Ήρθε η ώρα για την Παγκόσμια Πλειοψηφία να πάρει τη θέση που της αξίζει στον πρώτο πίνακα
Stijn Swinnen / unsplash.com
Στο Valdai Forum της περασμένης εβδομάδας, στη Μόσχα, προσκλήθηκα να μιλήσω σε μια συνεδρία με τίτλο «Ο κόσμος που καταρρέει: Μαθήματα για το μέλλον από την πολιτικοστρατιωτική κρίση του 2022». Η εκδήλωση έχει γίνει ηγέτης στη διεθνή πνευματική κοινότητα στην αντιμετώπιση παγκόσμιων υποθέσεων του παρόντος και του μέλλοντος. Αλλά ο τίτλος της συνεδρίας μου δημιούργησε αμφιβολίες, ακόμα κι αν δε διαμαρτυρήθηκα.
Του καθηγητή Sergey Karaganov, επίτιμου προέδρου του Συμβουλίου
Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής της Ρωσίας και ακαδημαϊκού επόπτη στη
Σχολή Διεθνών Οικονομικών και Εξωτερικών Υποθέσεων Ανώτατη Σχολή
Οικονομικών Επιστημών (HSE) στη Μόσχα - RT.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η κρίση δεν ξεκίνησε το 2022, ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 – όπως ακριβώς ξεκίνησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος με τη συνθήκη των Βερσαλλιών μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία ήταν άδικη και έθεσε τα θεμέλια για ό,τι συνέβη.
Πριν από σχεδόν τρεις δεκαετίες, η Δύση αρνήθηκε να συνάψει δίκαιη συμφωνία με τη μετασοβιετική Ρωσία. Αντίθετα, όπως φαινόταν σε πολλούς εκείνη την εποχή, δημιούργησε ένα νέο σύστημα κυριαρχίας βασισμένο στους λεγόμενους «κανόνες».
Άλλοι αργότερα τον ανέφεραν με μεγαλύτερη ακρίβεια ως παγκόσμιο φιλελεύθερο ιμπεριαλισμό. Αλλά ήταν χτισμένος πάνω στην άμμο. Περιείχε μια νάρκη ξηράς του Γ' Παγκοσμίου Πολέμου που αργά ή γρήγορα θα εκραγεί. Οι βετεράνοι σαν εμένα τείνουν να αποθηκεύουν αναμνήσεις, τις οποίες συχνά θυμούνται λάθος, αλλά έχω καταγράψει από το 1996-1997 ότι ένας κόσμος βασισμένος στην επέκταση του ΝΑΤΟ και τη δυτική κυριαρχία θα οδηγούσε σε πόλεμο.
Η ηγεμονία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ άρχισε να καταρρέει το 1999, όταν, σε μια ζάλη ατιμωρησίας, το μπλοκ παραβίασε τη Γιουγκοσλαβία. Η κατάρρευση προχώρησε περισσότερο όταν, μέσα σε ευφορία, πήγε στο Αφγανιστάν, μετά στο Ιράκ και έχασε, υποτιμώντας την τότε στρατιωτική της ανωτερότητα και την ηθική ηγεσία της. Ταυτόχρονα συνέβαιναν δύο ακόμη πιο σημαντικές διαδικασίες. Η Ρωσία πείστηκε –μετά την αποχώρηση της Γιουγκοσλαβίας, του Αφγανιστάν, του Ιράκ και των ΗΠΑ από τη Συνθήκη ABM– πως ήταν αδύνατο να οικοδομηθεί μια δίκαιη και διαρκής ειρήνη με τη Δύση και άρχισε να αποκαθιστά την στρατιωτική της δύναμη.
Έτσι, για άλλη μια φορά, όπως είχε κάνει η Μόσχα στο παρελθόν, άρχισε να κλωτσάει τα θεμέλια της δυτικής κυριαρχίας στον παγκόσμιο οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό τομέα, που βασιζόταν στην στρατιωτική υπεροχή. Αυτή η κυριαρχία κράτησε 500 χρόνια και άρχισε να καταρρέει τη δεκαετία του 1960. Στη δεκαετία του 1990, λόγω της πτώσης της ΕΣΣΔ, φαινόταν να έχει επιστρέψει, αλλά τώρα η Μόσχα άρχισε να κλονίζει ξανά τα θεμέλιά της.
Την ίδια στιγμή, η Δύση έχασε την άνοδο της Κίνας. Παράλληλα, έγινε ένα ακόμη πιο εκπληκτικό λάθος. Στα τέλη της δεκαετίας του 2000, άρχισε να περιορίζει ταυτόχρονα την Κίνα και τη Ρωσία, ωθώντας τους προς ένα ενιαίο πολιτικό-στρατιωτικό μπλοκ που συνδύαζε τα βασικά τους συμφέροντα.
Εκδήλωση αυτού ήταν η οικονομική κρίση του 2008, η οποία έλαβε χώρα με φόντο τις προαναφερθείσες διαδικασίες και υπονόμευσε την εμπιστοσύνη στην ηθική, οικονομική και πνευματική ηγεσία της Δύσης.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 2000, η Δύση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για έναν Ψυχρό Πόλεμο. Αλλά υπήρχε ακόμη ένα παράθυρο ευκαιρίας να συμφωνήσουμε με τη Ρωσία και την Κίνα για τους όρους του νέου κόσμου. Υπήρχε κάπου μεταξύ 2008 και 2013. Αλλά δε χρησιμοποιήθηκε. Από το 2014, το μπλοκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ έχει εντείνει την ενεργό πολιτική του περιορισμού της Κίνας και της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης πραξικοπήματος στο Κίεβο για να προετοιμάσει πληρεξούσιους για να προσπαθήσουν να υπονομεύσουν τη Μόσχα.
Η Δύση – χάνοντας στρατιωτικό, πολιτικό και ηθικό έδαφος και ακόμη και τον ηθικό πυρήνα της (δείτε την απομάκρυνση της Δυτικής Ευρώπης από τον Χριστιανισμό) – πέρασε σε μια υστερική αντεπίθεση. Ο πόλεμος γινόταν αναπόφευκτος, το ερώτημα ήταν πού και πότε.
Ο Covid χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστατο για δύο χρόνια. Αλλά όταν η επίδρασή του είχε αραιωθεί, μια σύγκρουση εδώ ή εκεί έγινε αναπόφευκτη. Συνειδητοποιώντας αυτό, η Ρωσία αποφάσισε να χτυπήσει πρώτη.
Αυτή η επιχείρηση είχε διάφορους στόχους: να εμποδίσει τη Δύση να δημιουργήσει ένα στρατιωτικό επιθετικό προγεφύρωμα στα σύνορα της Ρωσίας, που διαμορφωνόταν γρήγορα, και να προετοιμάσει τη χώρα για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της σύγκρουσης και της ταχείας αλλαγής. Αυτό απαιτεί ένα διαφορετικό μοντέλο κοινωνίας και οικονομίας – ένα μοντέλο κινητοποίησης.
Ο επόμενος στόχος είναι η εκκαθάριση των ελίτ από φιλοδυτικά και «κομπραδόρικα» στοιχεία.
Αλλά ίσως η κύρια ώθηση της επίθεσης από την οπτική της παγκόσμιας ιστορίας, όχι μόνο της ρωσικής ιστορίας, είναι ο αγώνας για την τελική απελευθέρωση του πλανήτη από τον 500χρονο δυτικό ζυγό, που έχει καταστείλει χώρες και πολιτισμούς και έχει επιβάλει άνισους όρους της δέσμευσης πάνω τους. Πρώτα απλά λεηλατώντας τους, μέσω της αποικιοκρατίας, μετά της νεοαποικιοκρατίας, και αργότερα μέσω του παγκοσμιοποιητικού ιμπεριαλισμού των τελευταίων 30 ετών.
Η σύγκρουση στην Ουκρανία, όπως και πολλά γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας, δεν αφορά μόνο τη συντριβή του παλιού κόσμου, αλλά και τη δημιουργία ενός νέου, πιο ελεύθερου, δικαιότερου, πιο πολιτικά και πολιτισμικά πλουραλιστικού και πολύχρωμου κόσμου.
Το παγκόσμιο νόημα του αγώνα στην Ουκρανία είναι η επιστροφή της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας και της αυτονομίας στη μη Δύση (και προτείνουμε να την ονομάσουμε με άλλο όνομα - Παγκόσμια Πλειοψηφία, η οποία προηγουμένως είχε κατασταλεί, ληστευτεί και ταπεινωθεί πολιτιστικά). Και, φυσικά, ένα δίκαιο μερίδιο του παγκόσμιου πλούτου.
Η Ρωσία δεν μπορεί να μην κερδίσει αυτόν τον πόλεμο, αν και θα είναι δύσκολος. Πολλοί από εμάς δεν υπολογίζαμε σε μια τόσο ισχυρή προθυμία εκ μέρους της Δύσης να πολεμήσει στρατιωτικά, και σε μια τέτοια αποφασιστικότητα από ορισμένους Ουκρανούς –που είχαν μεταμορφωθεί στην ομοιότητα των Γερμανών Ναζί που είχαν προηγουμένως τεθεί εναντίον της Μόσχας– να πολεμήσουν απεγνωσμένα, και στο επίπεδο του εξοπλισμού τους. Μάλλον, δεδομένων των γενικών παγκόσμιων τάσεων και της παγκόσμιας ισορροπίας δυνάμεων, θα έπρεπε να είχαμε χτυπήσει νωρίτερα. Δεν γνωρίζω όμως το επίπεδο ετοιμότητας των Ενόπλων μας Δυνάμεων.
Νομίζω πως το 2014 έπρεπε οπωσδήποτε να είχαμε δράσει πιο αποφασιστικά, εγκαταλείποντας τις ελπίδες για συμφωνία.
Ζούμε σε μια επικίνδυνη περίοδο, στα πρόθυρα ενός πλήρους τρίτου παγκόσμιου πολέμου που θα μπορούσε να τερματίσει την ύπαρξη της ανθρωπότητας. Αλλά εάν η Ρωσία κερδίσει, κάτι που είναι περισσότερο από πιθανό, και οι εχθροπραξίες δεν κλιμακωθούν σε μια πλήρη πυρηνική σύγκρουση, δεν θα πρέπει να δούμε τις επόμενες δεκαετίες ως εποχή επικίνδυνου χάους (όπως λένε οι περισσότεροι στη Δύση). Αυτή την περίοδο ζούμε εδώ και καιρό.
Θα είναι, εάν επιλέξουμε έναν κόσμο εποικοδομητικής δημιουργίας και την επίτευξη ελευθερίας, δικαιοσύνης και αξιοπρέπειας από λαούς και έθνη.
Το παλιό σύστημα θεσμών και καθεστώτων έχει ήδη καταρρεύσει (ελευθερία εμπορίου και σεβασμός της ιδιωτικής ιδιοκτησίας). Εν τω μεταξύ, ιδρύματα όπως ο ΠΟΕ, η Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ, ο ΟΑΣΕ και η ΕΕ, φοβάμαι, φτάνουν στα τελευταία τους χρόνια.
Αρχίζουν να αναδύονται νέα σώματα στα οποία ανήκει το μέλλον. Είναι η SCO, η ASEAN+, ο Οργανισμός Αφρικανικής Ενότητας και η Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Εταιρική Σχέση (RCEP). Η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης ήδη δανείζει πολλαπλάσια από την Παγκόσμια Τράπεζα. Δεν θα επιβιώσουν όλοι οι νέοι θεσμοί, και ας ελπίσουμε ότι ορισμένοι από αυτούς θα επιβιώσουν, ειδικά στο σύστημα του ΟΗΕ, το οποίο χρειάζεται επειγόντως μεταρρύθμιση για να εκπροσωπήσει πρωτίστως την Παγκόσμια Πλειοψηφία στη γραμματεία και όχι τη Δύση.
Το κύριο πράγμα είναι να αποτρέψουμε μια χαμένη Δύση από το να σταματήσει την ιστορία ή να την εκτροχιάσει μέσω ενός παγκόσμιου πολέμου.
Όχι μόνο οι χώρες της Παγκόσμιας Πλειοψηφίας, αλλά και οι Δυτικές χώρες μπορούν να ζήσουν αρκετά ευτυχισμένες σε αυτόν τον κόσμο. Η Δύση απλά θα χάσει την ευκαιρία να λεηλατήσει τον υπόλοιπο πλανήτη και θα πρέπει να συρρικνωθεί λίγο. Θα πρέπει να ζήσουν με τις δυνατότητές τους.
Φοβάμαι πως αυτός ο νέος κόσμος που διαμορφώνεται τώρα θα δημιουργηθεί πέρα από την πνευματική ή φυσική μου ζωή. Θα το δουν όμως οι νέοι μου συνάδελφοι και σίγουρα τα παιδιά τους.
Αλλά αυτό το όμορφο όραμα πρέπει να πολεμηθεί, πρώτα απ' όλα αποτρέποντας έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, λόγω της απόπειρας εκδίκησης της Δύσης. Και πάλι, ήταν στην Ευρώπη που εξαπολύθηκαν οι δύο πρώτοι παγκόσμιοι πόλεμοι. Η Ρωσία παλεύει τώρα, μεταξύ άλλων, να διασφαλίσει ότι οι προϋποθέσεις για ένα τρίτο δεν είναι ώριμες. Αλλά οι συγκρούσεις θα συμβούν σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών. Έτσι, ο αγώνας για την ειρήνη πρέπει να είναι ένα από τα κύρια θέματα της πνευματικής μας κοινότητας και του κόσμου γενικότερα.