Στις 3 Ιανουαρίου 2020, ο αμερικανικός στρατός δολοφόνησε τον Ιρανό στρατηγό Κασέμ Σουλεϊμανί, διοικητή της επίλεκτης δύναμης Κουντς στο Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), μαζί με το σύντροφό του, τον αναπληρωτή αρχηγό των Μονάδων Λαϊκής Κινητοποίησης του Ιράκ, Αμπού Μαχντί αλ- Μουχαντίς.
Του Χασάν Ιλάικ - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Τρία χρόνια αργότερα, τα κίνητρα αυτής της απόφασης –και η χρονική στιγμή της– συζητούνται ακόμη. Οι λόγοι για τη δολοφονία-σοκ των ΗΠΑ, ωστόσο, μπορεί να μην σχετίζονται αποκλειστικά με το ρόλο του Σουλεϊμανί σε περιφερειακές συγκρούσεις, αλλά θα μπορούσαν επίσης να προέρχονται από την αυξανόμενη διεθνή επιρροή του.
Γιατί δολοφονήθηκε ο Σουλεϊμανί;
Ο Σουλεϊμανί φέρεται να ήταν υπεύθυνος για την καθοδήγηση του σχεδίου του Ιράν να περικυκλώσει το Ισραήλ με ένα τόξο πυραύλων και drones ακριβείας στην περιοχή της Δυτικής Ασίας – από το Λίβανο μέχρι τη Συρία, το Ιράκ και τη Γάζα, μέχρι την Υεμένη – το οποίο θεωρήθηκε από τους Ισραηλινούς αξιωματούχους ως υπαρξιακή απειλή στο εβραϊκό κράτος.
Οι ΗΠΑ κατηγορούσαν εδώ και καιρό τον Σουλεϊμανί πως βρισκόταν πίσω από μεγάλο μέρος της αντίστασης που αντιμετώπισαν μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003, καθώς και ότι φερόταν να διέταξε επιχειρήσεις κατά των αμερικανικών δυνάμεων την περίοδο που προηγήθηκε της δολοφονίας του.
Ο διοικητής της Quds Force – μαζί με τον Muhandis – ήταν κρίσιμοι στην προσπάθεια του Ιράκ να νικήσει το ISIS, εκτός του ελέγχου και της ατζέντας των ΗΠΑ και των περιφερειακών συμμάχων τους, οι οποίοι συχνά χρησιμοποιούσαν την τρομοκρατική ομάδα για να εξασφαλίσουν πολιτικά και γεωγραφικά κέρδη.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ θεώρησαν το Ιράν και κατ' επέκταση τον Σουλεϊμανί υπεύθυνο για την επίθεση της Υεμένης στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Aramco της Σαουδικής Αραβίας στις 14 Σεπτεμβρίου 2019. Η επίθεση κατά της Aramco ήταν τόσο μαζική που διέκοψε τη μισή παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας και ήταν η μεγαλύτερη ευγενικό από την εισβολή του πρώην προέδρου του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν στο Κουβέιτ το 1990.
Ηγέτης στον Άξονα της Αντίστασης
Ο Σουλεϊμανί ήταν το «κλειδί» στον Άξονα της Αντίστασης, σύμφωνα με έναν Άραβα πολιτικό με ισχυρούς δεσμούς με τους κύκλους λήψης αποφάσεων τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στο Ριάντ.
«Ο Χατζ Κασέμ», λέει ο πολιτικός, ήταν μοναδικά ικανός να παίρνει αποφάσεις και στη συνέχεια να τις εφαρμόζει, κάτι που θεωρείται «σπάνιο πλεονέκτημα» μεταξύ των ηγετών. Μπόρεσε να επιτύχει σημαντικά στρατηγικά αποτελέσματα – γρήγορα – κινούμενος ελεύθερα και διαπραγματευόμενος απευθείας με διάφορους πολιτικούς, πολιτοφυλακές και πολιτικά κινήματα.
Τα παραδείγματα είναι πολλά: Ο διοικητής της Quds Force έπεισε τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν το 2015 να επέμβει στρατιωτικά στη Συρία και οργάνωσε τη σύνθετη σχέση «ελευθερίας» μεταξύ Τουρκίας και Τεχεράνης μέσω του διευθυντή τουρκικών πληροφοριών Χακάν Φιντάν.
Ο Σουλεϊμανί έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή της πτώσης της Δαμασκού, διατήρησε και ανέπτυξε σημαντικούς δεσμούς με το λιβανικό αντιστασιακό κίνημα Χεζμπολάχ στη Βηρυτό, ηγήθηκε μιας εκστρατείας σε όλη την περιοχή για να νικήσει το ISIS και διαχειρίστηκε με επιτυχία τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ διαφόρων πολιτικών συνιστωσών στο Ιράκ. Στην Υεμένη, μπόρεσε να εφοδιάσει το κίνημα Ανσαράλα με εκπαίδευση και όπλα που αναμφισβήτητα άλλαξαν την πορεία της επιθετικότητας υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας.
Μαζί ή χωριστά, τα προαναφερθέντα σημεία τον κατέστησαν επιθυμητό στόχο δολοφονίας τόσο για την κυβέρνηση των ΗΠΑ όσο και για το κατεστημένο ασφαλείας στο Ισραήλ.
Επίσκεψη στη Βενεζουέλα
Ενδέχεται, ωστόσο, να υπάρχουν πρόσθετοι παράγοντες που συνέβαλαν στην απόφαση των ΗΠΑ να δολοφονήσουν τον Σουλεϊμανί στις 3 Ιανουαρίου 2022. Ενώ ορισμένοι αναλυτές αναφέρουν, για παράδειγμα, την εισβολή στην πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βαγδάτη το 2019 από διαδηλωτές τρεις ημέρες πριν από τη δολοφονία, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων στις ΗΠΑ ήταν απίθανο να είχαν κινητοποιήσει τους δολοφόνους του ως αντίδραση σε αυτό το σχετικά καλοήθες περιστατικό.
Πιο σημαντικό γι' αυτούς θα ήταν το απροειδοποίητο ταξίδι του Σουλεϊμανί στη Βενεζουέλα το 2019, το οποίο πέρασε τις κόκκινες γραμμές της Ουάσιγκτον εντός της δικής της γεωγραφικής σφαίρας επιρροής.
Η επίσκεψή του στη χώρα της Νότιας Αμερικής αποκαλύφθηκε δημόσια περισσότερο από δύο χρόνια αργότερα από τον Πρόεδρο της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο, κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο Al-Mayadeen το Δεκέμβριο του 2021.
Ο Μαδούρο δήλωσε πως ο Σουλεϊμανί επισκέφτηκε το Καράκας μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου 2019, περίοδο κατά την οποία οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν επίθεση στον κυβερνοχώρο και δολιοφθορά στη Βενεζουέλα, με αποτέλεσμα εκτεταμένες διακοπές ρεύματος. Δόξασε τον Ιρανό στρατηγό ως στρατιωτικό ήρωα που «πολέμησε την τρομοκρατία και τους βάναυσους τρομοκράτες εγκληματίες που επιτέθηκαν στους λαούς του Άξονα της αντίστασης. Ήταν γενναίος άνθρωπος».
Αν και ο Μαδούρο δεν αποκάλυψε την ακριβή ημερομηνία της επίσκεψης, μπορεί να υποτεθεί πως πραγματοποιήθηκε στις 8 Απριλίου 2019 και ότι ο Σουλεϊμανί επιβιβάστηκε στην πρώτη απευθείας πτήση της ιρανικής αεροπορικής εταιρείας Mahan Air μεταξύ Τεχεράνης και Καράκας.
Εκείνη την εποχή, η επίθεση των ΗΠΑ στο Καράκας ήταν στο αποκορύφωμά της: η αναγνώριση από την Ουάσιγκτον του Χουάν Γκουαϊδό ως προέδρου της Βενεζουέλας, συνολικές οικονομικές κυρώσεις και στη συνέχεια, στα τέλη Απριλίου, η οργάνωση μιας απόπειρας πραξικοπήματος που πέτυχε μόνο να εξασφαλίσει τη διαφυγή του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ ηγέτη της αντιπολίτευσης Λεοπόλντο Λόπες στην ισπανική πρεσβεία.
Διεύρυνση των στρατιωτικών δεσμών με το Καράκας
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Σουλεϊμανί στο Καράκας, η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ του Ιράν και της Βενεζουέλας ήταν πιθανότατα βασικό θέμα συζήτησης. Πριν από την επίσκεψή του, ο Μαδούρο είχε ανακοινώσει την ίδρυση «Μονάδων Λαϊκής Άμυνας», ή επαναστατικών πολιτοφυλακών, για τη διατήρηση της τάξης απέναντι στις απόπειρες πραξικοπήματος που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ.
Τόσο οι ιρανικές όσο και οι πηγές της Λατινικής Αμερικής επιβεβαιώνουν ότι η Τεχεράνη είχε ρόλο στην οργάνωση αυτών των πολιτοφυλακών. Ωστόσο, η σημαντικότερη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών ήταν στον τομέα της στρατιωτικής εκβιομηχάνισης.
Από τη θητεία του πρώην προέδρου Ούγκο Τσάβες, η Βενεζουέλα εργάζεται σε ένα έργο για την κατασκευή drones. Αυτό ανακοινώθηκε από τον Τσάβες στις 13 Ιουνίου 2012, σημειώνοντας ότι «το κάνουμε αυτό με τη βοήθεια διαφορετικών χωρών, όπως η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν και άλλες συμμαχικές χώρες».
Λίγους μήνες νωρίτερα, ο διοικητής της Νότιας Διοίκησης του Στρατού των ΗΠΑ SOUTHCOM (η περιοχή ευθύνης που του έχει ανατεθεί περιλαμβάνει την Κεντρική και Νότια Αμερική), στρατηγός Douglas Fries, μίλησε για το ίδιο έργο, υποβαθμίζοντας τη σημασία του υποστηρίζοντας ότι το Ιράν κατασκεύαζε drones με «περιορισμένη δυνατότητες» στη Βενεζουέλα για σκοπούς εσωτερικής ασφάλειας.
Ανάπτυξη drones
Στην πραγματικότητα, το Ιράν, εκπροσωπούμενο από την Quds Force του Soleimani, ήταν απασχολημένο με την αύξηση της στρατιωτικής συνεργασίας με τη Βενεζουέλα αναπτύσσοντας νέες γενιές drones και παρέχοντας στο Καράκας ανταλλακτικά για τα υπάρχοντα αμερικανικής κατασκευής αεροσκάφη του. Είναι ενδιαφέρον πως η έπαρση της ιρανικής σημαίας έχει γίνει ρουτίνα στις στρατιωτικές τελετές της Πολεμικής Αεροπορίας της Βενεζουέλας.
Στις 20 Νοεμβρίου 2020, ο Πρόεδρος Μαδούρο εκφώνησε μια ομιλία ανακοινώνοντας τα σχέδια για την παραγωγή διαφορετικών τύπων drones. Κοντά του, εκτέθηκε, ένα μικροσκοπικό μοντέλο ενός drone που φαινόταν να είναι αυτό του ιρανικού αεροσκάφους «Muhajer 6» που τέθηκε σε υπηρεσία στο Ιράν το 2018.
Το θέμα αυτό έθιξε ο τότε Ισραηλινός Υπουργός Άμυνας, Benny Gantz, κατά την υποδοχή των επικεφαλής αμερικανικών εβραϊκών οργανώσεων το Φεβρουάριο του 2022.
Η κληρονομιά του Σουλεϊμανί στη Λατινική Αμερική
Αυτές οι εξελίξεις ήταν το άμεσο αποτέλεσμα των προσπαθειών του Κασέμ Σουλεϊμανί. Ένας αξιωματούχος της Βενεζουέλας επιβεβαίωσε στο The Cradle ότι το έργο drone της χώρας κατασκευάστηκε με την πλήρη υποστήριξη του Ιράν: από την εκπαίδευση μηχανικών και τη δημιουργία ερευνητικών και κατασκευαστικών κέντρων, μέχρι την παραγωγή.
Τον Οκτώβριο του 2019, ο διοικητής της Νότιας Διοίκησης των ΗΠΑ, Ναύαρχος Craig S. Faller, προειδοποίησε ότι η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν και η Κούβα επιχειρούν με διαφορετικές ικανότητες στην περιοχή ευθύνης της SOUTHCOM. Σημείωσε, συγκεκριμένα, πως η επιρροή και η παρουσία του Ιράν γίνεται αισθητή στη Νότια Αμερική.
Τον Μάρτιο του 2020, ο διοικητής των ΗΠΑ SOUTHCOM επανέλαβε την ίδια προειδοποίηση, τοποθετώντας το Ιράν στην «κορυφή της λίστας των χωρών» που έχουν βοηθήσει τη Βενεζουέλα να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις.
Οι ΗΠΑ θεωρούν εδώ και καιρό τη Λατινική Αμερική ως την «πίσω αυλή» τους και προσπαθούν να αποτρέψουν την επιρροή αντίπαλων ή εχθρικών δυνάμεων στην περιοχή μέσω της προσήλωσής τους στο Δόγμα Μονρό. Η επιρροή του Σουλεϊμανί στο δυτικό ημισφαίριο μπορεί να θεωρήθηκε ως απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ και ως υπέρβαση αυτής της «κόκκινης γραμμής».
Ο ρόλος του στη βοήθεια της Βενεζουέλας στην ανάπτυξη στρατιωτικών δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών, θεωρήθηκε στην Ουάσιγκτον ως ποιοτικό άλμα στις εξωτερικές σχέσεις του Ιράν και πιθανότατα ήταν ένας παράγοντας στην απόφαση για τη δολοφονία του Σουλεϊμανί.