Καθώς η ύφεση και ακόμη και η πτώση στοιχειώνουν την ΕΕ , στον κόσμο μετά το Nord Stream, το Ηνωμένο Βασίλειο με τη σειρά του έχει τα δικά του προβλήματα. Η πρωθυπουργός Liz Truss είπε ότι «η οικονομία της Βρετανίας χρειάζεται επαναφορά». Υποτίθεται πως όλα ξεκίνησαν με τον «μίνι προϋπολογισμό» των 45 δισ. λιρών που παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα. Οι αγορές δεν ανταποκρίθηκαν καλά: η αντίδραση των επενδυτών ήταν να πουλήσουν τη λίρα και να ξεφορτωθούν τα κρατικά ομόλογα, αυξάνοντας έτσι τους τόκους που πληρώνει το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών.
Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - southfront.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Όλη η κόλαση έχει χαλάσει: η λίρα έπεσε σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, οι τράπεζες απέσυραν άνευ προηγουμένου χιλιάδες προϊόντα στεγαστικών δανείων από τα ράφια (βλάπτοντας έτσι την αγορά κατοικίας της Βρετανίας), τα gilts πουλήθηκαν γρήγορα (οι αποδόσεις των χρυσών χρυσών 5 ετών αυξήθηκαν κατά 50 μονάδες βάσης). Η Τράπεζα της Αγγλίας με τη σειρά της ξεκίνησε ακόμη και ένα άνευ προηγουμένου πρόγραμμα έκτακτης αγοράς ομολόγων ύψους 65 δισ. λιρών για να σταθεροποιήσει τις αγορές κρατικού χρέους και να σταματήσει την κατάρρευση των συνταξιοδοτικών ταμείων.
Εν τω μεταξύ, οι αγορές στοιχηματίζουν πως τα επιτόκια της Βρετανίας θα μπορούσαν να κορυφωθούν στο 5,8% μέχρι την ερχόμενη άνοιξη, δημιουργώντας έτσι αυτό που ορισμένοι περιέγραψαν ως «ντροπή του πλούτου». Ωστόσο, οι τραπεζίτες σίγουρα δεν έχουν ξεχάσει το γεγονός ότι, εν μέσω ύφεσης, οι επιχειρήσεις καταρρέουν και επομένως οι απώλειες δανείων αυξάνονται. Κατά ειρωνικό τρόπο, τα αυξανόμενα επιτόκια είναι το ίδιο πράγμα που κατά πάσα πιθανότητα θα επιφέρει τη βρετανική ύφεση. Και, σύμφωνα με τον Tim Worstall (έμπορο και ανώτερο συνεργάτη του Ινστιτούτου Adam Smith), η Τράπεζα της Αγγλίας αυξάνει τα επιτόκια ακριβώς για να φέρει την οικονομία σε μια κατάσταση ύφεσης ώστε να «διώξει τον πληθωρισμό».
Αλλά έχει πράγματι καταρρεύσει το Ηνωμένο Βασίλειο λόγω του προϋπολογισμού της νέας κυβέρνησης; Είναι στην πραγματικότητα η μόνη χώρα της G7 με μικρότερη οικονομία από ό,τι πριν από την πανδημία. Ο Ιρλανδός οικονομολόγος Philip Pilkington υποστηρίζει πως όσο «γελοίος» κι αν ήταν ο προϋπολογισμός (βασικά ένα «επεκτατικό πακέτο» σε μια οικονομία που ήδη υποφέρει από υψηλό πληθωρισμό και εμπορικό έλλειμμα), οι αγορές και το Σίτι του Λονδίνου ανησυχούν για «εκτός ελέγχου εμπορικό έλλειμμα» και «υψηλό πληθωρισμό» για λίγο. Παραφράζοντας τον Τζέιμς Κάρβιλ, θα μπορούσε κανείς κάλλιστα να φωνάξει «είναι η ενέργεια, ηλίθιε!».
Όλες αυτές οι ανισορροπίες οφείλονται πραγματικά στο ενεργειακό κόστος, καθώς οι Βρετανοί εισάγουν πολλή ενέργεια – επομένως, όταν αυτό το κόστος αυξάνεται, μετακυλίεται στους καταναλωτές και, ως εκ τούτου, ακολουθεί ο πληθωρισμός. Αυτή είναι μια ευρωπαϊκή κρίση, αλλά, σύμφωνα με τον Pilkington, χρειάστηκε μόνο περισσότερος χρόνος για να χτυπήσει το Ηνωμένο Βασίλειο και απλώς επειδή δε βασίζεται τόσο πολύ στην κατασκευή όπως η Γερμανία, για παράδειγμα. Όπως και να έχει, τώρα είναι η σειρά της Βρετανίας και το Brexit δε θα μπορούσε να το αποφύγει. Ο Phillip Pilkington και άλλοι ειδικοί φοβούνται τώρα πως η κατάρρευση των ευρωπαϊκών οικονομιών μπορεί να έχει μόλις αρχίσει, ξεκινώντας από τον «πιο αδύναμο οικονομικό κρίκο» της Ευρώπης – δηλαδή το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το υψηλό ενεργειακό κόστος, τέλος, έχει να κάνει με έναν οικονομικό πόλεμο κατά της Ρωσίας που απέτυχε. Επιπλέον, η Ουάσιγκτον έχει κάνει έντονη εκστρατεία κατά του Nord Stream 2, του γερμανο-ρωσικού έργου που, για να λέμε την αλήθεια, θα μπορούσε να είχε βοηθήσει να ξεπεραστεί (ή τουλάχιστον να ελαχιστοποιηθεί) η ενεργειακή κρίση της Ευρώπης, που έχει εξυπηρετήσει καλά τα αμερικανικά συμφέροντα.
Αφού εξαφανίστηκαν οι αγωγοί Nord Stream (κατά πάσα πιθανότητα ως αποτέλεσμα δολιοφθοράς), δεν υπάρχει επιστροφή τώρα στις ρωσικές κυρώσεις για να λυθεί η κατάσταση και οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές. Η σκληρή αλήθεια είναι πως κάτω από τους σημερινούς Ευρωπαίους και Βρετανούς κρύβεται το κόστος ενός πολέμου που έχει βαρύ τίμημα για την Ευρώπη.
Παρά την όποια κριτική θα μπορούσε να κάνει κανείς για το πώς και πότε η Μόσχα αποφάσισε να διεξάγει τις τρέχουσες στρατιωτικές της επιχειρήσεις στην Ουκρανία (μετά από 8 χρόνια ουκρανικών επιθέσεων κατά του πληθυσμού του Donbass, στον «ξεχασμένο πόλεμο» της Ευρώπης), το γεγονός ότι οι ρίζες της τρέχουσας σύγκρουσης βρίσκονται στο ψέμα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ έχει αναγνωριστεί από διαφορετικούς πολιτικούς επιστήμονες και παρόμοιες δυτικές πολιτικές «περιορισμού» που στοχεύοντας την Κίνα έναντι της Ταϊβάν κινδυνεύουν να επιφέρουν παρόμοια καταστροφικά αποτελέσματα. Ωστόσο, εκτός από τη γεωπολιτική, υπάρχει και μια άλλη οπτική γωνία.
Έχω γράψει για το πώς αυτό το ενεργειακό ζήτημα είναι μια οπτική γωνία της γεωοικονομικής διαμάχης μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, η οποία δεν έχει λάβει αρκετή προσοχή: τα συμφέροντα των ΗΠΑ να πουλήσουν το (ακριβότερο) LNG τους στην Ευρώπη οδήγησαν την Ουάσιγκτον να υιοθετήσει με τα χρόνια μια σειρά από νομοθετικά μέτρα που επιβάλλουν κυρώσεις σε εταιρείες που συμμετέχουν στο Nord Stream – εδώ, όπως συμβαίνει συχνά, τα ιδιωτικά συμφέροντα και η κυβερνητική διαφθορά διαπλέκονται με τη γεωπολιτική των ΗΠΑ.
Ξεκινώντας τα σχέδια του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις και η Μεγάλη Βρετανία έχουν τεθεί σε μια κατάσταση στην οποία έχουν πολλά να χάσουν.
Προσθέστε σε αυτό τον χρόνο θανάτου της βασίλισσας Ελισάβετ (και το τεράστιο κόστος που θα επιφέρουν όλες οι διαδικασίες μετάβασης) καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο νέος αντιδημοφιλής βασιλιάς να διατηρήσει την ενότητα, σε ένα ήδη διαιρεμένο Ηνωμένο Βασίλειο, που ταλαιπωρείται από τη μετα-κρίση στα σύνορα του Βορείου Πρωτοκόλλου του Brexit και με την επανεμφάνιση της σύγκρουσης πιστών-ρεπουμπλικανών στη Βόρεια Ιρλανδία.
Με την επερχόμενη χειμερινή ύφεση, τα αυξανόμενα επιτόκια και τις βρετανικές τράπεζες να αποκομίζουν άφθονα κέρδη εν μέσω παγώματος της αγοράς στεγαστικών δανείων, πώς μπορεί η φωνή του λαϊκισμού να μη γίνεται όλο και πιο δυνατή; Η αντίληψη ότι οι ευρωπαϊκές ελίτ ενεργούν με τρόπο νερωνικό το καθιστά όλο και πιο δύσκολο να ξεφύγουμε. Έχω γράψει επίσης για το πώς οι λαϊκιστές και η λεγόμενη ακροδεξιά, όπως η Μαρίν Λεπέν και ο Βίκτορ Όρμπαν, κεφαλαιοποιούν την αυξανόμενη δυσαρέσκεια με το ΝΑΤΟ και την ίδια την ΕΕ – που είναι στην πραγματικότητα ένα δημοφιλές φαινόμενο, αν και σε μεγάλο βαθμό πολιτικά περιθωριοποιημένη στην ήπειρο.
Συνοψίζοντας, είναι καιρός οι ευρωπαϊκές και βρετανικές ελίτ να αναλάβουν την ευθύνη για τις πολιτικές τους σχετικά με τη σύγκρουση στην Ουκρανία και το κόστος της. Όμως μια διέξοδος από την οικονομική και πολιτική κρίση φαίνεται μακρινή.
