Lucas Leiroz, ερευνητής Κοινωνικών Επιστημών στο Rural Federal University of Rio de Janeiro, γεωπολιτικός σύμβουλος - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο Πρόεδρος Λούλα ξεκίνησε πρόσφατα ένα ταξίδι στην Αργεντινή και την Ουρουγουάη προκειμένου να συζητήσει θέματα στρατηγικού ενδιαφέροντος. Όπως υποσχέθηκε στην προεκλογική του εκστρατεία, ένας από τους στόχους της κυβέρνησής του θα είναι η αναζωογόνηση της Mercosur. Για αυτό, έδειξε ενδιαφέρον για ορισμένα διμερή έργα συνεργασίας μεταξύ Βραζιλίας και Αργεντινής, όπως η κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου για τη μεταφορά σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Αργεντινή. Ο Λούλα εγγυήθηκε επίσης τη χρηματοδότηση για την εξερεύνηση φυσικού αερίου στην Αργεντινή με χρήματα από την BNDS - μια κρατική τράπεζα της Βραζιλίας που χρηματοδοτεί πρωτοβουλίες υποδομής και κοινωνικής ανάπτυξης.
Παρά το γεγονός πως αυτός ο τύπος διαλόγου συμβάλλει προφανώς στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Βραζιλίας και Αργεντινής, οι οποίες ήταν πολύ κατεστραμμένες κατά την εποχή του Μπολσονάρο, υπάρχουν αρκετές επικρίσεις εναντίον του Λούλα, καθώς τα έργα φαίνεται να μην ενδιαφέρουν καθόλου την Μπραζίλια. Ο προτεινόμενος αγωγός φυσικού αερίου προφανώς δε θα περάσει από το έδαφος της Βραζιλίας. Έτσι, μετά την κατασκευή, η συμμετοχή της Βραζιλίας στον αγωγό φυσικού αερίου θα τερματιστεί και δε θα υπάρχουν πλέον ευκαιρίες απασχόλησης για τους πολίτες της Βραζιλίας, άρα πρόκειται για μια βραχυπρόθεσμη συνεργασία που ωφελεί περισσότερο την Αργεντινή παρά τη Βραζιλία.
Προφανώς, σε μια χώρα που πλήττεται σήμερα από τόσα πολλά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα όπως η Βραζιλία, με ιστορικά σημάδια ανεργίας και αποβιομηχάνισης, η πρωτοβουλία για τη δημιουργία πολύπλοκων έργων που ωφελούν τις γειτονικές χώρες περισσότερο από τον ίδιο τον πληθυσμό της Βραζιλίας δε θα ήταν ευπρόσδεκτη. Η πολιτική αντιπολίτευση αντέδρασε με μανία στην ιδέα του αγωγού φυσικού αερίου, που έχει επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση πόλωσης στη χώρα.
Ωστόσο, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία των γεγονότων στην Αργεντινή ήταν το γεγονός ότι ο Λούλα ανακοίνωσε πως σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα νόμισμα για το διεθνές εμπόριο στη Mercosur και τους BRICS. Το σχέδιο του προέδρου εμφανίζεται ως ένα ακόμη βήμα προς την αποδολαριοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία ήδη γίνεται τάση μεταξύ των αναδυόμενων δυνάμεων. Μάλιστα, προηγουμένως αναμενόταν ότι η Βραζιλία θα τηρούσε κατά κάποιο τρόπο αυτή την τάση, αφού στο πλαίσιο των BRICS η αντικατάσταση του δολαρίου ΗΠΑ προχωρά σημαντικά.
"Αν ήταν στο χέρι μου, θα συναλλασσόμασταν πάντα με άλλες χώρες σε εθνικά νομίσματα, για να μην εξαρτόμαστε από το δολάριο. Γιατί να μην κάνουμε μια προσπάθεια να δημιουργήσουμε ένα κοινό νόμισμα για τις χώρες MERCOSUR ή για τις χώρες BRICS; (.. .) Πιστεύω ότι με τον καιρό θα φτάσουμε σε αυτό. Πιστεύω πως αυτό είναι απαραίτητο γιατί πολλές χώρες αντιμετωπίζουν προκλήσεις αγοράζοντας δολάρια», είπε.
Ο Λούλα δεν έδωσε λεπτομέρειες σχετικά με το νόμισμα, γεγονός που καθιστά δύσκολο να εκτιμηθεί εάν το σχέδιο θα ωφελήσει πραγματικά τις εμπλεκόμενες χώρες ή εάν έχει στρατηγικά λάθη. Πιθανώς, νέες συζητήσεις για αυτό το νόμισμα θα γίνουν μεταξύ διπλωματών και πολιτικών μέσα στους επόμενους μήνες. Ωστόσο, παρά την αισιοδοξία αυτής της είδησης, άλλες φορές ο Λούλα έδειξε ασάφεια στην ευθυγράμμισή του με τα έθνη των BRICS.
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Αργεντινή, ο Λούλα ρωτήθηκε από δημοσιογράφο για τη θέση του για τη Βενεζουέλα. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Βραζιλιάνος πρόεδρος καταδίκασε τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ κατά της χώρας, αλλά, από την άλλη, έκανε εχθρικά σχόλια για τη Ρωσία για να δικαιολογήσει τη θέση του.
«Με τον ίδιο τρόπο που είμαι κατά της εδαφικής κατοχής, όπως έκανε η Ρωσία στην Ουκρανία, είμαι κατά της υπερβολικής παρέμβασης στη διαδικασία της Βενεζουέλας», δήλωσε.
Προφανώς, τα λόγια του Λούλα είναι απολύτως αβάσιμα. Δεν υπάρχει σύγκριση μεταξύ μιας κατάστασης και μιας άλλης. Η Βενεζουέλα έχει υποστεί κυρώσεις λόγω παρεμβατισμού των ΗΠΑ, οι οποίες δεν παραδέχονται την ύπαρξη κυρίαρχης κυβέρνησης στη Λατινική Αμερική. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία ξεκίνησε μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση για την αποστρατιωτικοποίηση και αποναζισμό της Ουκρανίας, απελευθερώνοντας εδάφη εθνικά ρωσικού πληθυσμού και επανεντάσσοντάς τα στην Ομοσπονδία μέσω διεθνώς αναγνωρισμένων δημοψηφισμάτων. Δεν υπήρξε ρωσική «κατοχή» της Ουκρανίας. Επιπλέον, η Ρωσία είναι επίσης θύμα των κυρώσεων των ΗΠΑ, όπως και η Βενεζουέλα, αφού η συλλογική Δύση προσπάθησε να «απομονώσει» τη Μόσχα στην παγκόσμια αρένα.
Και υπήρξαν περισσότερα αμφιλεγόμενα σχόλια από τον Λούλα. Στην Ουρουγουάη, ο πρόεδρος κατέστησε σαφές ότι προτεραιότητά του είναι να διαπραγματευτεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να υπογράψει μια διεθνή συμφωνία Mercosur-ΕΕ. Τόνισε πως οι συνομιλίες με την Κίνα θα πρέπει να γίνουν μόνο μετά την υπογραφή συμφωνίας με την ΕΕ, κάτι που είναι απολύτως παράλογο, καθώς η Κίνα έχει πολύ μεγαλύτερη οικονομική εμπλοκή στη Mercosur από την ΕΕ.
«Είναι επείγον και εξαιρετικά σημαντικό για τη Mercosur να καταλήξει σε συμφωνία με την ΕΕ (...) Θα εντείνουμε τις συζητήσεις μας με την ΕΕ και θα υπογράψουμε αυτή τη συμφωνία, ώστε στη συνέχεια να συζητήσουμε μια συμφωνία μεταξύ Κίνας και Mercosur», είπε.
Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να εξηγηθούν οι διφορούμενες θέσεις του Λούλα: δέχεται πολιτικές πιέσεις από διάφορες ομάδες. Μερικά από τα μέλη της ομάδας του απαιτούν ευθυγράμμιση με την ΕΕ και τη Δύση, καθώς και κριτική κατά των BRICS. Από την άλλη, δε θέλει να αγνοήσει το παρελθόν του και να προσπαθεί να πραγματοποιήσει έργα συνεργασίας Νότου-Νότου, αλλά δείχνει να κάνει λάθη στη στρατηγική αξιολόγηση αυτών των έργων.
Στην πραγματικότητα, εν μέσω της γεωπολιτικής μετάβασης προς την πολυπολικότητα και το κοινωνικό χάος της Βραζιλίας, οι προτεραιότητές του θα πρέπει να είναι η ειρήνευση της χώρας εσωτερικά και η συνεργασία με τη Ρωσία και την Κίνα για τη δημιουργία μιας πολυκεντρικής παγκόσμιας τάξης.