 |
| Photo courtesy from Northern Shipping Company / Arkhangelsk |
Δρ. Lawson W. Brigham - thebarentsobserver.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Τώρα, δεκαέξι μήνες αργότερα, με μια εισβολή στην Ουκρανία και πρόσφατα επιχειρησιακά προβλήματα που μαστίζουν την NSR, τα τραπέζια στρέφονται στο ρωσικό «μεγάλο όραμα» για έναν νέο θαλάσσιο δρόμο που θα διευκολύνει το εμπόριο μέσω του Αρκτικού Ωκεανού. Από τον Νοέμβριο του περασμένου έτους έως τις αρχές του 2022 εμπορικά πλοία είχαν κολλήσει σε δύσκολους θαλάσσιους πάγους κατά μήκος των ανατολικών υδάτων της ρωσικής θαλάσσιας Αρκτικής. Ακολούθησε μια μεγάλη επιχείρηση διάσωσης και συνοδείας με τη χρήση πυρηνικών παγοθραυστικών της Ρωσίας για τον απεγκλωβισμό περισσότερων από είκοσι πλοίων σε εμπορικά ταξίδια εξωτερικού και εσωτερικού. Οι σοβαρές συνθήκες πάγου στη θάλασσα στις αρχές του περασμένου φθινοπώρου καθυστέρησαν επίσης τα φορτηγά πλοία για εβδομάδες να τροφοδοτήσουν τις βόρειες κοινότητες. Οι παρατηρήσεις κατέστησαν σαφές ότι οι αξιόπιστες και ασφαλείς δια-αρκτικές διαδρομές κατά μήκος του Βορειοανατολικού Περάσματος, το ιστορικό όνομα για τις θαλάσσιες διαδρομές από τον Ειρηνικό προς τον Ατλαντικό στην κορυφή της Ευρασίας, ήταν αδύνατες.
Ολόκληρο το τετράμηνο έπος ρίχνει μια δόση ρεαλισμού και αμφιβολίας για το μέλλον της αξιόπιστης θαλάσσιας πλοήγησης στην Αρκτική. Σε αυτό το σοβαρό θαλάσσιο περιστατικό εκτίθενται πολλές από τις περιβαλλοντικές αβεβαιότητες, τους οικονομικούς περιορισμούς και τις πρακτικές εκτιμήσεις πλοήγησης που συνεχίζουν να περιορίζουν τις θαλάσσιες επιχειρήσεις σε αυτόν τον απομακρυσμένο και επικίνδυνο ωκεανό. Λίγοι παγκόσμιοι ναυτιλιακές εταιρείες μπορούν να επιβιώσουν από μια τέτοια απρόβλεπτη κατάσταση του θαλάσσιου πάγου και των υψηλών κινδύνων της ναυσιπλοΐας στην Αρκτική.
Η βαθιά υποχώρηση του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, που παρακολουθείται από δορυφόρους τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, παρέχει μεγαλύτερη θαλάσσια πρόσβαση σε όλο τον Αρκτικό Ωκεανό και υπόσχεται μεγαλύτερες εποχές πλοήγησης. Η Ρωσία εκμεταλλεύεται πλήρως αυτές τις αλλαγές για να διευκολύνει τη θαλάσσια κυκλοφορία κατά μήκος της NSR της, μιας σειράς θαλάσσιων διαδρομών που ορίζονται στη ρωσική νομοθεσία που εκτείνονται από τη Θάλασσα Κάρα στα δυτικά μέχρι το Βερίγγειο Στενό στα ανατολικά. Ωστόσο, η Θάλασσα του Μπάρεντς δεν περιλαμβάνεται στον ορισμό της NSR. Εγχώριοι και ξένοι φορτωτές μεταφέρουν με επιτυχία πετρέλαιο, υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και σκληρά ορυκτά από τη ρωσική Αρκτική σε ταξίδια προορισμού ή εξαγωγής στην Ευρώπη και την Ασία. Η ναυτιλία με προορισμό είναι κυρίαρχη σήμερα στη ρωσική Αρκτική και πιθανότατα θα είναι για τις επόμενες δεκαετίες. Ιδιαίτερα, μόνο λίγα πλοία (61) απέπλευσαν το 2021 σε υπεραρκτικά ταξίδια κατά μήκος του βορειοανατολικού περάσματος. Οι ρωσικές αρχές ελπίζουν να καταστήσουν τις διαδρομές προς τα ανατολικά προς τον Ειρηνικό πιο αξιόπιστες και διαθέσιμες όλο το χρόνο για να διατηρήσουν μια συνεχή ροή εξαγωγών πετρελαίου και LNG. Η ξεκάθαρη εθνική στρατηγική είναι να μεταφερθεί περισσότερο αέριο της Αρκτικής από τη δυτική Σιβηρία στην Ασία, ιδιαίτερα μετά την εισβολή στην Ουκρανία με κυρώσεις και το κλείσιμο των λιμανιών στην Ευρώπη.
Ωστόσο, αυτό το εντυπωσιακό σύστημα θαλάσσιων μεταφορών της Αρκτικής δεν προμηνύει ριζική αλλαγή των παγκόσμιων εμπορικών οδών μακριά από τα κανάλια του Σουέζ και του Παναμά. Είναι εξαιρετικά απίθανη η χρήση αρκτικών διαδρομών από μεγάλα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που αποτελούν τις κύριες ναυτιλιακές γραμμές μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που οδηγούν το παγκόσμιο εμπόριο, σε αντίθεση με αυτό που πολλοί έχουν διακηρύξει τις τελευταίες δεκαετίες. Το τεράστιο μέγεθος, το μεγάλο βύθισμά τους και η έλλειψη πολικής ικανότητας τα καθιστούν ακατάλληλα για ταξίδια στην Αρκτική. Πράγματι, η πρόσφατη ανακοίνωση της Αιγύπτου ότι θα διευρύνει τη Διώρυγα του Σουέζ για να μεταφέρει περισσότερη χωρητικότητα και να μειώσει τους κινδύνους τυχόν μελλοντικών μπλοκαρισμάτων, δείχνει πως ο ρόλος της Διώρυγας στην παγκόσμια ναυτιλία θα αυξηθεί. Η κυκλοφορία στο Σουέζ δε θα υποκατασταθεί από ταξίδια στον Αρκτικό Ωκεανό.
Ωστόσο πιο περίπλοκοι βασικοί παράγοντες παίζουν ρόλο κατά την αξιολόγηση της αληθοφάνειας του υπεραρκτικού ταξιδιού. Ένα θεμελιώδες και συχνά παρεξηγημένο γεγονός είναι ότι ο Αρκτικός Ωκεανός παραμένει καλυμμένος με πάγο, πλήρως ή εν μέρει, 6-8 μήνες κάθε χρόνο κατά τις επόμενες δεκαετίες. Εάν οι εποχές πρόσβασης και ναυσιπλοΐας είναι ουσιαστικά εποχιακές, τότε η παγκόσμια ναυτιλία με εμπορευματοκιβώτια δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ρωσικές αρκτικές διαδρομές (ή οποιεσδήποτε διαδρομές) ακόμη και αν υπήρχαν διαθέσιμα κατάλληλα πλοία. Ο κλάδος δεν είναι μια επιχείρηση με το κλειδί στο χέρι όπου οι ναυλωτές μπορούν να ανακατευθύνουν εποχιακά ταξίδια στα ύδατα της Αρκτικής και μακριά από παραδοσιακές παγκόσμιες διαδρομές όπου υπάρχουν πολλαπλές στάσεις σε λιμάνια.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η NSR της Ρωσίας είναι μια εθνική αρκτική πλωτή οδός της οποίας ο πρωταρχικός σκοπός είναι να διευκολύνει τη μεταφορά των ρωσικών φυσικών πόρων της Αρκτικής στις παγκόσμιες αγορές. Η Ρωσία μπορεί να ωφεληθεί οικονομικά εάν η ναυτιλία προορισμού ή εξαγωγής μπορεί να διατηρηθεί όλο το χρόνο με παγοθραυστικά και νηοπομπές πλοίων, ειδικά σε χειμερινές διαδρομές από τη δυτική Σιβηρία προς τις αγορές του Ειρηνικού και της Ασίας. Η NSR είναι επίσης μια κρίσιμη υποδομή για τη διασφάλιση θαλάσσιας πρόσβασης όλο το χρόνο χρησιμοποιώντας παγοθραυστικά για την υποστήριξη ναυτικών επιχειρήσεων και τη διατήρηση της εισόδου στα λιμάνια της Αρκτικής και στα παράκτια ύδατα.
Ωστόσο, η δονκιχωτική αναζήτηση από ορισμένους για μια εναλλακτική, όλο το χρόνο εμπορική οδό από τον Ατλαντικό προς τον Ειρηνικό, μέσω της ρωσικής θαλάσσιας Αρκτικής, παραμένει ένας απίθανος στόχος. Δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με την περιφερειακή υποχώρηση του θαλάσσιου πάγου. Αντίθετα, Η μελλοντική χρήση των ρωσικών θαλάσσιων διαδρομών της Αρκτικής θα καθοδηγείται από τις διεθνείς τιμές των εμπορευμάτων και τις οικονομικές επιταγές της παγκόσμιας ναυτιλιακής επιχείρησης. Και οι δύο παράγοντες είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τις παγκόσμιες αντιδράσεις στην κλιματική αλλαγή σε μια εποχή ενεργειακής μετάβασης. Ως εκ τούτου, μεγάλη αβεβαιότητα και περίπλοκες προκλήσεις, ειδικά οι παγκόσμιες οικονομικές διασυνδέσεις, παραμένουν για οποιαδήποτε διευρυμένη θαλάσσια χρήση σε έναν πιο προσβάσιμο Αρκτικό Ωκεανό.
* Ο Δρ Lawson W. Brigham είναι Global Fellow στο Polar Institute του Wilson Center και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Αλάσκας Fairbanks. Διετέλεσε πρόεδρος της αξιολόγησης Arctic Marine Shipping Assessment του Arctic Council.