 |
| tccb.gov.tr |
Πολλά έχουν γραφτεί πρόσφατα για την προσέγγιση Τουρκίας - Συρίας, τις συναντήσεις στη Μόσχα και τις δηλώσεις του ίδιου του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για πιθανή συνάντηση με τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ.
Κamal Alam - middleeasteye.net / Παρουσίαση Freepen.gr
Ενώ η λέξη επαναπροσέγγιση μπορεί να χρησιμοποιείται υπερβολικά, το πραγματικό ζήτημα που αντιμετωπίζει η Τουρκία είναι μια κρίση δημιουργίας του ίδιου του Ερντογάν. Πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, ο Ερντογάν αποκάλεσε τον Άσαντ, αδερφό του και τον ευχαρίστησε για τη διευθέτηση των παλαιών συνοριακών ζητημάτων που διχάζουν τις κοινότητες από την εποχή της ίδρυσης των δύο δημοκρατιών.
Δύο νέα βιβλία ρίχνουν φως τόσο στον πόλεμο του Ερντογάν στη Συρία όσο και στις τελευταίες ημέρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που οδήγησαν σε σπασμένα σύνορα, επιβαρυμένα με τα ίδια προβλήματα σήμερα όπως ήταν κατά την ίδρυση της Τουρκίας. Η τύχη του Ερντογάν κυμάνθηκε με τον πόλεμο στη Συρία και η προσφυγική κρίση στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας είναι μια απόδοση αυτού που συνέβη πριν από έναν αιώνα - ένα πρόβλημα που ο ίδιος ο Ερντογάν υποστήριξε κάποτε pvw ο Άσαντ είχε λύσει.
Ο "πόλεμος του Ερντογάν" του Γκονούλ Τολ προσφέρει μια μοναδική εξερεύνηση της διακυβέρνησης του Τούρκου προέδρου, από την άνοδό του σε εγχώριο επίπεδο σε περιφερειακό, ως παίκτης που ανατρέπει δεκαετίες προηγούμενης τουρκικής πολιτικής που είχε απομακρυνθεί από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Ο Τολ υποστηρίζει πως ο πόλεμος στη Συρία και οι δεσμοί του Ερντογάν με τη Δαμασκό έχουν διαμορφώσει τους εγχώριους συμμάχους και εχθρούς του.
Κεντρικό ρόλο
Αν και ο Τολ δεν είναι ο πρώτος που συνέδεσε τις τύχες της Συρίας και της Τουρκίας την τελευταία δεκαετία, κάνει έναν ενδιαφέροντα παραλληλισμό: ο Ερντογάν χρησιμοποίησε τη Δαμασκό ως την πρώτη του αραβική πρωτεύουσα για να αναζωπυρώσει τους δεσμούς της Τουρκίας με τον αραβικό κόσμο, πριν επεκταθεί σε άλλους, από την Τρίπολη έως την Ντόχα. Εν τω μεταξύ, ο Άσαντ κατάργησε κάθε στρατόπεδο και υποστήριξη στη Συρία, ανατρέχοντας στην εποχή του πατέρα του, που βοηθούσε ομάδες που αντιτίθεντο στο τουρκικό κράτος, συμπεριλαμβανομένου του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Ο Άσαντ συνέβαλε επίσης στη βελτίωση των δεσμών με τις μικρές αλλά σημαντικές ασσυριακές και ορθόδοξες κοινότητες στο Μαρντίν, τη Σανλιούρφα και το Ντιγιαρμπακίρ. Με τον περιορισμό των εσωτερικών απειλών, ο Ερντογάν ανέλαβε το μανδύα της βοήθειας μεταρρυθμίσεων στον αραβικό κόσμο πριν από την Αραβική Άνοιξη του 2011 και θεωρήθηκε ως πρότυπο για την περιοχή από τις περισσότερες δυτικές χώρες και το μουσουλμανικό κόσμο γενικότερα.
Η Συρία υπό τον Άσαντ έπαιξε καθοριστικό ρόλο βοηθώντας τον Ερντογάν να πολεμήσει το PKK και να σφυρηλατήσει μια συμμαχία με τους Τούρκους εθνικιστές και το βαθύ κράτος, το οποίο κάποτε είχε αμφισβητήσει την αποφασιστικότητα του Ερντογάν.
Ο Τολ εξετάζει επίσης την αποκάλυψη των πολιτικών συμμάχων του Ερντογάν και τις συνεχείς ανακατατάξεις των Τούρκων στρατηγών. Η κατάρρευση των σχέσεων Τουρκίας-Συρίας μετά την έναρξη του συριακού πολέμου σήμαινε ότι υπήρχε τώρα ένας πόλεμος δύο όψεων, εκτός από τις εντάσεις με τη Ρωσία, που κορυφώθηκε με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους το 2015 από τις τουρκικές δυνάμεις και τη δολοφονία του Ρώσου πρεσβευτή στην Αγκυρα, και οι δύο συνδέονται άμεσα με την πολιτική του Ερντογάν για τη Συρία.
Ζητήματα γύρω από τους Σύριους πρόσφυγες, οι δημογραφικές αλλαγές και τα οικονομικά δεινά έχουν ωθήσει τα τουρκικά κόμματα της αντιπολίτευσης να πιέσουν για συμφιλίωση με τον Άσαντ, παραβιάζοντας την πολιτική του Ερντογάν για τη Συρία. Επιπλέον, τα ζητήματα με τους Τούρκους Αλεβίτες, τους Κούρδους και τη χριστιανική κοινότητα επιδεινώθηκαν καθώς ήρθαν σε αντίθεση με την πολιτική της Άγκυρας για τη Συρία. Η Αρμενία και η Ελλάδα αναβίωσαν επίσης παλιές εχθροπραξίες με την Τουρκία, ενθυμούμενες τις ιστορικές τους σχέσεις με τη Συρία.
Έντονοι παραλληλισμοί
Το δεύτερο βιβλίο, The Last Days of the Ottoman Empire του Ryan Gingeras, κάνει έντονους παραλληλισμούς μεταξύ εκείνων των ημερών και της σύγχρονης Συρίας, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων με Αρμένιους, Έλληνες, Άραβες και Κούρδους - όλα τα θέματα που ο Τολ συζητά σε σχέση με τον πόλεμο του Ερντογάν στη Συρία.
Όταν οι Έλληνες εκδιώχθηκαν από τα οθωμανικά εδάφη, πολλοί βρήκαν καταφύγιο στη Συρία. Στο σύγχρονο πλαίσιο, τόσο το ελληνικό όσο και το αρμενικό κράτος τάχθηκαν ξεκάθαρα στο πλευρό του Άσαντ εναντίον της Τουρκίας. Οι κοινότητες στη νότια Τουρκία δεν ένιωθαν άνετα με τον πόλεμο του Ερντογάν, καθώς ανέτρεψε την εύθραυστη ισορροπία που επικρατούσε από τότε που επιτεύχθηκε η ειρήνη με τη Συρία στα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Ο Τζίντζερας μιλά επίσης για το ευαίσθητο θέμα του πώς ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ήθελε να «απελευθερώσει» περισσότερες περιοχές υπό τη γαλλική εντολή, πέρα από το Χατάι.
Πράγματι, ο τρέχων πόλεμος στη Συρία θεωρείται από πολλούς Σύρiους ως μια ακόμη παραβίαση στο συριακό έδαφος, απηχώντας τη διαδικασία που εκτυλίχθηκε δεκαετίες νωρίτερα. Πολλοί Σύριοι δεν επιθυμούν μια προσέγγιση, δεδομένου αυτού που θεωρούν ως ιστορική εισβολή των Τούρκων στη συριακή γη.
Είναι επομένως σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι ελληνορθόδοξες και αρμενικές κοινότητες της Συρίας έχουν συμμάχους στην Αθήνα και το Ερεβάν, γεγονός που καθιστά αυτό ένα περιφερειακό ζήτημα για την Τουρκία, όπως ακριβώς ήταν τις τελευταίες ημέρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έχω ξαναπεί πως η τρέχουσα κατάσταση δεν αφορά την προσέγγιση, αλλά μάλλον το ότι ο Ερντογάν χρειάζεται τη Δαμασκό. Ο Τολ και ο Τζίντζερας φέρνουν τόσο σύγχρονη όσο και ιστορική συνάφεια το πώς η Συρία έγινε η αχίλλειος πτέρνα της Τουρκίας.