΗΠΑ πτωτική, στα 5,68 $ (γράφημα, πηγή).
Συνεχίζοντας, εύλογα αναρωτιέται κανείς πώς είναι δυνατόν ένα τόσο πολύτιμο αγαθό, όπως το φυσικό αέριο, να μην κοστίζει ξαφνικά τίποτε, όπως συνέβη τη Δευτέρα – επίσης γιατί τα 60 πλοία LNG δεν ξεφορτώνουν, παρά το ότι κοστίζουν 500.000 $ την ημέρα. Η αιτία και για τα δύο είναι ουσιαστικά το ότι, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης στην ΕΕ είναι κατά μέσον όρο γεμάτες κατά 93,4% – ενώ στις πιο σημαντικές εισαγωγικές αγορές, στη Γερμανία και στην Ιταλία, δεν υπάρχει καθόλου χώρος αποθήκευσης.
Επομένως, μπορεί να τροφοδοτηθεί φυσικό αέριο στο διασυνδεδεμένο δίκτυο, μόνο τόσο όσο καταναλώνεται – κάτι που είναι ακόμη χαμηλό, αφού οι μέσες θερμοκρασίες στην Ευρώπη είναι σε ύψη ρεκόρ για την εποχή, έως και 8 βαθμούς πάνω από το μέσον όρο στην κεντρική Ευρώπη. Την ίδια στιγμή έχει αυξηθεί η πλωτή αποθήκευση στα δεξαμενόπλοια από χώρες που δεν έχουν επαρκείς εγκαταστάσεις, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί η συνολική χωρητικότητα του στόλου των LNG κατά 10% – σε μία εποχή που η πλειονότητα τους συνδέεται με μακροπρόθεσμα συμβόλαια μεταφοράς, οπότε έχει εκτοξευθεί η αγορά spot.
Εν τούτοις, η παγκόσμια αγορά δεν ενδιαφέρεται συνήθως για τέτοια θέματα – αφού για τα hedge funds, καθώς επίσης για τους εμπορικούς ομίλους που αγοράζουν το φυσικό αέριο από τα λιμάνια εξαγωγής των ΗΠΑ, της Νιγηρίας, του Κατάρ ή της Αλγερίας, αυτό που τελικά μετράει είναι το περιθώριο κέρδους τους.
Εν προκειμένω, την εποχή που οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εξακολουθούσαν να αγοράζουν σαν τρελές φυσικό αέριο σε οποιαδήποτε τιμή, μπορούσαν να κερδίζουν περίπου 150 εκ. $ με ένα μόνο φορτίο LNG που παρέδιδαν – κάτι που αποτελεί πλέον παρελθόν. Τότε, στα τέλη Αυγούστου, οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου είχαν εκτοξευθεί πάνω από 340 € ανά μεγαβατώρα – ενώ πριν τον πόλεμο, η τιμή ήταν στα 30 ευρώ.
Όταν τώρα τα δεξαμενόπλοια έφευγαν από τα λιμάνια εξαγωγής, πριν μερικές εβδομάδες, ανάλογα με τις αποστάσεις, η τιμή αγοράς για μία μεγαβατώρα ήταν ακόμη πάνω από 200 € – ενώ σήμερα η μέση τιμή είναι στα 20 €. Επομένως όποιος πουλάει εγγράφει ζημίες – χωρίς να γνωρίζουμε ποιος το κάνει, αλλά μόνο ότι σίγουρα συμβαίνει, αφού διαφορετικά δεν θα κατέρρεαν οι τιμές, φτάνοντας ακόμη και σε αρνητικά επίπεδα.
Πιθανότατα πρόκειται για κερδοσκόπους που αγόρασαν το φυσικό αέριο όταν τα δεξαμενόπλοια ήταν ακόμη στη θάλασσα, με συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, έχοντας πλέον προβλήματα ρευστότητας – οπότε, σε μία τέτοια περίπτωση, μπορεί να προκύψουν αρνητικές τιμές, σε ακραίες φυσικά περιπτώσεις.
Μέχρι στιγμής πάντως έχει συμβεί μόνο μία φορά κάτι ανάλογο με το πετρέλαιο – την εποχή που η πανδημία προκάλεσε ξαφνική και τόσο μεγάλη πτώση της φυσικής ζήτησης στο εμπορικό κέντρο των ΗΠΑ (Cushing στην Οκλαχόμα), ώστε ένα βαρέλι πετρελαίου WIT να αποτιμηθεί στα -37 $ στο τέλος της ημερήσιας διαπραγμάτευσης.
Ως εκ τούτου, τα 60 δεξαμενόπλοια που ευρίσκονται στα λιμάνια της Ευρώπης ή το 10% του συνόλου του παγκοσμίου στόλου, περιμένουν και δεν ξεφορτώνουν, κοστίζοντας όμως 500.000 $ την ημέρα – σημειώνοντας πως η Γερμανία δεν έχει ούτε ένα τερματικό LNG. Το γεγονός αυτό είναι συνώνυμο με μία ωρολογιακή βόμβα – η οποία θα απασφαλισθεί, εάν δεν πέσουν οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη, με την έννοια πως θα υπάρξουν μαζικές χρεοκοπίες των εμπόρων LNG.
Εάν τώρα πέσουν οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη, θα αυξηθεί απότομα η κατανάλωση – όπου όμως οι δυνατότητες εκφόρτωσης και υγροποίησης στους ευρωπαϊκούς τερματικούς σταθμούς, δεν θα επαρκούν για να τροφοδοτήσουν το αέριο από τα δεξαμενόπλοια «πλωτές εγκαταστάσεις αποθήκευσης» στο δίκτυο τόσο γρήγορα, όσο καταναλώνεται. Επομένως, για να αντισταθμισθεί η διαφορά, θα πρέπει να τροφοδοτηθούν οι απαραίτητες ποσότητες από τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης – οι οποίες θα αδειάσουν γρήγορα, ενώ τα δεξαμενόπλοια θα αργήσουν να επιστρέψουν, έχοντας ήδη καθυστερήσει στα ευρωπαϊκά λιμάνια.
Εκτός αυτού, θα αργήσουν ακόμη περισσότερο να ξεφορτώσουν, αφού οι κερδοσκόποι θα περιμένουν να αυξηθούν οι τιμές – ενώ τότε θα υπάρξει μποτιλιάρισμα στα τερματικά, επειδή θα θελήσουν να το κάνουν πολλά μαζί. Το μεγάλο ερώτημα δε που προκύπτει εδώ είναι, εάν αυτό το κενό μπορεί να καλυφθεί από άλλα δεξαμενόπλοια – σημειώνοντας πως λόγω των χαμηλών περιθωρίων κέρδους και της συμφόρησης στην Ευρώπη, ορισμένα από τα δεξαμενόπλοια που φεύγουν τώρα από τα λιμάνια εξαγωγής των ΗΠΑ, του Κατάρ κλπ., είναι πιθανόν να κατευθυνθούν σε άλλες αγορές της Ασίας ή της Ν. Αμερικής.
Παρά το ότι λοιπόν οι τρέχουσες τιμές του φυσικού αερίου είναι χαμηλές, δεν οδηγούν στην άμβλυνση της ενεργειακής κρίσης, αφού έχουν αγορασθεί οι περισσότερες ποσότητες με υψηλές τιμές – ενώ μπορεί να την επιδεινώσουν έμμεσα σε λίγους μήνες, όταν μειωθούν οι θερμοκρασίες και εκτοξευθεί η κατανάλωση στα ύψη.
Κανένας δεν μπορεί άλλωστε να γνωρίζει εάν τα συστήματα αποθήκευσης θα είναι σε θέση να αντισταθμίσουν τη διαφορά – ή τι αντίκτυπο θα έχουν όλα αυτά στις τιμές του φυσικού αερίου. Πόσο μάλλον όταν το κόστος αναμονής των δεξαμενοπλοίων θα προστεθεί στην τιμή – ενώ η προμήθεια LNG δεν σχεδιάσθηκε κεντρικά, με απόλυτη ακρίβεια, αλλά αφέθηκε στην αναταραχή των παγκοσμίων αγορών.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας οι δύο λύσεις, δηλαδή η προμήθεια φυσικού αερίου μέσω των αγωγών ή των δεξαμενοπλοίων LNG, με βάση τις θεωρητικές δυνατότητες παράδοσης, δεν συγκρίνονται μεταξύ τους – όπου η παροχή μέσω LNG απαιτεί ένα εξελιγμένο χρονοδιάγραμμα, επαρκή τερματικά και εντελώς διαφορετικές ρεζέρβες, από την παροχή μέσω των αγωγών. Είναι εντελώς ανόητο λοιπόν το ότι, τίποτα από όλα αυτά δεν υπάρχει στην ΕΕ – ενώ το χρονοδιάγραμμα είναι θέμα των κερδοσκόπων.
Με απλά λόγια, ενώ το «παλαιό» εμπόριο φυσικού αερίου εξακολουθούσε να χαρακτηρίζεται από προβλέψιμες, αξιόπιστες, καθώς επίσης σοβαρά συμφωνημένες τιμές και από τα δύο μέρη, το «νέο» εμπόριο φυσικού αερίου είναι χαοτικό και αναξιόπιστο – ενώ υπόκειται σε μια παράλογη δυναμική τιμών που ελέγχεται από κερδοσκόπους. Εύλογα επομένως προβλέπεται μια καταιγίδα, χωρίς υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ. Είναι δε κωμικοτραγικό το ότι, ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής LNG της ΕΕ, μετά τις ΗΠΑ, είναι η Ρωσία, από τα διάφορα λιμάνια της (εικόνα) – ενώ οι μεταφορές του LNG επιβαρύνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό το περιβάλλον. Το επόμενο ανέκδοτο δε θα είναι ενδεχομένως το ότι, επειδή τα ρωσικά λιμάνια είναι πιο κοντά, θα έχει ξανά η ΕΕ ανάγκη (και εξάρτηση από) τη Ρωσία.