 |
| Russian President Vladimir Putin, Iranian President Ebrahim Raisi and Turkish President Recep Tayyip Erdoğan pose for a photo before a trilateral meeting on Syria in Tehran on July 19, 2022. (Photo by Sergei Savostyanov / SPUTNIK / AFP) |
Ahmet Yılmaz* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Ερντογάν: Νιώθουμε ότι το Ιράν είναι το δεύτερο σπίτι μας
Υπάρχουν πολυάριθμες περιπτώσεις όπου η κυβέρνηση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξέφρασε υποστήριξη στο ιρανικό καθεστώς, μεταξύ άλλων μέσω ιδεολογικής συγγένειας, οικονομικής βοήθειας, ανταλλαγής πληροφοριών και πολιτικής ενδυνάμωσης.
Σε ιδεολογικό επίπεδο, η ιρανική ισλαμική επανάσταση έχει θεωρηθεί ως πηγή έμπνευσης για πολλούς πολιτικούς ισλαμιστές, συμπεριλαμβανομένου του Ερντογάν, ο οποίος προσυπογράφει μια σουνιτική εκδοχή του πολιτικού Ισλάμ. Ο Τούρκος πρόεδρος είπε κάποτε : «Νιώθουμε πως το Ιράν είναι το δεύτερο σπίτι μας».
Η κυβέρνηση Ερντογάν είχε επίσης στενή οικονομική σχέση με το Ιράν, παρέχοντας χρυσό αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Ιράν σε αντάλλαγμα για φυσικό αέριο και πετρέλαιο μεταξύ 2012 και 2013, σε μια προσπάθεια να βοηθήσει το Ιράν να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις.
Πιο πρόσφατα, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ αποκάλυψε ότι ο Sıtkı Ayan, ο οποίος έχει στενούς επιχειρηματικούς δεσμούς με τον γιο του Ερντογάν και άλλους συγγενείς, συνέχισε να βοηθά το Ιράν στην αποφυγή των κυρώσεων.
Έχουν επίσης αποκαλυφθεί μυστικές διασυνδέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ιράν, μεταξύ άλλων μέσω έρευνας 2011-2014 για την τρομοκρατική οργάνωση Selam-Tevhid, τον τουρκικό κλάδο της Quds Force, μια μονάδα του IRGC του Ιράν που επικεντρώνεται σε αντισυμβατικό πόλεμο και στρατιωτικές πληροφορίες.
Παρά τους ισχυρισμούς αυτούς, ο Ερντογάν προσπάθησε να τις καλύψει, χαρακτηρίζοντάς τις συνωμοσίες.
Σε πολιτικό επίπεδο, ο εκπρόσωπος και επικεφαλής σύμβουλος του Ερντογάν, ο İbrahim Kalın, δήλωσε πως η Τουρκία δεν αισθάνεται ότι απειλείται από την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στη Μέση Ανατολή και μάλιστα λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα του Ιράν, δείχνοντας πως οι πολιτικές των δύο χωρών είναι ευθυγραμμισμένες.
Πώς μεταμόρφωσε ο Ερντογάν την αντιπολίτευση στη Συρία;
Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι αυτά είναι τα χρόνια που η Τουρκία του Ερντογάν άρχισε να δημιουργεί αντίθεση στον Άσαντ στη Συρία. Δεδομένου του γεγονότος ότι η Τουρκία υποστήριζε κρυφά τον σύμμαχο της Συρίας το Ιράν και έτσι υποστήριζε έμμεσα τη Συρία, πολεμούσε πράγματι η Τουρκία εναντίον του; Οργάνωσε η Τουρκία αποτελεσματικά την αντιπολίτευση στον Άσαντ; Όχι, δεν το έκανε.
Στην πραγματικότητα, η Τουρκία εμπόδισε τον σχηματισμό μιας μετριοπαθούς, νόμιμης αντιπολίτευσης εμποδίζοντας πρώην Σύριους στρατιωτικούς να οργανωθούν. Για παράδειγμα, η Εθνική Οργάνωση Πληροφοριών της Τουρκίας (MİT) παρέδωσε στο συριακό καθεστώς τον αρχηγό τους, Hussein al-Harmoush, ο οποίος βρισκόταν σε καταυλισμό προσφύγων στη νότια Τουρκία. Αυτός και οι συνάδελφοί του ήθελαν να πολεμήσουν εναντίον του Άσαντ.
Αντίθετα, η Τουρκία υποστήριξε εξτρεμιστικές ομάδες όπως η Jabhat al-Nusra που συνδέεται με την Αλ Κάιντα.
Ορισμένες ομάδες της αντιπολίτευσης, όπως η Hay'at Tahrir a l-Sham, είναι ανεξάρτητες από την Τουρκία, αλλά και αυτές αποτελούνται από εξτρεμιστές και χαρακτηρίζονται τρομοκράτες από την Τουρκία. Λόγω της εξαιρετικά ριζοσπαστικής ιδεολογίας αυτών των ομάδων, ακόμη και οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες έχουν αρχίσει να προτιμούν τον Άσαντ από αυτές.
Οι τζιχαντιστικές ομάδες υπό τουρκικό έλεγχο επικεντρώνονται τώρα περισσότερο στην προώθηση των προτεραιοτήτων της Τουρκίας παρά στην αντίθεση στον Άσαντ. Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο Ερντογάν έδειξε ότι πρωταρχικό μέλημα της Τουρκίας δεν είναι να νικήσει τον Άσαντ, αλλά μάλλον να επιτύχει μια πολιτική λύση.
Ο Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA), ο οποίος αποτελείται από αντάρτες της αντιπολίτευσης και ελέγχεται από την Τουρκία, δε μάχεται πλέον ενεργά κατά του Άσαντ. Αντίθετα, η Τουρκία χρησιμοποίησε κυρίως τον SNA και το δικό της στρατό σε επιθέσεις κατά των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), μιας άλλης αντιπολιτευόμενης ομάδας που αποτελείται κυρίως από Κούρδους, ως μέρος της Επιχείρησης Ασπίδα του Ευφράτη το 2016.
Τόσο η Συρία όσο και ο άλλος σύμμαχος της Τουρκίας, το Ιράν, φέρεται να συμφωνούν στην αποτροπή της δημιουργίας αυτονομιστικών κουρδικών οντοτήτων στη Συρία.
Κατά τη γνώμη μου, δεδομένου πως το συριακό καθεστώς, που υποστηρίζεται από τη Ρωσία και το Ιράν, δεν τολμά να επιτεθεί αποφασιστικά στους Κούρδους, με τους οποίους οι ΗΠΑ είναι σύμμαχοι ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και το Λεβάντε (ISIL), χρησιμοποιούν την Τουρκία για να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν τη μονομερή αυτονομία τους, καθώς η Άγκυρα έχει το πρόσχημα της τρομοκρατικής απειλής και επωφελείται από την ασπίδα που παρέχει η ένταξη της στο ΝΑΤΟ.
Μπορεί κανείς να διαφωνήσει με το παραπάνω επιχείρημα και να ισχυριστεί ότι η Τουρκία έχει σοβαρούς λόγους να αφήνει τη συριακή αντιπολίτευση να πολεμήσει με τους Κούρδους και όχι με τον Άσαντ. Ένας από τους κύριους λόγους θα μπορούσε να είναι πως η Αυτόνομη Διοίκηση της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας (AANES) θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για τους Κούρδους στην Τουρκία, και θα μπορούσαν επίσης να θέλουν αυτονομία και να συγχωνευθούν με το κουρδικό κράτος στη Συρία. Ωστόσο, η αυτόνομη Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) στο βόρειο Ιράκ υπάρχει εδώ και αρκετές δεκαετίες και δεν ενέπνευσε τέτοια αυτονομία για τους Κούρδους της Τουρκίας. Ο Ερντογάν μάλιστα κάλεσε τον ηγέτη της, Μασούντ Μπαρζανί, στον εορτασμό της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και της Τουρκίας στη νοτιοανατολική Τουρκία το 2013. Εάν υπήρχε ένα παράδειγμα που θα μπορούσε να ενθαρρύνει τους Κούρδους στην Τουρκία να ανακηρύξουν αυτονομία, θα έπρεπε να είναι η KRG, όχι η AANES.
Ένα άλλο επιχείρημα θα μπορούσε να είναι ότι οι SDF έχουν δεσμούς με το παράνομο PKK, το οποίο έχει πολεμήσει την Τουρκία για περισσότερα από 40 χρόνια. Η κοινή χρήση της ίδιας ιδεολογίας δεν είναι επαρκής λόγος για να επιτεθούμε στις SDF. Οι SDF τρομοκρατούν την Τουρκία; Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να το ισχυριστεί κανείς. Η Τουρκία είχε πρόσφατα κατηγορήσει τις SDF για ένα βομβαρδισμό στην Κωνσταντινούπολη το Νοέμβριο, αλλά δεν παρουσιάστηκαν αδιάσειστα στοιχεία που να αποδεικνύουν την ευθύνη των SDF. Όπως και να έχει, αν ο πραγματικός λόγος για τις επιθέσεις κατά των Κούρδων στη Συρία είναι η τρομοκρατία, τότε η Τουρκία θα πρέπει να βρει τους τρομοκράτες και να τους εξουδετερώσει. Είναι οι βομβαρδισμοί και οι αεροπορικές επιδρομές σε πόλεις που κατοικούνται από Κούρδους – αυτό που κάνει η Τουρκία στη βόρεια Συρία αυτή την στιγμή – ένας λογικός και νόμιμος τρόπος για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας; Ή μήπως είναι περισσότερο για εθνοκάθαρση για να αναγκάσει τον κουρδικό πληθυσμό να εγκαταλείψει τις πόλεις του, να εγκαταστήσει Άραβες εκεί και να θέσει αυτές τις πόλεις υπό τον έλεγχο του συριακού καθεστώτος;
Επί τόπου, είναι προφανές πως ο πρωταρχικός στόχος της Τουρκίας στη Συρία είναι να πολεμήσει τους Κούρδους και όχι τον Άσαντ. Ο τουρκικός στρατός, συνοδευόμενος από αντάρτες της αντιπολίτευσης, επιτίθεται στους Κούρδους και τους αναγκάζει να εγκαταλείψουν τους οικισμούς τους, κάτι που τελικά επιτρέπει στον Άσαντ να πάρει τον έλεγχο των πόλεων που κατοικούνται από Κούρδους με έμμεση βοήθεια από την Τουρκία.
* Ο Ahmet Yılmaz έχει μεταπτυχιακό στις στρατηγικές διεθνούς ασφάλειας. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.