Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Το Σεπτέμβριο, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο Τούρκος ομόλογός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συζήτησαν για την ενίσχυση της Κινεζοτουρκικής συνεργασίας, με έμφαση στην ευθυγράμμιση της Κινεζικής Πρωτοβουλίας Ζώνης και Δρόμου (BRI) και του Τουρκικού Μεσαίου Διαδρόμου (Orta Koridor).
Η Derya Ğöçer, επικεφαλής του Τμήματος Περιφερειακών Σπουδών του Τεχνικού Πανεπιστημίου Μέσης Ανατολής, πιστεύει ότι το BRI και ο Middle Corridor είναι συμπληρωματικά. Ο Trans-Caspian East-West-Middle Corridor είναι ένα δίκτυο μεταφορών που συνδέει την Κεντρική Ασία και την Ευρώπη (Νότιο Καύκασος), διευκολύνοντας τη μεταφορά εμπορευμάτων και εμπορευματοκιβωτίων από την ανατολή προς τη δύση.
Η ιδιαίτερη γεωγραφική θέση της Τουρκίας της επιτρέπει να συνδέει την Ευρώπη, την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή. Οι επιχειρηματικές και διπλωματικές κινήσεις της Τουρκίας και της Κεντρικής Ασίας διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διευκόλυνση της ροής διαμετακομιστικών εμπορευμάτων. Η Κινεζοτουρκική συνεργασία μπορεί πράγματι να επεκταθεί σε διάφορους τομείς. Και οι δύο δυνάμεις μπορούν να επωφεληθούν από την από κοινού ανάπτυξη αγορών τρίτων και αμφότερες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη σύναψη συμβάσεων έργων και στην κατασκευή υποδομών. Η διερεύνηση της περιφερειακής πολυμερούς συνεργασίας μπορεί επίσης να ταιριάζει πολύ και στους δύο. Οι δύο χώρες τελικά είναι συχνά στόχος εμπορικού προστατευτισμού και πολλών ειδών οικονομικού εκφοβισμού, και ως εκ τούτου έχουν κοινό συμφέρον να προωθήσουν ένα πολυμερές εμπορικό σύστημα.
Οι εφοδιαστικές αλυσίδες σήμερα έχουν επανατοποθετηθεί, φέρνοντας την Ευρώπη πιο κοντά στις ΗΠΑ και δημιουργώντας εμπόδια στο εμπόριο Δύσης-Ανατολής, που επηρεάζει την ΕΕ και επίσης τη Ρωσία. Η Τουρκία, με στρατηγική θέση όπως είναι, μπορεί να το εκμεταλλευτεί, δίνοντας πρόσβαση στη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, ακόμη και στον Περσικό Κόλπο μέσω διαδρομών όπως ο Μέσος Διάδρομος της Κασπίας και ο INSTC (μέσω Ιράν).
Η τρέχουσα ρωσο-ουκρανική σύγκρουση και οι κυρώσεις κατά της Μόσχας επηρέασαν τις δυνατότητες της ευρασιατικής χώρας ως οδού εξαγωγής κινεζικών και κεντροασιατικών προϊόντων που κατευθύνονται προς την Ευρώπη. Αυτό το σενάριο, εν ολίγοις, άνοιξε ένα παράθυρο ευκαιρίας για την Άγκυρα να προωθήσει μια εναλλακτική κινεζική-ευρωπαϊκή εμπορευματική διαδρομή - βασικά σε βάρος της Ρωσίας, ας το πούμε έτσι. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν αυξήσει την υποστήριξή τους για το Middle Corridor, καθώς επιθυμούν να αυξήσουν την ανθεκτικότητα των ενεργειακών προμηθειών και των αλυσίδων εφοδιασμού, εκτός από το να επωφεληθούν από τον περιορισμό του παγκόσμιου ανταγωνισμού με την Τεχεράνη, τη Μόσχα και το Πεκίνο, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του Heritage Foundation για μελέτες εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, James Jay Carafano.
Οι περιφερειακές δυνατότητες για τα τουρκικά συμφέροντα συνδέονται στην πραγματικότητα με πολλές διευρυνόμενες περιφερειακές δομές και περιφερειακούς κόμβους εφοδιαστικής. Ελάχιστα συζητήθηκαν για την Κοινή Δήλωση Τουρκίας-Καζακστάν της 11ης Μαΐου για την ενισχυμένη στρατηγική εταιρική σχέση. Σηματοδοτεί τη δέσμευσή τους στην πρωτοβουλία Middle Road. Άλλες χώρες, όπως το Αζερμπαϊτζάν, μπορούν επίσης να επωφεληθούν από αυτό. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου και το έργο Trans-Caspian Gas Pipeline.
Τα συμφέροντα της Τουρκίας με τη σειρά τους πρέπει επίσης να εξεταστούν, ωστόσο, στο ευρύτερο πλαίσιο της χορηγίας και προώθησης από την Άγκυρα παντουρκιστικών και τουρανιστικών αντιλήψεων σε όλο τον Νότιο Καύκασο, την Κεντρική Ασία και ακόμη και σε τμήματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ο σημερινός Οργανισμός Τουρκικών Κρατών (OTS), ο οποίος, από τον Νοέμβριο του 2021, εξελίχθηκε από το προηγούμενο Τουρκικό Συμβούλιο - αποτελούμενο από την Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Ουζμπεκιστάν, παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό.
Μια τέτοια ατζέντα «ήπιας δύναμης» είναι μέρος των νεο-οθωμανικών φιλοδοξιών. Αυτές οι εθνολογικές κατασκευές που σχετίζονται με τη λεγόμενη ενότητα Τούρκων και Τουράν κλπ έχουν άλλωστε γεωπολιτικές προεκτάσεις (δηλαδή την ιδέα της Μεγάλης Τουρκίας).
Στην πραγματικότητα, οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις στο Αρτσάχ (Ναγκόρνο-Καραμπάχ) υπήρξαν ασπίδα ενάντια στην επέκταση του παντουρκισμού στον Καύκασο, μια περιοχή όπου η Άγκυρα έχει παίξει σαφώς αποσταθεροποιητικό ρόλο. Τέτοιες επιθετικές πολιτικές στην πραγματικότητα απειλούν την σταθερότητα στην Ευρασία στο σύνολό της, όπως φαίνεται όχι μόνο στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, αλλά και στα νησιά του Αιγαίου που αμφισβητεί η Τουρκία, στο Κασμίρ, το Ιράν, τη Συρία, ακόμη και στα ρωσικά σύνορα .
Μέχρι και το Πεκίνο βλέπει το προαναφερθέν OTS με κάποια καχυποψία και Κινέζοι παρατηρητές το περιέγραψαν ως στοιχείο που προσθέτει «ακραία αβεβαιότητα» στην περιοχή, σε αντίθεση με πρωτοβουλίες όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, ο οποίος θεωρείται πως προωθεί την ευρασιατική σταθερότητα. Δίνει στην Άγκυρα μέσα να προβάλει την ήπια ισχύ της μέσω της ενίσχυσης της παντουρκικής ταυτότητας και, σύμφωνα με τον συνεργάτη του Canadian Global Affairs Institute, Robert M. Cutler, παρέχει επίσης σε άλλα κράτη της Κεντρικής Ασίας ένα είδος φορέα εξωτερικής πολιτικής που τους επιτρέπει να αποφύγουν να «στριμωχτούν» μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας, από τη δική τους οπτική γωνία. Αλλά προκαλεί επίσης ανησυχίες.
Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Σύγχρονων Διεθνών Σχέσεων της Κίνας, Yuang Peng, έγραψε, για παράδειγμα, ότι το OTS «προφανώς» στοχεύει να γίνει «κάτι πέρα από έναν οργανισμό».
Υπάρχουν επίσης άλλες προκλήσεις για βαθύτερη Κινεζοτουρκική συνεργασία. Πρώτον, τουλάχιστον από το 2018, οι προστατευτικές πολιτικές τόσο στην Τουρκία όσο και στην Κίνα παρεμποδίζουν εν μέρει το εμπόριο τους. Η τουρκική οικονομία είναι ανθεκτική, αλλά ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι υψηλός.
Η Μόσχα παραμένει σημαντικός εταίρος τόσο για την Άγκυρα όσο και για το Πεκίνο, αλλά έχει αποκλίνοντα και ανταγωνιστικά συμφέροντα μεταφορών. Η Ρωσία φυσικά επιδιώκει να μεταφέρει αγαθά από την Κίνα μέσω του εδάφους της μέσω της Υπερσιβηρικής οδού.
Συνοψίζοντας, τα τουρκικά συμφέροντα σχετικά με την ενισχυμένη συνεργασία με την Κίνα αποτελούν μέρος των φιλοδοξιών της ευρύτερης Άγκυρας να γίνει ηγεμόνας στην περιοχή της. Ωστόσο, αυτές οι φιλοδοξίες έχουν αποσταθεροποιητικές δυνατότητες και προβληματίζουν βασικούς εταίρους της Αγκυρας, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Πεκίνου. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να αυξήσουν τις ρωσοτουρκικές διαφορές και τη συνολική ένταση.