Στις 10 Ιουλίου 1940, η Luftwaffe ξεκινάει τις πρώτες αεροπορικές επιχειρήσεις πάνω από το στενό της Μάγχης, και την ηπειρωτική Αγγλία, με σκοπό να πιέσει το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) να αποδεχθεί τους όρους ειρήνης. Είναι μόνο η πρώτη από τις πολλές αεροπορικές μάχες που θα δοθούν – ημέρα και νύχτα – μέχρι το Μάιο του 1941, σε αυτό που είναι γνωστό ως η «Μάχη της Αγγλίας» (Battle of Britain). Είναι η πρώτη μεγάλη νίκη ενάντια στις δυνάμεις της Ναζιστικής Γερμανίας (ακόμα δεν έχει εκδηλωθεί η Ιταλική επίθεση ενάντια στην Ελλάδα), με τη Βρετανία να μάχεται ουσιαστικά μόνη της (σημειώνεται ότι μέχρι τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είχαν μέχρι τότε την πεποίθηση ότι το ΗΒ δεν μπορούσε να νικήσει). Η Royal Air Force ξεκίνησε την Μάχη της Αγγλίας από καθαρά μειονεκτική θέση.
Η Luftwaffe έχοντας εμπλέξει 3 Luftflotte με 1137 βομβαρδιστικά και 864 μαχητικά, υπερτερεί σαφώς της RAF, ενώ έχει και το πλεονέκτημα της επιλογής του χώρου και του χρόνου. Από την άλλη και οι δύο πλευρές έχουν αναπτύξει τα πρώτα συστήματα ραντάρ, αλλά είναι η Βρετανοί αυτοί που καταφέρνουν να δημιουργήσουν το πρώτο σύστημα αεράμυνας στον κόσμο, το οποίο έχει μείνει γνωστό από το όνομα του εμπνευστή του, ως Dowding system. Είναι ενδεικτικό ότι η εκμετάλλευση του δικτύου των ραντάρ (μικρού και μεγάλου ύψους) γνωστού και ως Chain Home, των οπτικών παρατηρητηρίων, και των αναφορών των χειριστών, αύξησε κατά τρεις φορές την απόδοση της RAF, έναντι της Luftwaffe.
Η σημασία της πληροφορίας για την επιτυχή διεξαγωγή των επιχειρήσεων είχε αξιολογηθεί ως κρίσιμης σημασίας ήδη από τα αρχαία χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μέγας Αλέξανδρος, κατά την εκστρατεία του στην Περσία πλαισίωσε τον στρατό του (τη Μακεδονική Φάλαγγα) από ένα πλήθος μη μάχιμων ειδικοτήτων, όπως τοπογράφους, μηχανικούς, κλπ. Τρεις είναι οι βασικοί πυλώνες που έχουν ενδιαφέρον στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, ΚΑΙΡΟΣ – ΕΧΘΡΟΣ – ΕΔΑΦΟΣ, ενώ σύμφωνα με τον Sun Tzu, θα πρέπει να αναζητηθούν πληροφορίες και για τις δικές μας δυνάμεις.
Είναι σημαντικό όμως να διαχωρίσουμε την έννοια των δεδομένων με την έννοια της πληροφορίας. Τα δεδομένα είναι νούμερα, γράμματα, ψηφία, κλπ., τα οποία αν δεν αναλυθούν υπό το πρίσμα κάποιου πλαισίου δεν έχουν κάποιο νόημα ή πρακτική σημασία. Η επεξεργασία λοιπόν των δεδομένων και η εννοιολογική τους απόδοση είναι αυτή που έχει αξία και αποδίδει εκμεταλλεύσιμα προϊόντα.
Ήδη από το τέλος σχεδόν του Β’ ΠΠ, οι εξελίξεις τόσο στο υλικό (hardware) όσο και στο λογισμικό (software) [ακόμα και σε θεωρητικό επίπεδο, όπως για παράδειγμα καθορίζεται από το νόμο του Moore, o οποίος αφορά στον αριθμό των τρανζίστορ που μπορούν να υπάρχουν σε ένα dense integrated circuit, η από το νόμο του Kryder σχετικά με τη πυκνότητα των disk drives] επέτρεψαν την συλλογή ενός εξωφρενικά μεγάλου όγκου δεδομένων. Αν και η τεχνολογία έχει τη δυνατότητα επεξεργασίας (και επακόλουθα αποθήκευσης, μεταφοράς, κλπ.) αυτού του τεράστιου όγκου, απομένει στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, η τελική κρίση. Αυτό μπορεί να μην είναι πλέον τόσο εύκολο, και οι σχετικές προκλήσεις περιγράφονται συγκεντρωτικά ως INFORMATION OVERLOAD.
Η σημασία της πληροφορίας για την επιτυχή διεξαγωγή των επιχειρήσεων είχε αξιολογηθεί ως κρίσιμης σημασίας ήδη από τα αρχαία χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μέγας Αλέξανδρος, κατά την εκστρατεία του στην Περσία πλαισίωσε τον στρατό του (τη Μακεδονική Φάλαγγα) από ένα πλήθος μη μάχιμων ειδικοτήτων, όπως τοπογράφους, μηχανικούς, κλπ. Τρεις είναι οι βασικοί πυλώνες που έχουν ενδιαφέρον στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, ΚΑΙΡΟΣ – ΕΧΘΡΟΣ – ΕΔΑΦΟΣ, ενώ σύμφωνα με τον Sun Tzu, θα πρέπει να αναζητηθούν πληροφορίες και για τις δικές μας δυνάμεις.
Είναι σημαντικό όμως να διαχωρίσουμε την έννοια των δεδομένων με την έννοια της πληροφορίας. Τα δεδομένα είναι νούμερα, γράμματα, ψηφία, κλπ., τα οποία αν δεν αναλυθούν υπό το πρίσμα κάποιου πλαισίου δεν έχουν κάποιο νόημα ή πρακτική σημασία. Η επεξεργασία λοιπόν των δεδομένων και η εννοιολογική τους απόδοση είναι αυτή που έχει αξία και αποδίδει εκμεταλλεύσιμα προϊόντα.
Ήδη από το τέλος σχεδόν του Β’ ΠΠ, οι εξελίξεις τόσο στο υλικό (hardware) όσο και στο λογισμικό (software) [ακόμα και σε θεωρητικό επίπεδο, όπως για παράδειγμα καθορίζεται από το νόμο του Moore, o οποίος αφορά στον αριθμό των τρανζίστορ που μπορούν να υπάρχουν σε ένα dense integrated circuit, η από το νόμο του Kryder σχετικά με τη πυκνότητα των disk drives] επέτρεψαν την συλλογή ενός εξωφρενικά μεγάλου όγκου δεδομένων. Αν και η τεχνολογία έχει τη δυνατότητα επεξεργασίας (και επακόλουθα αποθήκευσης, μεταφοράς, κλπ.) αυτού του τεράστιου όγκου, απομένει στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, η τελική κρίση. Αυτό μπορεί να μην είναι πλέον τόσο εύκολο, και οι σχετικές προκλήσεις περιγράφονται συγκεντρωτικά ως INFORMATION OVERLOAD.
Το σημερινό πεδίο επιχειρήσεων χαρακτηρίζεται από τη μη γραμμικότητα, τις χαοτικές εξελίξεις, την πολυδιάσπαση και πολυδιάσταση (πλέον ένα σύγχρονο πεδίο επιχειρήσεων θα εκτείνεται από τα βάθη των ωκεανών μέχρι το διάστημα ενώ επεκτείνεται και στον κυβερνοχώρο – cyberspace). Οι σύγχρονες Ένοπλες Δυνάμεις θα πρέπει να είναι έτοιμες να λειτουργήσουν σε ένα τέτοιο πολύ-παραγοντικό περιβάλλον.
Για να το επιτύχουν θα πρέπει να ξεκινήσουν (αν δεν το έχουν κάνει ήδη) να καταργούν τα στεγανά που υπάρχουν μεταξύ των διαφόρων κλάδων και υπηρεσιών, να αναθεωρούν τα ισχύοντα δόγματα και να δημιουργούν εκείνες τις κατάλληλες υποδομές, που θα επιτρέψουν την άμεση και έγκυρη επεξεργασία του τεράστιου εκείνου όγκου δεδομένων που συλλέγεται από εκατομμύρια αισθητήρες. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αδυναμία επεξεργασίας σημαίνει στην πράξη ακύρωση όλων των επενδύσεων που έχουν γίνει για την απόκτηση αισθητήρων διαφόρων τύπων, είτε αυτοί είναι ραντάρ, είτε συστήματα οπτική παρατήρησης, κλπ. Η λέξη κλειδί στην όλη προσπάθεια είναι η ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ – INTEROPERABILITY.
Ο όρος διαλειτουργικότητα έχει διττή σημασία. Από την μια αναφέρεται στο καθαρά τεχνικό κομμάτι, και στη δυνατότητα των επικοινωνιακών και λοιπών ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών μέσων να ανταλλάσσουν, όχι μόνο πληροφορία αλλά και υπηρεσίες, τόσο μεταξύ τους όσο και με τους χειριστές/τελικούς χρήστες. Από την άλλη όμως, αναφέρεται στη δυνατότητα των διαφόρων κλάδων των ενόπλων δυνάμεων να λειτουργούν και επιχειρούν με τρόπο συνεκτικό, αποτελεσματικό και αποδοτικό ανεξάρτητα του επιπέδου διοίκησης για την επίτευξη των αντικειμενικών σκοπών σε κάθε επίπεδο (τακτικό, επιχειρησιακό, στρατηγικό).
Η επίτευξη του δεύτερου σκοπού της διαλειτουργικότητας αφορά στην αλλαγή νοοτροπίας και επιτυγχάνεται από «κάτω προς τα επάνω», με την τριβή του οπλίτη με το χειριστή ελικοπτέρων, του ναύτη με τον πεζοναύτη, και του χειριστή οπλικών συστημάτων με τον χειριστή του αεροσκάφους. Όπως είχε πει ανώτατος αξιωματικός στον υπογράφοντα πριν πολλά χρόνια, «ένας καλός αντι-αεροπόρος, θα πρέπει να είναι και λίγο αεροπόρος». Ο υπογράφων εκτιμά ότι η συγκεκριμένη φράση αποτελεί το επιστέγασμα της διαλειτουργικότητας μεταξύ των κλάδων.
Για να το επιτύχουν θα πρέπει να ξεκινήσουν (αν δεν το έχουν κάνει ήδη) να καταργούν τα στεγανά που υπάρχουν μεταξύ των διαφόρων κλάδων και υπηρεσιών, να αναθεωρούν τα ισχύοντα δόγματα και να δημιουργούν εκείνες τις κατάλληλες υποδομές, που θα επιτρέψουν την άμεση και έγκυρη επεξεργασία του τεράστιου εκείνου όγκου δεδομένων που συλλέγεται από εκατομμύρια αισθητήρες. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αδυναμία επεξεργασίας σημαίνει στην πράξη ακύρωση όλων των επενδύσεων που έχουν γίνει για την απόκτηση αισθητήρων διαφόρων τύπων, είτε αυτοί είναι ραντάρ, είτε συστήματα οπτική παρατήρησης, κλπ. Η λέξη κλειδί στην όλη προσπάθεια είναι η ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ – INTEROPERABILITY.
Ο όρος διαλειτουργικότητα έχει διττή σημασία. Από την μια αναφέρεται στο καθαρά τεχνικό κομμάτι, και στη δυνατότητα των επικοινωνιακών και λοιπών ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών μέσων να ανταλλάσσουν, όχι μόνο πληροφορία αλλά και υπηρεσίες, τόσο μεταξύ τους όσο και με τους χειριστές/τελικούς χρήστες. Από την άλλη όμως, αναφέρεται στη δυνατότητα των διαφόρων κλάδων των ενόπλων δυνάμεων να λειτουργούν και επιχειρούν με τρόπο συνεκτικό, αποτελεσματικό και αποδοτικό ανεξάρτητα του επιπέδου διοίκησης για την επίτευξη των αντικειμενικών σκοπών σε κάθε επίπεδο (τακτικό, επιχειρησιακό, στρατηγικό).
Η επίτευξη του δεύτερου σκοπού της διαλειτουργικότητας αφορά στην αλλαγή νοοτροπίας και επιτυγχάνεται από «κάτω προς τα επάνω», με την τριβή του οπλίτη με το χειριστή ελικοπτέρων, του ναύτη με τον πεζοναύτη, και του χειριστή οπλικών συστημάτων με τον χειριστή του αεροσκάφους. Όπως είχε πει ανώτατος αξιωματικός στον υπογράφοντα πριν πολλά χρόνια, «ένας καλός αντι-αεροπόρος, θα πρέπει να είναι και λίγο αεροπόρος». Ο υπογράφων εκτιμά ότι η συγκεκριμένη φράση αποτελεί το επιστέγασμα της διαλειτουργικότητας μεταξύ των κλάδων.
Όσον αφορά το τεχνικό κομμάτι, η σύγχρονη τεχνολογία έχει επιτρέψει το κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ της συλλογής των δεδομένων και της επεξεργασίας και παρουσίασης αυτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των δυνατοτήτων της τεχνολογίας είναι η σουίτα υπολογιστικών συστημάτων που φέρει το μαχητικό F-35 Lighting II. Αν και σαν αεροπορική και STEALTH πλατφόρμα το F-35 έχει δεχθεί αρκετή κριτική, η ικανότητά του στη συλλογή ενός τεράστιου όγκου δεδομένων από πολλαπλούς αισθητήρες (π.χ. το AESA ραντάρ, το EO/DAS, και το EOTS), η επεξεργασία τους και η παρουσίασή τους με έναν συνεκτικό και απόλυτα κατανοητό τρόπο προς το χειριστή είναι αδιαμφισβήτητη και κρίσιμος παράγοντας υπεροχής.
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή του άρθρου, ένας τομέας που παρουσιάζει τις μεγαλύτερες προκλήσεις όσον αφορά στη συλλογή, επεξεργασία, και διαχείριση ενός τεράστιου όγκου πληροφοριών αποτελεί αυτός του Integrated Air and Missile Defence (IAMD). Δεν είναι τυχαίο ότι το ΝΑΤΟ θεωρεί την συγκεκριμένη αποστολή ως κρίσιμης σημασίας, τόσο στην ειρήνη, σε κρίση ή σε πόλεμο, καθώς παρέχει τον απαιτούμενο «έλεγχο» του εναερίου χώρου, επιτρέποντας στις φίλιες δυνάμεις να εκτελέσουν το πλήρες εύρος των αποστολών τους. Το σύστημα NATINAMDS – NATO Integrated Air and Missile Defense System υλοποιεί στην πράξη την πολιτική του ΝΑΤΟ. Ως σύστημα αποτελείται από ένα τεράστιο δίκτυο διασυνδεδεμένων (interconnected) εθνικών και ΝΑΤΟικών συστημάτων, είτε αυτά είναι αισθητήρες (sensors), είτε κέντρα διοίκησης και ελέγχου (command and control assets), είτε τέλος οπλικά συστήματα (weapon systems).
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή του άρθρου, ένας τομέας που παρουσιάζει τις μεγαλύτερες προκλήσεις όσον αφορά στη συλλογή, επεξεργασία, και διαχείριση ενός τεράστιου όγκου πληροφοριών αποτελεί αυτός του Integrated Air and Missile Defence (IAMD). Δεν είναι τυχαίο ότι το ΝΑΤΟ θεωρεί την συγκεκριμένη αποστολή ως κρίσιμης σημασίας, τόσο στην ειρήνη, σε κρίση ή σε πόλεμο, καθώς παρέχει τον απαιτούμενο «έλεγχο» του εναερίου χώρου, επιτρέποντας στις φίλιες δυνάμεις να εκτελέσουν το πλήρες εύρος των αποστολών τους. Το σύστημα NATINAMDS – NATO Integrated Air and Missile Defense System υλοποιεί στην πράξη την πολιτική του ΝΑΤΟ. Ως σύστημα αποτελείται από ένα τεράστιο δίκτυο διασυνδεδεμένων (interconnected) εθνικών και ΝΑΤΟικών συστημάτων, είτε αυτά είναι αισθητήρες (sensors), είτε κέντρα διοίκησης και ελέγχου (command and control assets), είτε τέλος οπλικά συστήματα (weapon systems).
Πηγή: The Quarterly Bulletin of the CEAS (Issue 2 – 2016)
Όπως φαίνεται και από την παραπάνω εικόνα, ένα ολοκληρωμένο σύστημα αεράμυνας αποτελείται από έναν μεγάλο αριθμό διαφορετικών τύπων αισθητήρων, οι οποίοι μπορεί να βρίσκονται σε εξαιρετικά μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους. Αν και το σχήμα φαίνεται ήδη περίπλοκο, η πραγματικότητα είναι πολύ χειρότερη, καθώς τα Α/Φ, οι δορυφόροι, οι οπτικοί αισθητήρες, κλπ., δεν παρουσιάζονται καν στο σχήμα, το οποίο παρουσιάζει ένα μόνο κομμάτι της αποστολής του IAMD αυτό του Ballistic Missile Defense.
Ένα ολοκληρωμένο και διαλειτουργικό σύστημα συστημάτων (system of systems) θα πρέπει λοιπόν να μπορεί να ενσωματώσει συστήματα διαφόρων «γενεών» (άρα και δυνατοτήτων, όγκου πληροφορίας που δημιουργείται, κλπ.), από διαφορετικούς κατασκευαστές (συνήθως υπάρχουν περισσότερες της μιας λύσης για κάθε πρόβλημα), τα οποία μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικές πλατφόρμες. Για παράδειγμα μια δεδομένη υποδομή επικοινωνιών έχει διαφορετικό βαθμό δυσκολίας, αν ο αισθητήρας βρίσκεται στην ξηρά ή στη θάλασσα.
Ένα ολοκληρωμένο και διαλειτουργικό σύστημα συστημάτων (system of systems) θα πρέπει λοιπόν να μπορεί να ενσωματώσει συστήματα διαφόρων «γενεών» (άρα και δυνατοτήτων, όγκου πληροφορίας που δημιουργείται, κλπ.), από διαφορετικούς κατασκευαστές (συνήθως υπάρχουν περισσότερες της μιας λύσης για κάθε πρόβλημα), τα οποία μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικές πλατφόρμες. Για παράδειγμα μια δεδομένη υποδομή επικοινωνιών έχει διαφορετικό βαθμό δυσκολίας, αν ο αισθητήρας βρίσκεται στην ξηρά ή στη θάλασσα.
Επιπρόσθετα, οι δυνατότητες των διαφόρων συστημάτων μπορεί να δημιουργήσουν άλλες προκλήσεις. Για παράδειγμα ένα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης μεγάλης εμβέλειας έχει ένα βαθμό ανανέωσης στοιχείων που μπορεί να ανέρχεται από πολλά δευτερόλεπτα σε ένα με δύο λεπτά. Από την άλλη τα σύγχρονα ραντάρ διάταξης φάσης ή τα ραντάρ των οπλικών συστημάτων έχουν ρυθμούς ανανέωσης της τάξης των 1 ~ 2 δευτερολέπτων (ή και μικρότερη). Ένα σύστημα που θα πρέπει να προβεί στην ιχνηλάτηση ενός ίχνους θα παίρνει ουσιαστικά δύο (ή και περισσότερα) δεδομένα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση «ψευδοστόχων»!
Ένας από τους τρόπους για να μπορέσει να γίνει εφικτή η διασύνδεση και διαλειτουργικότητα όλων αυτών των συστημάτων, είναι μέσω της ενσωμάτωσης τακτικών δικτύων ή Tactical Data Links (TDLs). Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι τα TDLs αναφέρονται σε πρότυπο/πρωτόκολλο επικοινωνίας (όπως για παράδειγμα είναι και το Ethernet) και όχι σε κάποιο συγκεκριμένο σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο τα TDLs μπορούν να αναπτυχθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις, και να ικανοποιούν συγκεκριμένες απαιτήσεις.
Για παράδειγμα το Link11 αφορά σε broadcast επικοινωνία στις HF και UHF RF μπάντες, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως από πλοία, ενώ το Link11B αφορά σε ένα πρωτόκολλο Point-to-Point, το οποίο χρησιμοποιείται από συστήματα επίγειας αεράμυνας (GBAD) χρησιμοποιώντας επίγεια (ground) δίκτυα επικοινωνιών (για παράδειγμα δίκτυα οπτικών ινών). Οι σύγχρονες εκδόσεις, όπως το Link16 και το Link22, αφορούν σε ασφαλή, ψηφιακά, ασύρματα δίκτυα. Διαφορετικά TDLs μπορούν να ενσωματωθούν σε Multi-TDL networks ώστε να επιτρέπεται η επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών συστημάτων.
Ένας από τους τρόπους για να μπορέσει να γίνει εφικτή η διασύνδεση και διαλειτουργικότητα όλων αυτών των συστημάτων, είναι μέσω της ενσωμάτωσης τακτικών δικτύων ή Tactical Data Links (TDLs). Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι τα TDLs αναφέρονται σε πρότυπο/πρωτόκολλο επικοινωνίας (όπως για παράδειγμα είναι και το Ethernet) και όχι σε κάποιο συγκεκριμένο σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο τα TDLs μπορούν να αναπτυχθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις, και να ικανοποιούν συγκεκριμένες απαιτήσεις.
Για παράδειγμα το Link11 αφορά σε broadcast επικοινωνία στις HF και UHF RF μπάντες, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως από πλοία, ενώ το Link11B αφορά σε ένα πρωτόκολλο Point-to-Point, το οποίο χρησιμοποιείται από συστήματα επίγειας αεράμυνας (GBAD) χρησιμοποιώντας επίγεια (ground) δίκτυα επικοινωνιών (για παράδειγμα δίκτυα οπτικών ινών). Οι σύγχρονες εκδόσεις, όπως το Link16 και το Link22, αφορούν σε ασφαλή, ψηφιακά, ασύρματα δίκτυα. Διαφορετικά TDLs μπορούν να ενσωματωθούν σε Multi-TDL networks ώστε να επιτρέπεται η επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών συστημάτων.
Η δημιουργία, ανάπτυξη και εξάπλωση του internet έδωσε μια νέα ώθηση στη δυνατότητα διασύνδεσης και διαλειτουργικότητας διαφορετικών μεταξύ τους συστημάτων. Να σημειωθεί ότι το internet και το word wide web, είναι δυο εντελώς διαφορετικές έννοιες και οντότητες. Αν θα θέλαμε να τις παρουσιάσουμε σαν έναν desktop υπολογιστή, θα λέγαμε –εξαιρετικά απλοϊκά– ότι το internet είναι το hardware, ενώ το word wide web είναι το software. Συνήθως, ο όρος internet χρησιμοποιείται – καταχρηστικά – και για τις δυο οντότητες.
Ο συνδυασμός internet και σύγχρονης τεχνολογίας έθεσε τα θεμέλια για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση (4th Industrial Revolution), η οποία δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστες και τις ένοπλες δυνάμεις ανά τον πλανήτη, εισάγοντας τον κυβερνοχώρο ως το πέμπτο πεδίο επιχειρήσεων. Είναι δε τόσο καταλυτικές οι επιδράσεις του κυβερνοχώρου – ο οποίος πλέον μπορεί να θεωρηθεί ως η «κόλλα» που συνδέει τα υπόλοιπα πεδία (domains) – που πλέον μιλάμε για all domain operations (από το multi-domain operations).
Ως αποτέλεσμα των δραστικών αλλαγών που επέρχονται, οι network-centric επιχειρήσεις, οι οποίες πλέον αποτελούν τη βάση του σχεδιασμού, δίνουν τη θέση τους στην INFOSPHERE, ένα χώρο όπου ο κυβερνοχώρος (και οι επιχειρήσεις που εκτελούνται σε αυτόν), ο ηλεκτρονικός πόλεμος, και τα μικρο-κυματικά όπλα (Microwave Weapons) αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται. Τα νέα όπλα, όχι μόνο θα μπορούν να «επιλέγουν» τους στόχους τους, αλλά θα μπορούν να συνεργάζονται μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας κρίσιμα δεδομένα αποστολής, εκμεταλλευόμενα τις εξελίξεις που συντελούνται στην επιστήμη της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Μηχανικής Μάθησης (AI/ML – Artificial Intelligence/Machine Learning). Οι σύγχρονες επιχειρήσεις θα περάσουν από την εποχή του “mission assurance” στην εποχή του “information assurance” και ένας αντίπαλος που θα μπορεί να επιτύχει information dominance θα είναι και ο κυρίαρχος στο μελλοντικό πεδίο επιχειρήσεων.
Γίνεται λοιπόν φανερό, ότι η επένδυση στις σύγχρονες τεχνολογίες και η αλλαγή των σχετικών δογμάτων αποτελεί κρίσιμο πολλαπλασιαστή ισχύος για κάθε χώρα και ένοπλες δυνάμεις. Η τεχνολογία έχει πλέον τη δυνατότητα να αφαιρέσει τα μειονεκτήματα του ανθρώπινου παράγοντα, και να παρέχει λύσεις σε ζητήματα όπως η μειωμένη επάνδρωση, η ολοένα και αυξανόμενη αξία των οπλικών συστημάτων, κλπ. Στο μέλλον θα απαιτηθεί η δημιουργία μιας υποδομής νέφους (cloud infrastructure), στρατιωτικών προδιαγραφών, η οποία όχι μόνο θα επιτρέπει τη συλλογή, επεξεργασία, αποθήκευση και διακίνηση ενός πραγματικά τεράστιου όγκου δεδομένων, αλλά θα μπορεί να αντιμετωπίσει ξαφνικές απαιτήσεις αυξημένης υπολογιστικής ισχύος.
Από την άλλη ένα τέτοιο σύστημα, λόγω της μη ύπαρξης κεντρικής υποδομής (abstract) θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταστραφεί με συμβατικές μεθόδους. Το παράδειγμα των επιχειρήσεων στην Ουκρανία τους τελευταίους μήνες θα πρέπει να εξεταστεί με σύνεση, περίσκεψη και προβληματισμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους πρώτους στόχους των ρωσικών πυραυλικών και αεροπορικών επιθέσεων ήταν ουκρανικά data centers. Η επίθεση των Ρώσων ολοκληρώθηκε με μια εκτενή επίθεση ηλεκτρονικού πολέμου, η οποία μείωσε δραματικά τη δυνατότητα command and control των ουκρανικών δυνάμεων. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η συνδρομή δυο (μεταξύ άλλων) ιδιωτικών εταιριών, ήταν αυτή που απέτρεψε τα χειρότερα για τους Ουκρανούς.
Στην πρώτη περίπτωση η Microsoft, σε συνεργασία με την Ουκρανική κυβέρνηση (η οποία έπρεπε να ψηφίσει νόμο για την «εξαγωγή» των κυβερνητικών και άλλων δεδομένων εκτός συνόρων) και διάφορους άλλους φορείς, κατάφερε να διασώσει το σύνολο των ψηφιακών ουκρανικών αρχείων, μερικές μόνο ώρες πριν την εισβολή. Από την άλλη, η StarLink ήταν αυτή που έδωσε τη δυνατότητα επικοινωνιών στους Ουκρανούς, στους μήνες αμέσως μετά την έναρξη των επιχειρήσεων. Η παροχή δορυφορικών και άλλων δεδομένων (είναι χαρακτηριστικό ότι UAV τύπου RQ-4B Global Hawks πετούν σχεδόν καθημερινά πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα) καθώς και υποστήριξη στις απαιτούμενες επικοινωνίες έδωσε τη δυνατότητα στους Ουκρανούς να επιχειρήσουν πλήγματα υψηλής επιχειρησιακής και συμβολικής αξίας (για παράδειγμα η βύθιση της ναυαρχίδας του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας – Moskva – από ζεύγος Κ/Β τύπου Neptune).
Ο συνδυασμός internet και σύγχρονης τεχνολογίας έθεσε τα θεμέλια για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση (4th Industrial Revolution), η οποία δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστες και τις ένοπλες δυνάμεις ανά τον πλανήτη, εισάγοντας τον κυβερνοχώρο ως το πέμπτο πεδίο επιχειρήσεων. Είναι δε τόσο καταλυτικές οι επιδράσεις του κυβερνοχώρου – ο οποίος πλέον μπορεί να θεωρηθεί ως η «κόλλα» που συνδέει τα υπόλοιπα πεδία (domains) – που πλέον μιλάμε για all domain operations (από το multi-domain operations).
Ως αποτέλεσμα των δραστικών αλλαγών που επέρχονται, οι network-centric επιχειρήσεις, οι οποίες πλέον αποτελούν τη βάση του σχεδιασμού, δίνουν τη θέση τους στην INFOSPHERE, ένα χώρο όπου ο κυβερνοχώρος (και οι επιχειρήσεις που εκτελούνται σε αυτόν), ο ηλεκτρονικός πόλεμος, και τα μικρο-κυματικά όπλα (Microwave Weapons) αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται. Τα νέα όπλα, όχι μόνο θα μπορούν να «επιλέγουν» τους στόχους τους, αλλά θα μπορούν να συνεργάζονται μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας κρίσιμα δεδομένα αποστολής, εκμεταλλευόμενα τις εξελίξεις που συντελούνται στην επιστήμη της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Μηχανικής Μάθησης (AI/ML – Artificial Intelligence/Machine Learning). Οι σύγχρονες επιχειρήσεις θα περάσουν από την εποχή του “mission assurance” στην εποχή του “information assurance” και ένας αντίπαλος που θα μπορεί να επιτύχει information dominance θα είναι και ο κυρίαρχος στο μελλοντικό πεδίο επιχειρήσεων.
Γίνεται λοιπόν φανερό, ότι η επένδυση στις σύγχρονες τεχνολογίες και η αλλαγή των σχετικών δογμάτων αποτελεί κρίσιμο πολλαπλασιαστή ισχύος για κάθε χώρα και ένοπλες δυνάμεις. Η τεχνολογία έχει πλέον τη δυνατότητα να αφαιρέσει τα μειονεκτήματα του ανθρώπινου παράγοντα, και να παρέχει λύσεις σε ζητήματα όπως η μειωμένη επάνδρωση, η ολοένα και αυξανόμενη αξία των οπλικών συστημάτων, κλπ. Στο μέλλον θα απαιτηθεί η δημιουργία μιας υποδομής νέφους (cloud infrastructure), στρατιωτικών προδιαγραφών, η οποία όχι μόνο θα επιτρέπει τη συλλογή, επεξεργασία, αποθήκευση και διακίνηση ενός πραγματικά τεράστιου όγκου δεδομένων, αλλά θα μπορεί να αντιμετωπίσει ξαφνικές απαιτήσεις αυξημένης υπολογιστικής ισχύος.
Από την άλλη ένα τέτοιο σύστημα, λόγω της μη ύπαρξης κεντρικής υποδομής (abstract) θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταστραφεί με συμβατικές μεθόδους. Το παράδειγμα των επιχειρήσεων στην Ουκρανία τους τελευταίους μήνες θα πρέπει να εξεταστεί με σύνεση, περίσκεψη και προβληματισμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους πρώτους στόχους των ρωσικών πυραυλικών και αεροπορικών επιθέσεων ήταν ουκρανικά data centers. Η επίθεση των Ρώσων ολοκληρώθηκε με μια εκτενή επίθεση ηλεκτρονικού πολέμου, η οποία μείωσε δραματικά τη δυνατότητα command and control των ουκρανικών δυνάμεων. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η συνδρομή δυο (μεταξύ άλλων) ιδιωτικών εταιριών, ήταν αυτή που απέτρεψε τα χειρότερα για τους Ουκρανούς.
Στην πρώτη περίπτωση η Microsoft, σε συνεργασία με την Ουκρανική κυβέρνηση (η οποία έπρεπε να ψηφίσει νόμο για την «εξαγωγή» των κυβερνητικών και άλλων δεδομένων εκτός συνόρων) και διάφορους άλλους φορείς, κατάφερε να διασώσει το σύνολο των ψηφιακών ουκρανικών αρχείων, μερικές μόνο ώρες πριν την εισβολή. Από την άλλη, η StarLink ήταν αυτή που έδωσε τη δυνατότητα επικοινωνιών στους Ουκρανούς, στους μήνες αμέσως μετά την έναρξη των επιχειρήσεων. Η παροχή δορυφορικών και άλλων δεδομένων (είναι χαρακτηριστικό ότι UAV τύπου RQ-4B Global Hawks πετούν σχεδόν καθημερινά πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα) καθώς και υποστήριξη στις απαιτούμενες επικοινωνίες έδωσε τη δυνατότητα στους Ουκρανούς να επιχειρήσουν πλήγματα υψηλής επιχειρησιακής και συμβολικής αξίας (για παράδειγμα η βύθιση της ναυαρχίδας του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας – Moskva – από ζεύγος Κ/Β τύπου Neptune).
ΠΟΣΟ ΑΝΤΙΛΗΠΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΤΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥΣ; Πόσο οργανωμένη είναι η προσπάθεια αντιμετώπισης των προκλήσεων της νέας εποχής; Άραγε θα ακολουθήσουμε και σε αυτό με τουλάχιστον μία δεκαετία καθυστέρηση; Να αναλωνόμαστε σε φιλολογικού χαρακτήρα συζητήσεις μεταξύ “πεφωτισμένων ειδικών” με απώτερο στόχο τις δημόσιες σχέσεις και τις εν συνεχεία πολιτικές καριέρες; Ή θα φροντίσουμε να κινηθούμε οργανωμένα με στόχο την προστασία της ελληνικής εθνικής ασφάλειας;