James M. Dorsey - jamesmdorsey.net / Παρουσίαση Freepen.gr
Μαζί με τη ρωσο-ιρανική συμφωνία χρηματοοικονομικών μηνυμάτων αυτής της εβδομάδας και την επίσκεψη του Κινέζου προέδρου Xi Jinping το Δεκέμβριο στη Σαουδική Αραβία, αποτελούν μικρότερα και μεγαλύτερα θραύσματα μιας παγκόσμιας τάξης του 21ου αιώνα που δημιουργείται, η οποία είναι πιθανό να είναι διπολική και να κατοικείται από πολλές μεσαίες εξουσίες με σημαντική αντιπροσωπεία και ενισχυμένες δυνατότητες αντιστάθμισης κινδύνου.
Ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping φτάνει στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας στις 7 Δεκεμβρίου 2022. Φωτογραφία: Saudi Press Agency/Reuters
Το ίδιο ισχύει και για τον ανταγωνισμό μεταξύ των ανταγωνιστικών τεχνολογιών των ΗΠΑ και της Κίνας για τον οποίο η κριτική επιτροπή εξακολουθεί να είναι εκτός.
Για τις δύο πιθανές κυρίαρχες δυνάμεις, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα, τα δομικά στοιχεία είναι οι προσπάθειες να προετοιμαστούν για ένα διπολικό κόσμο.
Για τη Ρωσία, συνεπάγονται την τήρηση του προπολεμικού της καθεστώτος της Ουκρανίας, εν μέρει με την ανάπτυξη μισθοφόρων της Ομάδας Βάγκνερ στο Σαχέλ, την εξεύρεση τρόπων παράκαμψης των κυρώσεων· και ελπίζοντας ότι ο χρόνος θα λειτουργήσει υπέρ της σε αυτό που υποτίθεται πως ήταν ένα blitzkrieg αλλά έχει μετατραπεί σε ένα ισόπαλο ματς.
Για τις μεσαίες δυνάμεις, το ζητούμενο είναι να χαράξουν το δικό τους χώρο, να αξιοποιήσουν την ενισχυμένη επιρροή τους και να αναζητήσουν πλεονέκτημα όπου μπορούν.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η ύφανση της ταπετσαρίας του 21ου αιώνα ισοδυναμεί με ένα συνονθύλευμα στο οποίο ορισμένα θραύσματα θα έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, ενώ άλλα μπορεί να μην εγγραφούν καν ως κλιπ στο ραντάρ.
Πάρτε, για παράδειγμα, την απόφαση του Μαρόκου να δώσει στην Ουκρανία περίπου 20 ανακαινισμένα άρματα μάχης T-72B ρωσικής κατασκευής. Η συμφωνία έκανε το Μαρόκο το πρώτο αφρικανικό, αν όχι το πρώτο παγκόσμιο έθνος του Νότου, που βοήθησε στρατιωτικά την Ουκρανία.
Τάνκ T-72B του ουκρανικού στρατού. Φωτογραφία: Ουκρανικά ΜΜΕ
Η κίνηση, σχεδόν ένα χρόνο μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, είναι πιθανό να υποκινήθηκε από βραχυπρόθεσμους λόγους, συμπεριλαμβανομένων των στενών δεσμών της Ρωσίας με την Αλγερία του μεγάλου αντιπάλου του Μαρόκου και της αναγνώρισης από τις ΗΠΑ της διεκδίκησης του Μαρόκου στην πρώην ισπανική Δυτική Σαχάρα, αντί για μακροχρόνιες θεωρήσεις της παγκόσμιας τάξης του 21ου αιώνα.
Ακόμα κι έτσι, η ρήξη του Μαρόκου με μεγάλο μέρος του Παγκόσμιου Νότου εξυπηρετεί τον στόχο των ΗΠΑ να διατηρήσουν την τρέχουσα παγκόσμια τάξη στην οποία είναι ο κορυφαίος σκύλος, ακόμα κι αν η δύναμή του μειωθεί.
Δεν επηρεάζει θεμελιωδώς τον στόχο της Κίνας να εξισορροπήσει εκ νέου την ισχύ στην υπάρχουσα τάξη για να διασφαλίσει πως είναι διπολική και όχι μονοπολική.
Ο χαμένος στη συμφωνία είναι η Ρωσία, η οποία, όπως και το Ιράν, θέλει να δει μια νέα παγκόσμια τάξη στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα περιοριστούν στο μέγεθος.
Η συμφωνία για το τανκ μπορεί να μην είναι σημαντική απώλεια για τη Ρωσία, αλλά υποδηλώνει ότι το εμπόριο αλόγων είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την ύφανση μιας νέας παραγγελίας.
Το ίδιο και το αμοιβαίο συμφέρον.
Όπως και η πώληση όπλων, η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ιράν για τη δημιουργία ενός συστήματος χρηματοοικονομικών μηνυμάτων που θα επιτρέπει στις τράπεζές τους να μεταφέρουν κεφάλαια μεταξύ τους και να αποφεύγουν τις κυρώσεις που εμποδίζουν την πρόσβασή τους στο παγκόσμιο σύστημα SWIFT είναι απίθανο να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη δομή της νέας παγκόσμιας τάξης.
Οι προσπάθειες της Ρωσίας και του Ιράν είναι δυνητικά πολύ πιο σημαντικές, επικεντρωμένες σε 3.000 χιλιόμετρα σιδηροδρομικής και θαλάσσιας και ποτάμιας ναυτιλίας για τη σύνδεση της Ευρώπης με τον Ινδικό Ωκεανό.
Ο διάδρομος μεταφορών θα βοηθούσε στην αναμόρφωση των δικτύων εμπορίου και εφοδιασμού σε έναν κόσμο που φαίνεται έτοιμος να χωριστεί σε αντίπαλα μπλοκς. Επιπλέον, θα μπορούσε να προστατεύσει τη Ρωσία και το Ιράν από τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης, καθώς δημιουργούν στενότερους οικονομικούς δεσμούς με ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ασία.
Χάρτης του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά Νότου (INSTC) Φωτογραφία: researchgate.net
Η Ρωσία και το Ιράν δεν κοιτάζουν μόνο την Ινδία, η οποία βρίσκεται στο ένα άκρο του διαδρόμου.
Αναμένουν επίσης να επωφεληθούν από τους δεσμούς τους με την Κίνα. Και οι τρεις είναι μέλη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) ενώ η Κίνα και το Ιράν είναι κοντά στο να γίνουν μέλη της ζώνης ελεύθερων συναλλαγών της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EEU) που κυριαρχείται από τη Ρωσία.
Παρόμοιου δυνητικού αντίκτυπου σε μια μελλοντική παγκόσμια τάξη πραγμάτων είναι η βοήθεια των ΗΠΑ στην ανάπτυξη από τη Σαουδική Αραβία ενός πρώτου μακροπρόθεσμου οράματος για την εθνική ασφάλεια του βασιλείου, ένα βασικό δομικό στοιχείο στην προσπάθεια του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να εκσυγχρονίσει τον στρατό του.
Η Σαουδική Αραβία αναμένει να αποκαλύψει την στρατηγική της εντός του έτους. Θα κωδικοποιούσε «το στρατηγικό όραμα του βασιλείου για την εθνική και την περιφερειακή ασφάλεια», σύμφωνα με τον στρατηγό Michael «Erik» Kurilla, τον ανώτατο διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, ο οποίος συμβουλεύει τους Σαουδάραβες ομολόγους του.
Στρατηγός των ΗΠΑ Michael “Erik” Kurilla. Φωτογραφία: Spc. Andrea Notter/Στρατός των ΗΠΑ
Η διαμόρφωση της στρατηγικής της Σαουδικής Αραβίας καθώς και ο στρατιωτικός εκσυγχρονισμός μπορεί να είναι το καλύτερο στοίχημα των Ηνωμένων Πολιτειών για να εμποτίσουν τουλάχιστον ορισμένες από τις αξίες τους και να περιπλέξουν τη δημιουργία παρόμοιων αμυντικών δεσμών με την Κίνα ή τη Ρωσία. Επιπλέον, θα ενίσχυε την ικανότητα του βασιλείου να απορροφά και να χρησιμοποιεί αμερικανικά οπλικά συστήματα.
«Οι Σαουδάραβες, υπό την ηγεσία του MBS (του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν), αναγνωρίζουν τώρα τις ελλείψεις (τους) και φαίνονται, για πρώτη φορά, αποφασισμένοι να τις αντιμετωπίσουν σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και σε κάποιο βαθμό με το Ηνωμένο Βασίλειο», δήλωσε ο πολιτικός- στρατιωτικός αναλυτής και πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου Bilal Y. Saab.
Αυτό αναμφίβολα θα εγγραφεί στη γεωπολιτική σκακιέρα, ακόμα κι αν πρόκειται για μικρές κινήσεις, θα μετρήσουν κάτι.
* Ο Δρ. James M. Dorsey είναι βραβευμένος δημοσιογράφος και μελετητής, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης και Ανώτερος Συνεργάτης στη Σχολή Διεθνών Σπουδών S. Rajaratnam του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Nanyang και συγγραφέας της κοινοπρακτικής στήλης και του blog, The Turbulent World of Middle East Soccer.