Τα χαμένα μαθήματα του Βιετνάμ στην Ουκρανία

pixabay / FotoshopTofs

Στις 27 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την υπογραφή της Ειρηνευτικής Συμφωνίας του Παρισιού που ουσιαστικά τερμάτισε τη συμμετοχή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ. Μία από τις συνέπειες, σύμφωνα με το μελετητή διεθνών σχέσεων του Πανεπιστημίου Georgetown, Charles Kupchan, ήταν ότι μια «απομονωτική παρόρμηση» έκανε μια «σημαντική επιστροφή ως απάντηση στον πόλεμο του Βιετνάμ, που πίεσε σοβαρά τη φιλελεύθερη διεθνιστική συναίνεση».

ACURA - James W. Carden / Παρουσίαση Freepen.gr

Όπως επισημαίνει ο ιστορικός του Ψυχρού Πολέμου Τζον Λάμπερτον Χάρπερ, ο πολωνικής καταγωγής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Προέδρου Τζίμι Κάρτερ, Zbigniew Brzezinski, περιφρόνησε τον ενδοκυβερνητικό αντίπαλό του, τον προσεκτικό, τζέντλεμαν υπουργό Εξωτερικών Σάιρους Βανς ως «έναν ωραίο άνθρωπο αλλά καμένο από το Βιετνάμ». Πράγματι, ο Βανς και μερικοί από τη γενιά του έφεραν μαζί τους μια βαθιά απογοήτευση μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ. Και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, το «Σύνδρομο του Βιετνάμ», (συντομογραφία για επιφυλακτικότητα και υποψία περιττών και αβάσιμων ξένων επεμβάσεων) επηρέασε περιστασιακά την αμερικανική πολιτική στα υψηλότερα επίπεδα και εκδηλώθηκε με τις διακηρύξεις των Δογμάτων Wienberger και Powell που, θεωρητικά ούτως ή άλλως, αντιπροσώπευε ένα είδος αντίστασης από την πλευρά του Πενταγώνου σε περιττές στρατιωτικές περιπέτειες.

Αλλά μια τέτοια αντίσταση δεν κράτησε πολύ. Μόνο λίγες ώρες μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του Πρώτου Πολέμου του Κόλπου, ο Πρόεδρος George HW Bush δήλωσε: «Με τη βοήθεια του Θεού, έχουμε κλωτσήσει το σύνδρομο του Βιετνάμ μια για πάντα». Και το έκανε ο Μπους: Τις δεκαετίες που ακολούθησαν την ανακοίνωσή του το 1991, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονταν σε πόλεμο με τη μια ή την άλλη μορφή (είτε ως εμπόλεμος είτε ως ανεπίσημος συμπολεμιστής – όπως συμβαίνει με τη συμμετοχή μας στον γκροτέσκο πόλεμο της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη) για όλα εκτός από 2 από τα 32 χρόνια που ακολούθησαν.

Ωστόσο, η ατμόσφαιρα που επικρατεί τώρα στην Ουάσιγκτον καθιστά εξαιρετικά δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι κάτι τέτοιο ως «Σύνδρομο του Βιετνάμ» υπήρξε ποτέ. Πράγματι, ο χειρισμός του πολέμου στην Ουκρανία από τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν έγινε αντιληπτός με ενθουσιώδη έγκριση από το κατεστημένο της Ουάσιγκτον, κερδίζοντας επαίνους από όλους τους συνήθεις υπόπτους.

Μπορεί όμως η πολιτική Μπάιντεν να πιστωθεί πραγματικά ως επιτυχία όταν ολόκληρη η δοκιμασία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με συνετή διπλωματική δέσμευση; Πιστεύουμε πραγματικά πως ο πόλεμος που μέχρι στιγμής είχε ως αποτέλεσμα 8 εκατομμύρια πρόσφυγες και περίπου 200.000 θανάτους στο πεδίο της μάχης άξιζε μια υπόσχεση για ένταξη στην Ουκρανία στο ΝΑΤΟ;

Ενώ ο πόλεμος φαινομενικά έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο, τα κληρονομικά μέσα ενημέρωσης και οι διάφοροι υπεύθυνοι που συζητούν στις ομάδες προβληματισμού είναι απασχολημένοι με την έκδοση τακτικών διαβεβαιώσεων για αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα και σταθερή πρόοδο στον τομέα με νίκη σύντομα:

• Γράφοντας στο Journal of Democracy τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο πολιτικός επιστήμονας και συγγραφέας του "Τέλος της Ιστορίας" και "Ο Τελευταίος Άνθρωπος" Φράνσις Φουκουγιάμα εξέφρασε την χαρά: «Η Ουκρανία θα κερδίσει. Σλάβα Ουκρανία!».
• Η δημοσιογράφος της Washington Post, Liz Sly , είπε στους αναγνώστες στις αρχές Ιανουαρίου ότι «εάν το 2023 συνεχίσει όπως ξεκίνησε, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η Ουκρανία να μπορέσει να εκπληρώσει τη δέσμευση του Προέδρου Volodymyr Zelensky για την Πρωτοχρονιά να ανακαταλάβει όλη την Ουκρανία έως το τέλος του έτους — ή σε τουλάχιστον αρκετό έδαφος για να τερματιστεί οριστικά η απειλή της Ρωσίας, λένε δυτικοί αξιωματούχοι και αναλυτές». 
• Επίσης, στις αρχές Ιανουαρίου, ο πρώην αρχηγός του αμερικανικού στρατού στην Ευρώπη, υποστράτηγος Μπεν Χότζες δήλωσε στον Τύπο του Euromaidan ότι, «Η αποφασιστική φάση της εκστρατείας…θα είναι η απελευθέρωση της Κριμαίας. Οι ουκρανικές δυνάμεις θα ξοδέψουν πολύ χρόνο για να χτυπήσουν ή να διαταράξουν τα υλικοτεχνικά δίκτυα που είναι σημαντικά για την Κριμαία… Αυτό θα είναι ένα κρίσιμο μέρος που οδηγεί ή θέτει τις προϋποθέσεις για την απελευθέρωση της Κριμαίας, η οποία αναμένω πως θα ολοκληρωθεί έως τέλος Αυγούστου».
• Το Newsweek, που έκανε ρεπορτάζ τον Οκτώβριο του 2022, ενημέρωσε τους αναγνώστες μέσω του ακτιβιστή Ilya Ponomarev, πρώην βουλευτή του ρωσικού κοινοβουλίου, πως «η Ρωσία δεν βρίσκεται ακόμη στο χείλος της επανάστασης… αλλά δεν είναι μακριά».
• Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Rutgers Alexander J. Motyl συμφωνεί. Σε ένα άρθρο του Ιανουαρίου 2023 για το περιοδικό Foreign Policy με τίτλο «Ήρθε η ώρα να προετοιμαστούμε για την κατάρρευση της Ρωσίας», ο Motyl χαρακτήρισε ως «εκπληκτικό» αυτό που πιστεύει ότι είναι «σχεδόν πλήρης απουσία οποιασδήποτε συζήτησης μεταξύ πολιτικών, αναλυτών και δημοσιογράφων για τις συνέπειες της ήττας για τη Ρωσία. ... λαμβάνοντας υπόψη την πιθανότητα κατάρρευσης και αποσύνθεσης της Ρωσίας».
• Και αυτή την εβδομάδα έρχεται η είδηση, ευγενική προσφορά του Jacob Heilbrunn, εκδότη του άλλοτε ρεαλιστικού περιοδικού National Interest, ότι «Η γερμανική απόφαση να στείλει τανκς στην Ουκρανία είναι ένα σημείο καμπής. Είναι πλέον σαφές πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν υπέγραψε το θανατικό ένταλμα του καθεστώτος του κατά την εισβολή στην Ουκρανία».

Όπως είπε κάποτε ο Γκορ Βιντάλ: «Υπάρχει μικρή ανάπαυλα για ένα λαό που τόσο τακτικά –τόσο σκληρά– παραπληροφορείται».

Εμφανές από την απουσία του σε ό,τι αφορά τον λόγο εξωτερικής πολιτικής στην αμερικανική πρωτεύουσα είναι το ζήτημα των αμερικανικών συμφερόντων: Πώς ωφελεί ουσιαστικά τους καθημερινούς Αμερικανούς η διάθεση τεράστιων ποσών σε ένα εκπληκτικά διεφθαρμένο καθεστώς στο Κίεβο; Η επιβολή ενός στενού, σεχταριστικού εθνικισμού της Γαλικίας σε ολόκληρη την Ουκρανία αποτελεί πραγματικά βασικό αμερικανικό συμφέρον; Η παράταση ενός πολέμου αντιπροσώπων μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας προωθεί τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά συμφέροντα ασφαλείας; Αν ναι, πώς;

Στην πραγματικότητα, τα μαθήματα του Βιετνάμ ξεχάστηκαν εδώ και πολύ καιρό. Η γενιά που κατοικεί τώρα στις τάξεις των μέσων ενημέρωσης και του πολιτικού κατεστημένου της Ουάσιγκτον ενηλικιώθηκε όταν το Βιετνάμ βρισκόταν ήδη στον καθρέφτη. Οι αδίστακτοι φιλελεύθεροι παρεμβατιστές που στελεχώνουν την κυβέρνηση Μπάιντεν έκοψαν τα δόντια τους τη δεκαετία του 1990, όταν θεωρήθηκε πως οι ΗΠΑ δεν ενεργούσαν αρκετά συχνά, ιδίως στη Βοσνία και τη Ρουάντα. Ως εκ τούτου, και σχεδόν χωρίς εξαίρεση, η τρέχουσα σοδειά των χεριών εξωτερικής πολιτικής που βρίσκονται τώρα στην εξουσία έχουν υποστηρίξει κάθε αμερικανική κακή περιπέτεια στο εξωτερικό από την 11η Σεπτεμβρίου.

Η επιφυλακτικότητα που, έστω και πολύ προσωρινά, προήλθε από το «Σύνδρομο του Βιετνάμ», σήμερα απουσιάζει εντελώς από τους διαδρόμους εξουσίας στην Ουάσιγκτον του Τζο Μπάιντεν. 

Το σύνδρομο του Βιετνάμ είναι πράγματι κλωτσημένο: Νεκρό και θαμμένο.

Αλλά μπορεί σύντομα να μετανιώσουμε για το θάνατό του.

Ο James W. Carden είναι πρώην σύμβουλος για τη Ρωσία στη Διμερή Προεδρική Επιτροπή ΗΠΑ-Ρωσίας και του Ειδικού Αντιπροσώπου για Διακυβερνητικές Υποθέσεις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ACURA.