 |
| ALΤΑN / ΑFΡ |
Βεντάτ Ντεμίρ * - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι έρευνες για δωροδοκία και διαφθορά συγκλόνισαν τη χώρα το 2013. Η έρευνα ενέπλεξε, μεταξύ άλλων, τα μέλη της οικογένειας τεσσάρων υπουργών του υπουργικού συμβουλίου καθώς και τα παιδιά του τότε πρωθυπουργού και νυν προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Για να κλείσουν οι έρευνες, ο πρόεδρος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) Ερντογάν παρενέβη στο δικαστικό σύστημα και δρομολόγησε μια διαδικασία που προκάλεσε σιγά σιγά την αποσύνθεση της συνταγματικής τάξης και της θεσμικής δομής του κράτους.
Πρώτα, τα ΜΜΕ, μετά το δικαστικό σώμα και τέλος όλοι οι κρατικοί θεσμοί επηρεάστηκαν από αυτή τη διαδικασία. Ο Ερντογάν κέρδισε την εξουσία μέσω της διαφθοράς και τη χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει ένα μονολιθικό τοπίο των μέσων ενημέρωσης που κυριαρχείται από το AKP του και φίμωσε τα εναπομείναντα λίγα μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης μέσω της καταστολής.
Δεκάδες δημοσιογράφοι και συγγραφείς απολύθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης τους, συνελήφθησαν και κρατήθηκαν. Η κυβέρνηση κατέλαβε και έκλεισε τηλεοπτικούς σταθμούς, εφημερίδες και πρακτορεία ειδήσεων της αντιπολίτευσης παρά τις ελευθερίες που κατοχυρώνονται στο σύνταγμα.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 2016, την οποία ο Ερντογάν αποκάλεσε «δώρο από τον Θεό», κατέστησε επίσης ανίσχυρο το κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση ίδρυσε ειδικά δικαστήρια που ενεργούσαν κατ' εντολή της κυβέρνησης. Οι δικαστές συνελήφθησαν για τις αποφάσεις τους για πρώτη φορά στην ιστορία της δημοκρατίας.
Η χώρα από τότε διοικείται με νομοθετικά διατάγματα. Περισσότεροι από 100.000 κρατικοί υπάλληλοι απολύθηκαν μέσω καταλόγων που δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα, επιτρέποντας στο AKP να δημιουργήσει μια γραφειοκρατία υπό τον έλεγχό του.
Με την απόλυση σχεδόν 4.000 δικαστών και εισαγγελέων, συμπεριλαμβανομένων των μελών του Συνταγματικού Δικαστηρίου, και τη σύλληψη χιλιάδων, το δικαστικό σώμα υποτάχθηκε πλήρως στην κυβέρνηση. Τούρκοι εισαγγελείς, υπό τον κυβερνητικό έλεγχο, άνοιξαν έρευνες για τρομοκρατία για σχεδόν 2 εκατομμύρια ανθρώπους.
Επί του παρόντος, στη χώρα δε γίνεται ανεκτή ούτε η παραμικρή κριτική προς την κυβέρνηση. Ένας νέος νόμος στοχεύει επίσης να φιμώσει τις φωνές που διαφωνούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τον μόνο χώρο που απομένει για διαφωνία.
Στις 6 Απριλίου 2017 ένα δημοψήφισμα που διεξήχθη υπό την κατάσταση έκτακτης ανάγκης και την πίεση της κυβέρνησης επισημοποίησε μια de facto κυριαρχία ενός ανθρώπου. Σε αυτή τη διαδικασία ο Ερντογάν αγνόησε το σύνταγμα, το νόμο και τις βασικές νομικές αρχές και κατήργησε τη θεσμική δομή του κράτους σε όλα εκτός από το όνομα.
Το ΑΚΡ αντέστρεψε την 200χρονη διαδικασία εκσυγχρονισμού και εκδυτικισμού της Τουρκίας. Ο Ερντογάν άρχισε να μιλά για την ένταξη της χώρας στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, που περιλαμβάνει τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν. Παρά το γεγονός πως είναι μέλος του ΝΑΤΟ και επίδοξο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Δύση βλέπει τώρα την Τουρκία ως αναξιόπιστη και απρόβλεπτη.
Η Τουρκία έχει βιώσει σημαντικές κρίσεις στο παρελθόν. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, όταν η Τουρκία, τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία, ήταν στα πρόθυρα της εξαφάνισης, και ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος, όταν η Τουρκία απειλήθηκε με εισβολή και πόλεμο, είναι από τις πιο κρίσιμες κρίσεις που έχει δει η Τουρκία. Η ικανότητα των ηγετών που αναδείχθηκαν κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων να ξεπεράσουν τις κρίσεις διαμόρφωσαν το πεπρωμένο και το μέλλον της Τουρκίας.
Η στρατιωτική και πολιτική ιδιοφυΐα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ επέτρεψε την ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους και μιας κοσμικής δημοκρατίας εντός των σημερινών συνόρων. Οι πολιτικές και οι διπλωματικοί ελιγμοί του διαδόχου του, İsmet İnönü, κατά τη διάρκεια και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο κράτησαν την Τουρκία εκτός πολέμου και εξασφάλισαν τη θέση της στο δημοκρατικό δυτικό μπλοκ. Από αυτή την άποψη, είναι απαραίτητο να αναγνωριστεί ο κρίσιμος ρόλος των ηγετών στη διαχείριση διεθνών και πολιτικών κρίσεων που επηρεάζουν το μέλλον των χωρών.
Η Τουρκία βρίσκεται σε μια κρίσιμη περίοδο. Ενώ όλα τα δημοκρατικά επιτεύγματα της δημοκρατίας καταστρέφονται ένα προς ένα, η ετοιμοθάνατη «δημοκρατία» και το «κράτος δικαίου» της χώρας, που έχουν αναχθεί σε συνταγματικά κείμενα, περιμένουν το τελειωτικό χτύπημα του Ερντογάν.
Το «Τραπέζι των Έξι» που σχηματίστηκε από πολιτικά κόμματα ενωμένα ενάντια στη «Λαϊκή Συμμαχία» του Ερντογάν έχει κάνει ένα ιστορικό βήμα σε αυτή τη διαδικασία. Ανακοίνωσε τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), ως υποψήφιο της συμμαχίας για τις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν σε δύο μήνες.
Αυτή η απόφαση έχει δημιουργήσει μεγάλη ελπίδα και ενθουσιασμό στη χώρα στο όνομα της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης.
Η συμμαχία κατά του Ερντογάν
Πριν από ένα χρόνο, στις 12 Φεβρουαρίου 2021, έξι κόμματα της αντιπολίτευσης ένωσαν τις δυνάμεις τους μετά από έκκληση του προέδρου του CHP.
Αυτά τα κόμματα, αποτελούμενα από πρώην μέλη του ΑΚΡ, εθνικιστές, ισλαμιστές, κεμαλιστές, συντηρητικούς, αριστερούς και φιλελεύθερους πολιτικούς, δημοσίευσαν ένα κείμενο κοινής συναίνεσης που υποστηρίζει ένα «ενισχυμένο κοινοβουλευτικό σύστημα» ενάντια στο «προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης» που είναι η βάση για το αυταρχικό καθεστώς του Ερντογάν.
Υπήρχε ένας βραχύβιος συνασπισμός κεμαλιστών-ισλαμιστών τη δεκαετία του 1970 και ένας κεντροδεξιός κεμαλικός συνασπισμός τη δεκαετία του 1990. Όμως αυτή είναι η πρώτη φορά που σχηματίζεται μια συμμαχία που ενώνει σχεδόν όλα τα πολιτικά ρεύματα της Τουρκίας. Η πιο εντυπωσιακή πτυχή της συμμαχίας είναι πως τα έξι κόμματα, των οποίων οι προκάτοχοί τους πολέμησαν σκληρά μετά τη μετάβαση της Τουρκίας σε ένα πολυκομματικό σύστημα το 1946, και των οποίων η ένωση δε θεωρήθηκε δυνατή, έθεσαν στόχο εναντίον του καθεστώτος Ερντογάν στο πλαίσιο της δημοκρατίας, του κράτος δικαίου, των ελευθεριών και κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι αυτό γιατί ο δυτικός και ευρωπαϊκός προσανατολισμός εξακολουθεί να είναι η κύρια κινητήρια δύναμη της τουρκικής δημοκρατίας, όπως ήταν στο παρελθόν.
Ο Kılıçdaroğlu είναι ο πιο κρίσιμος παίκτης της συμμαχίας και κατάφερε να πείσει τις υπόλοιπες παρατάξεις για την υποψηφιότητά του. Είναι μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα στην τουρκική πολιτική σκηνή. Ένας ήσυχος, ισότιμος ηγέτης που δεν υποκινεί τους υποστηρικτές του σε συγκεντρώσεις, έχει ελάχιστο χάρισμα σε σύγκριση με τους Τούρκους πολιτικούς παράγοντες του παρελθόντος.
Ωστόσο, δεν άργησαν πολλοί να συνειδητοποιήσουν ότι πίσω από αυτή την εικόνα κρυβόταν ένας λαμπρός στρατηγός, ένας τακτικιστής που μπορούσε να κάνει αλλαγές ανάλογα με την κατάσταση και ένας υπομονετικός δάσκαλος στο σκάκι.
Ο Kılıçdaroğlu εξελέγη πρόεδρος του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του CHP, το 2010. Η ηγεσία του κόμματος του Atatürk, του νικηφόρου Οθωμανού στρατηγού του Πολέμου της Ανεξαρτησίας της Τουρκίας που εγκαθίδρυσε ένα κοσμικό, δημοκρατικό καθεστώς στον ισλαμικό κόσμο, δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Γεννήθηκε στο Τουντζέλι (Ντερσίμ) το 1948, μια πόλη που η τότε υπό την ηγεσία του CHP τουρκική κυβέρνηση πάντα αντιμετώπιζε με καχυποψία λόγω των εξεγέρσεων των Κούρδων και των Αλεβί τη δεκαετία του 1930, και κατάφερε να γίνει ηγέτης του κόμματος που ίδρυσε ο Ατατούρκ.
Ήταν πρόκληση για τον Kılıçdaroğlu να γίνει ηγέτης ενός κόμματος που είχε εθνικιστικό, αυταρχικό και κοσμικό χαρακτήρα αλλά διατηρούσε την παραδοσιακή τουρκική σουνιτική δομή στην οποία οι συμπαγείς και άκαμπτες φατρίες και οι βαθύ κρατικοί παράγοντες είχαν μεγάλη επιρροή, με την κουρδική και αλεβιτική του ταυτότητα να αποκλείεται από την επίσημη ιδεολογία.
Ο μετασχηματισμός αυτού του κόμματος θα μπορούσε να αποδειχτεί αδύνατος, αν ο Kılıçdaroğlu δεν είχε εργαστεί ακούραστα, παρά τις δυσκολίες, για να μετεξελίξει το CHP ως ένα πιο πλουραλιστικό και δημοκρατικό κόμμα και να το ανοίξει σε διαφορετικές ομάδες. Έβαλε υποψηφίους από το δεξιό στρατόπεδο στις λίστες των βουλευτικών εκλογών.
Το 2014 όρισε υποψήφιο για την προεδρία έναν ακαδημαϊκό γνωστό για τις συντηρητικές του απόψεις.
Ωστόσο, συνειδητοποιώντας ότι τα άκαμπτα πολιτικά μπλοκ στην Τουρκία δε θα άλλαζαν σύντομα και πως το κόμμα του δε θα συγκέντρωνε περισσότερο από το 30 τοις εκατό των ψήφων με αυτόν τον τρόπο, ο Kılıçdaroğlu δοκίμασε μια άλλη μέθοδο: τις εκλογικές συμμαχίες.
Στις εκλογές του 2018 συμπεριέλαβε στις βουλευτικές του λίστες τους αρχηγούς και υποψήφιους μικροκομμάτων που δεν μπόρεσαν να μπουν στη Βουλή και εξασφάλισε την εκπροσώπησή τους στη βουλή. Μετέθεσε 15 βουλευτές σε νεοσύστατο κόμμα για να διευκολύνει τη συμμετοχή του στις εκλογές.
Ο Kılıçdaroğlu θέρισε τους καρπούς όλων αυτών των προσπαθειών στις τοπικές εκλογές του 2019, κερδίζοντας 11 μητροπολιτικούς δήμους με την εκλογική συμμαχία που είχε σχηματίσει με τέσσερα κόμματα, συμπεριλαμβανομένης της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης, που ήταν προπύργια του AKP για 25 χρόνια. Παρά τις κατά καιρούς στρατηγικές και τακτικές αλλαγές, ο ηγέτης του CHP δεν εγκατέλειψε ποτέ τον πρωταρχικό του στόχο: υπερασπιζόταν πάντα τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Το 2017 οργάνωσε μια 25ήμερη «πορεία δικαιοσύνης» από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη. Αμφισβήτησε την κυβερνητική αφήγηση για την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου και υποστήριξε ότι το πραξικόπημα ήταν μια προβοκάτσια στην οποία συμμετείχε το AKP. Ως αποτέλεσμα, έγινε υποψήφιος πρόεδρος με την υποστήριξη σχεδόν ολόκληρης της αντιπολίτευσης, η οποία αντιτίθεται στο αυταρχικό καθεστώς του Προέδρου Ερντογάν.
Εκτός από έκτακτα γεγονότα και παρεμβάσεις του καθεστώτος του, ο Ερντογάν φαίνεται να έχει έναν σοβαρό αντίπαλο που θα μπορούσε να αμφισβητήσει την κυριαρχία του για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια.
* Ο Δρ. Vedat Demir είναι καθηγητής από το Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου.