 |
| pixabay / glaborde7 |
Η Κίνα έχει εντείνει σημαντικά τη διπλωματική της δραστηριότητα. Αυτό δε συμβαίνει μόνο επειδή έχει ξεφύγει από τη μακροχρόνια πανδημική απομόνωση που προηγουμένως εμπόδιζε την εξάπλωσή της. Το κύριο κίνητρο είναι ότι ο ρόλος και το βάρος της Κίνας στη διεθνή σκηνή έχουν αυξηθεί σε σημείο όπου η στοχαστική αποσύνδεση δεν είναι πλέον δυνατή. Αυτή είναι μια σημαντική αλλαγή στην κινεζική αυτογνωσία. Το ερώτημα τώρα είναι σε ποιες αλλαγές στη διεθνή πρακτική θα οδηγήσει.
Του Fyodor Lukyanov, αρχισυντάκτη του Russia in Global Affairs,
του προέδρου του Προεδρείου του Συμβουλίου για την Εξωτερική και
Αμυντική Πολιτική και διευθυντή έρευνας της Διεθνούς Λέσχης Συζήτησης
Valdai - RT.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η μη δράση ως ύψιστη αρετή και η μη αντιφατική αλληλοδιείσδυση των αντιθέτων είναι αρχές της παραδοσιακής φιλοσοφίας, αλλά είναι επίσης ένας αρκετά εφαρμοσμένος τρόπος διεξαγωγής διεθνών δραστηριοτήτων. Μια λεπτομερής ανάλυση αυτού του φαινομένου πρέπει να αφεθεί στους ειδικούς, αλλά αξίζει να σημειωθεί πως η μετάβαση από μια τέτοια κοσμοθεωρία σε μια πιο οικεία ιδεολογική και γεωπολιτική αντιπαράθεση έλαβε χώρα όταν η Κίνα υιοθέτησε το γενικά αλλόκοτο δυτικό κομμουνιστικό δόγμα.
Ο Μάο Τσε Τουνγκ προσπάθησε να αλλάξει όχι μόνο την κοινωνική τάξη αλλά και την κουλτούρα των Κινέζων. Αλλά η βασιλεία του τελείωσε με μια συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία ήταν μια επιστροφή σε μια στρατηγική ισορροπία που ταίριαζε καλύτερα στην κινεζική άποψη για τον κόσμο. Η αμοιβαία αναγνώριση δε σήμαινε συμφωνία και αρμονία, αλλά ήταν σύμφωνη με τους στόχους των μερών εκείνη την εποχή. Αυτή η περίοδος, που κράτησε μέχρι πολύ πρόσφατα, μόλις τώρα δείχνει σημάδια πως φτάνει στο τέλος της.
Υπάρχει πολλή συζήτηση στην Αμερική για τις τελευταίες δεκαετίες, και υπάρχουν παράπονα ότι η Κίνα είναι αυτή που έχει κερδίσει τα περισσότερα από την αλληλεπίδραση. Τα κριτήρια μπορεί να ποικίλλουν, αλλά γενικά είναι δύσκολο να διαφωνήσουμε πως το Πεκίνο ήταν ο κύριος δικαιούχος – τουλάχιστον όσον αφορά το μετασχηματισμό της χώρας και τη θέση της στη διεθνή σκηνή. Η στρατηγική του Deng Xiaoping για ήσυχη, σταδιακή ανάβαση ήταν εξ ολοκλήρου στο κινεζικό πνεύμα και το αποτέλεσμα αναμφίβολα δικαιώθηκε.
Τόσο πολύ που ήταν εξαιρετικά δύσκολο για το Πεκίνο να καταλάβει ότι αυτή η εξαιρετικά ευνοϊκή και συμφέρουσα κατάσταση θα έφτανε στο τέλος της.
Αυτό αποδείχθηκε αναπόφευκτο για έναν απλό λόγο: η Κίνα απέκτησε μια δύναμη που, όποιες κι αν είναι οι επιθυμίες και οι προθέσεις της, την καθιστά πιθανό αντίπαλο των ΗΠΑ. Και αυτό οδήγησε σε μια φυσική εξέλιξη της αμερικανικής προσέγγισης στο Πεκίνο. Εξάλλου, το στυλ των ΗΠΑ είναι το ακριβώς αντίθετο από το κλασικό κινέζικο στυλ που περιγράφηκε παραπάνω. Και οι προσπάθειες της τελευταίας στα τέλη της δεκαετίας του 2010 και στις αρχές της δεκαετίας του 2020 να επιβραδύνουν την αυξανόμενη αμερικανική πίεση έχουν έλθει σε αντίθεση με τη σταθερή πρόθεση της Ουάσιγκτον να μεταφέρει τη σχέση στην κατηγορία του στρατηγικού ανταγωνισμού. Για να είμαστε δίκαιοι, η αυτοπεποίθηση της Κίνας αυξανόταν επίσης, αλλά αν όλα εξαρτιόνταν μόνο από το Πεκίνο, η περίοδος της επωφελούς συνεργασίας θα είχε διαρκέσει αρκετά ακόμη χρόνια.
Όπως και να έχει, μια νέα εποχή έχει ανατείλει. Η διπλωματική αναβίωση της Κίνας έχει σκοπό να αποδείξει ότι το Πεκίνο δε φοβάται να παίξει ρόλο στην παγκόσμια πολιτική. Η μορφή δέσμευσης μέχρι στιγμής φέρει τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης περιόδου και αυτής της πολύ παραδοσιακής προσέγγισης – η στείρα ακρίβεια της διατύπωσης των κινεζικών ειρηνευτικών προτάσεων για το ζήτημα της Ουκρανίας είναι απόδειξη αυτού. Αλλά και αυτό είναι πιθανό να αλλάξει. Η επιθυμία της Κίνας να διατηρήσει μια εξωτερικά καλοπροαίρετη ουδετερότητα ταιριάζει στη Μόσχα. Είναι η Δύση που σπεύδει να ισχυριστεί ανειλικρίνεια, και να το κάνει με έναν τόνο που δεν αρμόζει στους Κινέζους. Δεν πρέπει να αναμένεται από το Πεκίνο να κάνει μια απότομη στροφή, η οποία είναι επίσης αντίθετη με την αίσθηση της ευπρέπειας, αλλά η κατεύθυνση είναι καθορισμένη.
Και δεν είναι ζήτημα αν η Κίνα συμμερίζεται την εκτίμηση της Ρωσίας για το τι συμβαίνει στην Ουκρανία. Το Πεκίνο απέφυγε προσεκτικά να εκφράσει γνώμη γιατί δε θεωρεί ότι είναι δική του υπόθεση. Αλλά η αναδιάταξη των δυνάμεων στην παγκόσμια σκηνή παίρνει τον δρόμο της, με την Κίνα και τη Ρωσία, είτε το θέλουν είτε όχι, από τη μια πλευρά και τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους από την άλλη. Και από εδώ και πέρα αυτό θα γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο. Στα δέκα χρόνια του στο τιμόνι της χώρας του, ο Σι Τζινπίνγκ έχει αλλάξει την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της.
Από τη μία πλευρά, έχει τονίσει την κλασική κινεζική άποψη περισσότερο από τους προκατόχους του, ενώ από την άλλη, έχει τιμήσει τα συνθήματα και τις ιδέες που συνδέονται με τον σοσιαλισμό. Η πρώτη συνεπάγεται μια αυτάρκη αρμονία, ενώ η δεύτερη τείνει να είναι εξωστρεφής όσο και εσωστρεφής. Αυτή η συμβίωση είναι πιθανό να καθορίσει τη θέση της Κίνας στα επόμενα πέντε ή δέκα χρόνια της διακυβέρνησης του Xi. Το εχθρικό διεθνές περιβάλλον θα δοκιμάσει ολοένα και περισσότερο την ικανότητα του Πεκίνου να διατηρήσει μια αποδεκτή ισορροπία. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο επιτυχημένες είναι αυτές οι προσπάθειες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας.