Από: analyst.gr .
Άποψη
Εστιάζοντας τα τελευταία χρόνια στην πανδημία και αμέσως μετά στη γεωπολιτική, λόγω του πολέμου της Ουκρανίας, έχει χαθεί το βασικότερο: η εξάρτηση κάθε χώρας από μία λειτουργική παγκόσμια οικονομία χαμηλού κόστους αγαθών, υπηρεσιών, πρώτων υλών, ναυτιλίας, λοιπών μεταφορών, κεφαλαίων, εργασίας και χρηματοπιστωτικών μέσων – τα οποία «ρέουν» ελεύθερα πέρα από τα εκάστοτε σύνορα, σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Εν προκειμένω οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία και κάθε άλλη οικονομία, εξαρτώνται εξίσου από την πρόσβαση τους σε μία λειτουργική παγκόσμια οικονομία, με τις εφοδιαστικές αλυσίδες της – για την απόκτηση βασικών αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων, καθώς επίσης για την πώληση της πλεονάζουσας παραγωγής τους.
Εν τούτοις, ελάχιστοι φαίνεται να συνειδητοποιούν, βυθισμένοι στα δικά τους προβλήματα ότι, οι δυνάμεις που έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία, θα ανατρέψουν την παγκόσμια οικονομία – ενώ μάλλον δεν υπάρχει επιστροφή. Οι δυνάμεις δε αυτές είναι οι εξής:
(α) Η αποπαγκοσμιοποίηση – όπου το χαρακτηριστικό γνώρισμα της παγκοσμιοποίησης δεν είναι το εμπόριο, αλλά η εξάρτηση.
(β) Η αποχρηματιστικοποίηση (ανάλυση) – όπου στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι ΗΠΑ είχαν (έχουν) το ρόλο του τραπεζίτη του συστήματος, απορροφώντας με τα ελλείμματα τους τις πλεονάζουσες αποταμιεύσεις της Κίνας, της Ευρώπης κλπ.
(γ) Οι ελλείψεις της πραγματικής οικονομίας που δεν μπορούν να ξεπεραστούν με οικονομικά τεχνάσματα.
(δ) Οι μειωμένες αποδόσεις σε ότι λειτούργησε θετικά στο παρελθόν – όπως τα οικονομικά κίνητρα κλπ.
(ε) Οι ασυμμετρίες που δεν είναι δυνατόν πλέον να χαρτογραφηθούν.
Συνεχίζοντας, κάθε μία από αυτές τις δυνάμεις είναι πολύπλευρη και πολύπλοκη – ενώ επίσης η κάθε μία, διακρίνεται από την ασταμάτητη «ορμή» ή «ροπή» (momentum) της αιτίας και του αποτελέσματος. Την ίδια στιγμή, η οικονομική απάτη και αυταπάτη των τελευταίων τριάντα ετών, έχει δημιουργήσει μία παραληρηματική πίστη σε όλους μας – σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχουν ελλείψεις ή δυσκολίες στον πραγματικό κόσμο που δεν μπορούν να επιλυθούν με κάποιο νέο οικονομικό τρόπο, κίνητρο ή τέχνασμα.
Η κεντρική αυταπάτη τώρα είναι πως τα χρήματα, η πίστωση δηλαδή και το νόμισμα, μπορούν να αγοράσουν ως δια μαγείας όσα αγαθά θέλουμε, από κάπου αλλού – πρώτες ύλες, ενέργεια, τρόφιμα κλπ. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της υπερπαγκοσμιοποίησης και της υπερχρηματοδότησης που έχουμε βιώσει τις τελευταίες δεκαετίες.
Ειδικότερα, η υπερχρηματοδότηση (υπερχρηματιστικοποίηση), είναι στην ουσία η παγκόσμια εμπορευματοποίηση της πίστωσης, της μόχλευσης και της απάτης – η οποία επιτρέπει την τεράστια επέκταση της πίστωσης, της μόχλευσης και της απάτης που έχουν τροφοδοτήσει την εντυπωσιακή διεύρυνση της κερδοσκοπικής φρενίτιδας, η οποία με τη σειρά της αποτελεί σήμερα την κινητήρια δύναμη της οικονομίας.
Παράδειγμα της απάτης της πίστωσης, είναι το παγκόσμιο χρέος που έχει αυξηθεί σε πρωτοφανή επίπεδα – στα 300 τρις $ το 2022 (πηγή) ή στο 349% του παγκοσμίου ΑΕΠ, από 235 τρις $ το 2021. Παράδειγμα της απάτης της μόχλευσης, είναι οι αγορές παραγώγων – με τις εκτιμήσεις όσον αφορά το ύψος τους να κυμαίνονται μεταξύ 600 τρις $ και 1,2 τετράκις $. Όσον αφορά την κερδοσκοπική φρενίτιδα, φαίνεται από τις φούσκες στα χρηματιστήρια, στα ακίνητα κοκ. – με τις τιμές να μην έχουν πλέον καμία σχέση με τα θεμελιώδη μεγέθη των επιχειρήσεων, με το κόστος των ακινήτων και με την πραγματική οικονομία.
Όσον αφορά δε την υπερπαγκοσμιοποίηση, πρόκειται στην ουσία για την εκπλήρωση της νεοφιλελεύθερης αυταπάτης – η οποία εμπορευματοποιεί την απορρύθμιση των αγορών, θεωρώντας πως έτσι θα μειώνεται μόνιμα το κόστος, θα διευρύνεται η πίστωση και θα αυξάνεται η κατανάλωση, καθώς επίσης η ευημερία.
Αν και η απορρύθμιση τώρα αυτή δημιουργεί στην ουσία καρτέλ και μονοπώλια, η μαζική εμπορευματοποίηση της πίστωσης και του κεφαλαίου που ρέει ελεύθερα σε όλο τον πλανήτη, εκμεταλλευόμενο τις πιο κερδοφόρες ευκαιρίες, όπου και αν βρίσκονται, θεωρείται πως θα μειώνει διαρκώς το κόστος – ενώ θα ενισχύει την παραγωγή και την κατανάλωση για πάντα.
Η σκέψη αυτή φαίνεται όμορφη, αλλά τα «οικονομικά τεχνάσματα» συναντούν τελικά περιορισμούς και ασυμμετρίες του πραγματικού κόσμου που δεν μπορούν να επιλύσουν, όπως τα καρτέλ και τα μονοπώλια που αναφέραμε – ενώ, μόλις εξαντληθούν οι φθηνοί πόροι, κοστίζει περισσότερο η εξαγωγή, η επεξεργασία και η μεταφορά τους, ακόμη και με τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων.
Άλλου είδους περιορισμοί είναι αυτοί που έχουν οικονομικό, πολιτικό ή κοινωνικό χαρακτήρα. Για παράδειγμα, οι τοπικοί πληθυσμοί ξυπνούν κάποια στιγμή και συνειδητοποιούν ότι, οι πόροι τους (πόρος είναι και η φθηνή εργασία) τελικά λεηλατούνται από τις ξένες εταιρίες – οι οποίες, εκμεταλλευόμενες διάφορα πλεονεκτήματα τους, όπως το κόστος χρηματοδότησης, το νόμισμα κλπ., απογυμνώνουν τους «ντόπιους», αφήνοντας τους τελικά τα «μερίσματα» της υπερπαγκοσμιοποίησης και της υπερχρηματιστικοποίησης. Δηλαδή, έρημα και μολυσμένα εδάφη, καθώς επίσης απλήρωτα χρέη.
Ο πληθωρισμός
Συνεχίζοντας, όπως είναι αυτονόητο αλλά ελάχιστοι συνειδητοποιούν, η δημιουργία ενός δισεκατομμυρίου μονάδων νομίσματος, δεν δημιουργεί αυτόματα ένα δισεκατομμύριο μονάδες γλυκού νερού, σιταριού ή πετρελαίου.
Βέβαια, όταν υπήρχαν στο παρελθόν ανεκμετάλλευτα αποθέματα όλων αυτών των βασικών αγαθών, τότε οι μεγάλες εισροές κεφαλαίων από κάπου αλλού, ήταν σε θέση να χρηματοδοτήσουν την εξόρυξη τους – οπότε παραστατικά να μεταφρασθούν οι δις μονάδες χρήματος σε δις μονάδες αγαθών. Όταν όμως τα αποθέματα αυτά εξαντλούνται, τότε το φθηνό κεφάλαιο δεν μεταφράζεται σε φθηνά αγαθά – αλλάζουν τα πάντα.
Η αντιστροφή τώρα αυτών των δυνάμεων έχει διάφορες συνέπειες, μία από τις οποίες είναι ο πληθωρισμός – όπου αποτελεί οικονομική φαντασίωση το ότι, ο πληθωρισμός είναι πάντοτε ένα νομισματικό φαινόμενο. Για παράδειγμα, εάν μία βασική πηγή πετρελαίου καταστραφεί, η τιμή του πετρελαίου μπορεί να εκτοξευθεί στα ύψη μέσα σε μία νύχτα – γεγονός που σημαίνει πως το κόστος του αυξάνεται, οπότε όλων των προϊόντων που εξαρτώνται από αυτό, χωρίς να έχει καμία σχέση με τη διόγκωση ή με τη συρρίκνωση της προσφοράς (ποσότητας) χρήματος.
Στην ουσία λοιπόν ο πληθωρισμός είναι απλά το εξής: το ότι με μία μονάδα εργασίας ή νομίσματος, αγοράζονται λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες από ότι στο παρελθόν – ή αγοράζονται αγαθά και υπηρεσίες χαμηλότερης ποιότητας. Απλούστερα, η απώλεια της αγοραστικής αξίας της εργασίας και του νομίσματος – η οποία μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές αιτίες.
Μία από αυτές είναι η αναστροφή της υπερπαγκοσμιοποίησης και της υπερχρηματοδότησης ή υπερχρηματιστικοποίησης – όπου η μεν πρώτη αυξάνει το κόστος των αγαθών και υπηρεσιών, ενώ η δεύτερη το κόστος του κεφαλαίου. Μία άλλη, είναι η εξάντληση των φυσικών πόρων και η σπανιότητα τους – η οποία αυξάνει επίσης το κόστος, οπότε τροφοδοτεί τον πληθωρισμό.
Με απλά λόγια, η κάθε μία από αυτές τις δυνάμεις είναι ιδιαίτερα πληθωριστική, ως προϊόν της αιτίας και του αποτελέσματος – ενώ δεν υπάρχει οικονομικό τέχνασμα, όπως η άνοδος των επιτοκίων ή η αύξηση της ποσότητας χρήματος, που να μπορεί να τις αντιστρέψει. Αντίθετα, κάνοντας περισσότερα από αυτά που λειτούργησαν στο παρελθόν, επιδεινώνεται ο πληθωρισμός – όπως από την άνοδο των επιτοκίων που αυξάνει το κόστος κεφαλαίου, οπότε των επενδύσεων, των αγαθών κοκ.
Σε κάθε περίπτωση, ο υψηλότερος πληθωρισμός σήμερα σχετίζεται σαφώς με το τέλος της εποχής που στήριξε την υπερπαγκοσμιοποίηση – ενώ το μόνο μέρος της παγκοσμιοποίησης που εξακολουθεί να λειτουργεί καλά, είναι η γκρίζα αγορά.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, το συμπέρασμα είναι πως υπάρχουν ελάχιστα έθνη που θα μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς μεγάλες απώλειες, εάν η υπερπαγκοσμιοποίηση και η υπερχρηματιστικοποίηση τελικά καταρρεύσουν – καθώς επίσης εάν αυξηθούν οι ελλείψεις.
Επειδή όμως φαίνεται πως θα συμβούν όλα αυτά, αφού βαδίζουμε προς το τέλος της εποχής της αφθονίας, ο μοναδικός τρόπος για να αποφύγει κανείς την καταστροφή, είναι η μετάβαση από την εξάρτηση στην αυτάρκεια – μέσω των πόρων που έχει στη διάθεση του, τους οποίους πρέπει άμεσα να πάψει να σπαταλάει.