Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Φινλανδία εξετάζει επί του παρόντος τις εξαγωγές όπλων στην Τουρκία, ελπίζοντας ότι η χώρα θα επικυρώσει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, ζήτησε επίσης από τη Φινλανδία και τη Σουηδία να λάβουν πιο σκληρή στάση έναντι των Κούρδων ανταρτών. Το Νοέμβριο, το σουηδικό κοινοβούλιο ενέκρινε με τη σειρά του έναν αντιτρομοκρατικό νόμο, όπως ζήτησαν οι τουρκικές αρχές στην Άγκυρα. Αν και η Άγκυρα είναι το μόνο κράτος που αντιτίθεται στην ένταξη των δύο χωρών, ούτε η Ουγγαρία έχει επικυρώσει ακόμη την ένταξή τους.
Για το ΝΑΤΟ, οι δύο σκανδιναβικές χώρες δεν είναι το μόνο ζήτημα που αφορά την Άγκυρα. Με την αλλαγή της ισορροπίας ισχύος στη Μεσόγειο , οι εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (που έχουν μια εδαφική διαμάχη δεκαετιών) κλιμακώνονται τουλάχιστον από το 2020 και οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι και αυτό μπορεί να διαταράξει την ενότητα του Βορείου Ατλαντικού. Η Ελλάδα έχει υποστηριχθεί από τη Γαλλία σε αυτό το θέμα - η πρώτη που παραδοσιακά διασκεδάζει τη φιλοδοξία μιας πιο ανεξάρτητης Ευρώπης.
Εν μέσω τέτοιων καυγάδων, η Άγκυρα μερικές φορές έχει περιγραφεί ότι εξισορροπεί αριστοτεχνικά τη σχέση της τόσο με την Ουάσιγκτον όσο και με τη Μόσχα, παραμένοντας «ουδέτερη» στην τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία ενώ επωφελείται από αυτή την στάση. Για παράδειγμα, ακόμη και αμερικανικές εταιρείες υπολογίζουν στην Τουρκία ως αγωγό για το εμπόριο με τη Ρωσία (παρακάμπτοντας τις κυρώσεις) και, το Σεπτέμβριο, με το άνοιγμα του διαδρόμου της Μαύρης Θάλασσας, επισφραγίστηκε μια συμφωνία Ρωσίας-Τουρκίας για να διασφαλιστεί πως οι φτωχότερες χώρες θα λάβουν δημητριακά. Η πραγματικότητα, πάντως, είναι ότι, ενώ είναι σχετικά απομονωμένη από τη Δύση, η Άγκυρα έχει κατά καιρούς δύσκολες σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Κίνα.
Είναι αλήθεια ότι, εν μέσω του συνεχιζόμενου Νέου Ψυχρού Πολέμου, παρόλο που ο διπολισμός φαίνεται να επιστρέφει, πολλές αναδυόμενες δυνάμεις σήμερα χτίζουν όλο και περισσότερο πάνω στην πολυευθυγράμμιση, τη μη ευθυγράμμιση και την πολυμέρεια. Συχνά το κάνουν επιδιώκοντας αμοιβαία επωφελείς διμερείς σχέσεις με το Πεκίνο και τη Μόσχα, αφενός, ενώ εξισορροπούν τη σχέση τους με την Ουάσιγκτον, από την άλλη.
Με αυτόν τον τρόπο, μια δύναμη όπως η Ινδία, για παράδειγμα, προβάλλεται ως ένα είδος διπλωματικού γίγαντα, με επίκεντρο την εξισορροπητική της δύναμη. Ωστόσο, όπως έγραψα, μπορεί κανείς μόνο να «ισορροπήσει» και να «συμφιλιώσει» τόσα πολλά, και υπάρχουν όρια και προκλήσεις στην «ουδετερότητα» και τον πραγματισμό. Στην περίπτωση της Ινδίας, χρειάζεται μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση στην Ευρασία.
Η Άγκυρα με τη σειρά της φαίνεται να προσπαθεί να τοποθετηθεί με τρόπο που είναι, κατά κάποιο τρόπο, ανάλογος με την προσέγγιση της Ινδίας - προωθώντας την τουρκοκινεζική εταιρική σχέση, για παράδειγμα, στο Μέσο Διάδρομο-BRI.
Ωστόσο, ενώ η Ινδία εξακολουθεί να καυχιέται ότι απολαμβάνει, σε κάποιο βαθμό, εμπιστοσύνη και από τις δύο πλευρές στην ουκρανική σύγκρουση, η κατάσταση της Άγκυρας είναι πιο περίπλοκη. Οι σχέσεις της με τη Μόσχα ήταν πάντα περίπλοκες (μπορεί κανείς να θυμηθεί την κρίση του 2015) και ήδη στις αρχές του 2021 έδειξαν σημάδια επιδείνωσης.
Για παράδειγμα, είναι ευρέως κατανοητό πως οι Ρώσοι ειρηνευτές στο Αρτσάχ (Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν) λειτουργούν ως ένα είδος ασπίδας ενάντια στην επέκταση του παντουρκισμού που προωθεί η Άγκυρα στον Καύκασο, μια περιοχή όπου η Τουρκία έπαιξε εμφανώς έναν σαφώς αποσταθεροποιητικό ρόλο. Οι τουρκικές επιθετικές πολιτικές αναμφισβήτητα απειλούν την σταθερότητα στην Ευρασία στο σύνολό της, όπως φαίνεται όχι μόνο στα προαναφερθέντα σύνορα με την Αρμενία, αλλά και στα αμφισβητούμενα από την Τουρκία νησιά του Αιγαίου, στο Κασμίρ, το Ιράν, τη Συρία, ακόμη και στα ρωσικά σύνορα.
Τα τουρκικά συμφέροντα σχετικά με την ενισχυμένη συνεργασία με την Κίνα και άλλα κράτη αποτελούν μέρος των μεγαλύτερων φιλοδοξιών της να γίνει νέος ηγεμόνας στην περιοχή της. Ωστόσο, αυτές οι φιλοδοξίες, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης παντουρκιστικών και τουρανιστικών αντιλήψεων από την Άγκυρα (εν μέσω νεο-οθωμανιστικών φιλοδοξιών) έχουν αποσταθεροποιητικές δυνατότητες και έτσι προβληματίζουν βασικούς εταίρους στην Ευρασία, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της Κίνας. Γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά, τα συμφέροντα των Τούρκων συγκρούονται με αυτά των Ρώσων και των Κινέζων στην Κεντρική Ασία και τον Καύκασο. Υπάρχει επίσης ένας ανταγωνισμός Μόσχας-Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, με τον ανταγωνισμό τους για πληρεξούσιους στη Λιβύη να είναι διαβόητος.
Τόσο η Ρωσία όσο και η Τουρκία περιπολούν από κοινού στα βορειοανατολικά της Συρίας, συνεργαζόμενες στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Ωστόσο, η τουρκική υποστήριξη στις ουκρανικές κινήσεις στην περιοχή του Ντονμπάς παραμένει μείζον ζήτημα, όπως και η παρουσία της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, όπως δήλωσε το Μάρτιο ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου, σημειώνοντας ότι αποτελεί εμπόδιο στη συνεργασία.
Ενώ ένας οργανισμός όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), για παράδειγμα, εστιάζει περισσότερο σε θέματα ασφάλειας και σταθερότητας, το ΝΑΤΟ, από την άλλη πλευρά, βλέπει όλο και περισσότερο την αποστολή του ως υπερασπιστή ορισμένων (δυτικών) αξιών. Η Τουρκία είναι εταίρος διαλόγου του SCO. Είναι ένα πολύ δύσκολο έργο να «ισορροπήσει» τις υγιείς ευρασιατικές-τουρκικές σχέσεις με, από την άλλη πλευρά, το να παραμείνει μέλος μιας οργάνωσης σχεδόν αποκλειστικά αφοσιωμένης στον ανταγωνισμό της Μόσχας και του Πεκίνου. Η Ινδία, για παράδειγμα, είναι ταυτόχρονα πλήρες μέλος του SCO και μέλος της QUAD και, όντας έτσι, αντιμετωπίζει ήδη πολλές προκλήσεις στον «εξισορροπητικό» ρόλο της. Το καθεστώς της Τουρκίας ως μέλους του ΝΑΤΟ είναι ακόμη πιο περίπλοκο από αυτή την άποψη.
Μέσα σε ένα τόσο περίπλοκο γεωπολιτικό παιχνίδι, μένει να δούμε πόσο καιρό μια επιθετική Άγκυρα θα καταφέρει να ισορροπήσει τις περίπλοκες σχέσεις της τόσο με τη Δύση όσο και με την Κίνα και τη Ρωσία.