Στις 23 Ιανουαρίου, κατά τη διάρκεια της συνήθους απογευματινής ομιλίας του, ο Ουκρανός πρόεδρος Βλαντιμίρ Ζελένσκι ανακοίνωσε σημαντικές αλλαγές προσωπικού στην κυβέρνησή του. Η απόφαση συνδέεται τόσο με την επιθυμία του να επιδείξει μέτρα κατά της διαφθοράς στη Δύση όσο και με την αύξηση των εσωτερικών πολιτικών συγκρούσεων.
Του Petr Lavrenin, πολιτικού δημοσιογράφου και ειδικού για την Ουκρανία και την πρώην Σοβιετική Ένωση RT.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι παραιτήσεις δεν επηρέασαν μόνο εκπροσώπους της ουκρανικής ελίτ, όπως τον Αναπληρωτή Επικεφαλής του Γραφείου του Προέδρου της Ουκρανίας, Κύριλλο Τιμοσένκο, αλλά και κυβερνήτες περιοχών κοντά στην πρώτη γραμμή. Το RT διερευνά τι οδήγησε στο σκάνδαλο και τις συνέπειες των αλλαγών της εσωτερικής πολιτικής της Ουκρανίας εν μέσω ένοπλης σύγκρουσης.
Στο δρόμο για την έξοδο
Η κυβέρνηση του Κιέβου συγκλονίστηκε για άλλη μια φορά από δράματα στελέχωσης. Στις 24 Ιανουαρίου, τρεις υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι παραιτήθηκαν σε μια μέρα: ο Αναπληρωτής Επικεφαλής του Γραφείου του Προέδρου Kirill Tymoshenko, ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Vyacheslav Shapovalov και ο αναπληρωτής γενικός εισαγγελέας Alexey Symonenko.
Τέσσερα αφεντικά περιφερειακών διοικήσεων απολύθηκαν επίσης -- στο Ντνεπροπετρόβσκ (Βαλεντίν Ρεζνίτσενκο), στο Ζαπορόζγιε (Αλέξανδρος Σταρούχ), στο Χερσόν (Γιάροσλαβ Γιανούσεβιτς) και στο Σούμι (Ντιμίτρι Ζιβίτσκι). Αξίζει να σημειωθεί πως όλες αυτές οι περιοχές βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από το μέτωπο και τα ρωσικά σύνορα, γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει ότι οι ουκρανικές αρχές προετοιμάζονται για ένα νέο στάδιο εχθροπραξιών.
Σύμφωνα με τοπικά ΜΜΕ, η λίστα δεν περιορίζεται στα προαναφερθέντα ονόματα. Οι παραιτήσεις μπορεί να επηρεάσουν άλλους ανώτερους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Denis Shmigal.
Των αλλαγών προσωπικού είχαν προηγηθεί μια σειρά από σκάνδαλα διαφθοράς που αφορούσαν ανώτερα στελέχη. Αυτό οδήγησε σε απότομη κλιμάκωση της σύγκρουσης στην εσωτερική πολιτική της Ουκρανίας και συζητήσεις για σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην ηγεσία του Γραφείου του Προέδρου της Ουκρανίας, στην κυβέρνηση και σε ορισμένες υπηρεσίες επιβολής του νόμου.
Κατηγορούμενος πως αγόρασε προμήθειες τροφίμων για τον στρατό σε δήθεν διογκωμένες τιμές (το Υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας αποκάλεσε αυτούς τους ισχυρισμούς χειριστικούς), ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Vyacheslav Shapovalov παραιτήθηκε. Η κατάσταση απείλησε και τον σημερινό υπουργό Άμυνας Alexei Reznikov, αλλά προς το παρόν, η επιτροπή της Verkhovna Rada της Ουκρανίας αποφάσισε να τον κρατήσει στη θέση του.
Το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) διεξήγαγε επίσης επιδρομές, συλλαμβάνοντας τον Βασίλι Λοζίνσκι, Αναπληρωτή Υπουργό Ανάπτυξης Κοινοτήτων, Εδαφών και Υποδομών (προστατευόμενος του Shmigal), ενώ ένας άλλος συνάδελφος του Lozinsky, ο Ivan Lukerya, παραιτήθηκε.
Εν τω μεταξύ, άλλο ένα πολιτικό σκάνδαλο αντήχησε σε όλη την Ουκρανία. Ο Pavel Khalimon, βουλευτής του κόμματος του Προέδρου, "Υπηρέτης του Λαού" κατηγορήθηκε ότι αγόρασε μια περιουσία αξίας 10 εκατομμυρίων Grivna (273.000 $) στο κέντρο του Κιέβου κατά τη διάρκεια του πολέμου και θα απολυθεί από τη θέση του ως αναπληρωτής επικεφαλής της κοινοβουλευτικής παράταξης. Η κατάσταση δημοσιοποιήθηκε από δημοσιογράφους της «Ukrainska Pravda». Το μέσο, σύμφωνα με ειδικούς του Ουκρανικού Ινστιτούτου Πολιτικής, βρίσκεται υπό την αιγίδα των Αμερικανών και της ομάδας του πρώην προέδρου Πιότρ Ποροσένκο.
Ένα άλλο σκάνδαλο επικεντρώνεται στον πρώην σύμβουλο του Zelensky, Aleksey Arestovich, ο οποίος έχει γίνει δημοφιλής blogger από την αρχή της ένοπλης σύγκρουσης. Ο Arestovich ισχυρίστηκε ότι ένας πύραυλος που έπεσε σε κτίριο κατοικιών στο Dnepropetrovsk (Dnepr), στις αρχές του μήνα, εκτοξεύτηκε από την ουκρανική αεράμυνα. Αυτό προκάλεσε μεγάλο πολιτικό σκάνδαλο και απολύθηκε. Η διαμάχη χρησιμοποιήθηκε για να δυσφημήσει τον δημοφιλή Αρέστοβιτς και να μειώσει την πολιτική του βαθμολογία, μια ευνοϊκή εξέλιξη για ορισμένα μέλη της ομάδας του Ζελένσκι και του πολιτικού συστήματος της Ουκρανίας.
Αυτά δεν είναι τα πρώτα σκάνδαλα και κατηγορίες διαφθοράς που αντιμετωπίζει η Ουκρανία από την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν οδηγήσει σε παραιτήσεις. Αντίθετα, οι αντίπαλοι της κυβέρνησης και οι καταγγέλλοντες της διαφθοράς λέγονταν πως «εργάζονται για τον εχθρό», σπέρνοντας σύγχυση στους ανθρώπους σε δύσκολες στιγμές. Τώρα, η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά. Στην πρόσφατη ομιλία του, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Ζελένσκι τόνισε ότι οποιαδήποτε απόδειξη διαφθοράς θα προκαλέσει «μια ισχυρή απάντηση».
Το μέτωπο πλησιάζει
Οι ιστορίες κατά των χρηματισμών οδηγούνται από μέσα ενημέρωσης που συνδέονται με τους δυτικούς εταίρους της Ουκρανίας και τον Ποροσένκο, ο οποίος έχει γίνει ο κύριος ανταγωνιστής του Ζελένσκι, από τότε που ο τελευταίος είχε φυλακίσει τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Βίκτορ Μεντβεντσούκ. Για παράδειγμα, στις 23 Ιανουαρίου, αρκετοί φιλοδυτικοί δημοσιογράφοι εξαπέλυσαν ευθεία επίθεση στον Andrey Yermak – τον επικεφαλής του γραφείου του Προέδρου της Ουκρανίας και βασικό παράγοντα του συστήματος.
Το πρόγραμμα Bihus.Info δημοσίευσε μια έρευνα για τους δεσμούς του με τους «φιλορώσους» βουλευτές Vadim Stolar και Medvedchuk από το κόμμα της Αντιπολίτευσης - For Life. Ο δημοφιλής δημοσιογράφος της Ukrainska Pravda, Mikhail Tkach, απηύθυνε έκκληση στον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Ζελένσκι να απολύσει και να τιμωρήσει τους πολιτικούς.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της θέλουν να περιορίσουν την εξουσία του Ζελένσκι. Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης εκφράζουν κατά καιρούς δυσαρέσκεια για την κυρίαρχη θέση του στην εσωτερική πολιτική και σε συνέχεια, όπως ισχυρίζεται η ουκρανική εκπομπή «Strana.ua» [απαγορευμένη από τον Zelenksy], ο περιορισμός του Zelensky καταδεικνύει έτσι ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ σκοπεύουν να διατηρήσουν τον έλεγχο του τρόπου που δαπανάται η βοήθεια πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που πηγαίνει στην Ουκρανία (σήμερα, περίπου το 50% του εθνικού προϋπολογισμού). Υπό αυτές τις συνθήκες, οι αρχές του Κιέβου θα αναγκάζονταν να απαντήσουν σε κατηγορίες για διαφθορά υπό την πίεση της Δύσης.
Οι ΗΠΑ κατάφεραν να πείσουν το Γραφείο του Προέδρου της Ουκρανίας να καλύψει τη θέση του διευθυντή της NABU, σύμφωνα με τον πρόεδρο του κόμματος Servant of the People, David Arahamiya. Αυτό σημαίνει πως η Ουκρανία θα μπορούσε σύντομα να δημιουργήσει μια δομή εξουσίας ανεξάρτητη από το κέντρο λήψης αποφάσεων.
Από την πλευρά του, ο Ζελένσκι προσπαθεί να μειώσει την πίεση από τους δυτικούς υποστηρικτές του απολύοντας έναν αριθμό βουλευτών. Ωστόσο, πιθανότατα σχεδιάζει να διατηρήσει τα κύρια πρόσωπα στην εξουσία - τουλάχιστον τον επικεφαλής του Γραφείου του Προέδρου της Ουκρανίας Αντρέι Γιέρμακ και τον υπουργό Άμυνας Αλεξέι Ρέζνικοφ. Οποιαδήποτε βλάβη στη φήμη τους θα αποδυνάμωσε σοβαρά τη θέση του Προέδρου.
Την ίδια ώρα, ο Ζελένσκι έχει ήδη αποπέμψει ένα σημαντικό μέλος της ομάδας του, τον αναπληρωτή επικεφαλής του γραφείου του προέδρου Κίριλ Τιμοσένκο. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αρχές έλαβαν πληροφορίες ότι η NABU τον θεωρεί ύποπτο σε μια σειρά υποθέσεων διαφθοράς. Για παράδειγμα, συνάντησε ένα κύμα κριτικής επειδή χρησιμοποίησε προσωπικά ένα αμερικανικό SUV το οποίο η General Motors παρείχε για ανθρωπιστικές αποστολές για τη διάσωση Ουκρανών πολιτών από τις ζώνες μάχης. Ο Τιμοσένκο ισχυρίζεται πως χρησιμοποίησε το όχημα για επίσημα ταξίδια.
Υπάρχει επίσης μια εναλλακτική εκδοχή των γεγονότων. Τα σκάνδαλα διαφθοράς της Ουκρανίας δεν είναι ευνοϊκά για την κυβέρνηση Μπάιντεν. Τροφοδοτούν την κριτική των Ρεπουμπλικανών στους Δημοκρατικούς για την ανεξέλεγκτη βοήθεια προς την Ουκρανία και υποστηρίζουν τις κατηγορίες ότι η λεηλασία των κονδυλίων που διατίθενται στην Ουκρανία συνεχίζεται.
Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, τα σκάνδαλα επισημαίνονται από ακτιβιστές και δημοσιογράφους για δικούς τους σκοπούς, όπως η απόκτηση πρόσθετης επιρροής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Κίεβο. Εν μέσω των στρατιωτικών εχθροπραξιών, τέτοια σκάνδαλα μπορεί να προκαλέσουν αύξηση της δυσπιστίας προς τις αρχές. Οι πολιτικοί αγώνες δημιουργούν ένταση στην κοινωνία και ανοίγουν ένα δεύτερο, εσωτερικό μέτωπο. Συνολικά, αυτοί οι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε μια σοβαρή εσωτερική πολιτική κρίση στην Ουκρανία.
Τι ακολουθεί;
Στο πλαίσιο των υψηλών πολιτικών σκανδάλων της Ουκρανίας, συζητούνται ενεργά οι αλλαγές προσωπικού στην κυβέρνηση. Μεταξύ των αξιωματούχων που θεωρούνται επόμενοι στη σειρά για απόλυση είναι ο υπουργός Ενέργειας German Galushchenko, ο υπουργός Νεολαίας και Αθλητισμού Vadim Gutzeit (ο οποίος πρόσφατα ήταν επικεφαλής της Εθνικής Ολυμπιακής Επιτροπής της Ουκρανίας), καθώς και ο υπουργός Στρατηγικών Βιομηχανιών Pavel Ryabikin. Ωστόσο, κανένας από αυτούς τους αξιωματούχους δεν έχει εμπλακεί σε σκάνδαλα διαφθοράς, επομένως αυτές οι παραιτήσεις, εάν συμβούν, πιθανότατα θα ήταν για διαφορετικούς λόγους.
Όλα αυτά οδηγούν ορισμένους δημοσιογράφους να αναλογιστούν πιθανές μετατοπίσεις μεγάλης κλίμακας στην κυβέρνηση. Ο Lozinsky και ο Shmigal εργάστηκαν μαζί στο Τμήμα Οικονομικής Ανάπτυξης στην Περιφερειακή Κρατική Διοίκηση του Lviv. Αφού ο Shmigal διορίστηκε αναπληρωτής πρωθυπουργός το Φεβρουάριο του 2020, διόρισε τον Lozinsky ως πρώτο αναπληρωτή του.
Η παραίτηση του Πρωθυπουργού, η οποία θα συνεπαγόταν την παραίτηση ολόκληρης της κυβέρνησης, θα έμοιαζε πράγματι με μια ισχυρή απάντηση Zelensky στα σκάνδαλα διαφθοράς. Ωστόσο, αυτή η εξέλιξη εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τις αρχές και είναι αρκετοί για να χαλάσουν μια τέτοια πρόθεση.
Πρώτον, η παραίτηση της κυβέρνησης εν μέσω σκανδάλων διαφθοράς δημιουργεί κινδύνους πολιτικής διάσπασης στη Verkhovna Rada. Επιπλέον, εάν η κυβέρνηση παραιτηθεί, οι δυτικές χώρες θα μπορούσαν να θέσουν αυστηρούς όρους για τον συντονισμό των υποψηφίων για τη νέα κυβέρνηση. Αυτό συνέβη το 2014, όταν η Αμερικανίδα πολίτης Natalia Yaresko διορίστηκε υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Arseniy Yatsenyuk και ο Λιθουανός Aivaras Abromavicius έγινε υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης και Εμπορίου.
Όλα αυτά μπορούν να κλονίσουν το σύστημα εξουσίας και να οδηγήσουν στο να έχει πολύ μικρότερη επιρροή η διοίκηση του Προέδρου στις πολιτικές διαδικασίες. Το τρέχον πολιτικό σύστημα είναι σαφώς προκατειλημμένο προς μια ενιαία δομή: το Γραφείο του Προέδρου της Ουκρανίας. Μετά τις πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές του 2019 και τον σχηματισμό πλειοψηφίας στη Verkhovna Rada, ολόκληρη η κάθετη ευθυγράμμιση της εξουσίας δομήθηκε γύρω από τον Zelensky και τον Yermak, η επιρροή του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ουκρανίας εξαλείφθηκε και ο χώρος πληροφόρησης εκκαθαρίστηκε.
Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία απλώς επιτάχυναν αυτές τις διαδικασίες. Στην πραγματικότητα, μόνο τρεις δυνάμεις μπορούν τώρα να μιλήσουν εναντίον της ομάδας Zelensky-Yermak— ο δήμαρχος του Κιέβου Vitali Klitschko και το δημοτικό συμβούλιό του, ο στρατός υπό τον Valery Zaluzhny και δομές που ελέγχονται από τις ΗΠΑ όπως το NABU και τα ΜΜΕ που συνδέονται με αυτές. Ταυτόχρονα, αποφάσεις για παραιτήσεις λαμβάνονται αποκλειστικά από τους Ζελένσκι και Γερμάκ, οι οποίοι με κάθε τρόπο επιθυμούν να καταπνίξουν τα σκάνδαλα.
Οι αλλαγές επίκεινται. Ο Ουκρανός Πρόεδρος ωθείται προς τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση από πολλές πλευρές, συμπεριλαμβανομένων των δικών του αξιωματούχων, της κυβέρνησης, των δομών εξουσίας και ιδιαίτερα, των ξένων ευεργετών. Μεγάλα σκάνδαλα διαφθοράς μπορεί να οδηγήσουν σε πτώση της υποστήριξης του Κιέβου από το δυτικό κοινό.
Άλλωστε, η Ουκρανία είναι ένα πολύ ακριβό έργο, ανεξάρτητα από τη γεωπολιτική του αξία. Εκτός από τις ριψοκίνδυνες επενδύσεις και το επώδυνο κόστος, οι χρηματοδότες της χρειάζονται σαφήνεια όσον αφορά τον εσωτερικό έλεγχο της διαχείρισης. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ λέει τακτικά ότι θα χρηματοδοτήσει την Ουκρανία μέχρι τη νίκη της, αλλά πρέπει επίσης να λογοδοτήσει για τα χρήματα που σπαταλάει.
Φυσικά η ποιότητα της εργασίας αξιολογείται από τον εργοδότη και όχι από τον εργαζόμενο και σε αυτή την περίπτωση οι Αμερικάνοι είναι τα αναμφισβήτητα αφεντικά.