 |
| fietzfotos / pixabay |
John J Stremlau Επίτιμος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο του Witwatersrand - theconversation.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Ακολούθησε η κατηγορία του Προέδρου Xi Jinping στο Εθνικό Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος το Μάρτιο ότι οι ΗΠΑ ακολουθούσαν μια άνευ προηγουμένου παγκόσμια πολιτική για τον περιορισμό και την καταστολή της κινεζικής ανάπτυξης.
Η επίσημη αντίδραση των ΗΠΑ στις κινεζικές κατηγορίες είναι σιωπηλή. Όμως η πρόσφατη κατάρριψη ενός φερόμενου κινεζικού κατασκοπευτικού μπαλονιού από τις ΗΠΑ κλιμάκωσε τις εντάσεις. Υπάρχουν φόβοι pvw η κλιμάκωση των εντάσεων ΗΠΑ-Κίνας μπορεί να απειλήσει την ανεξαρτησία των αφρικανικών και άλλων αδέσμευτων εθνών.
Αυτό το δοκίμιο επιδιώκει να συμβάλει σε μια καθυστερημένη συζήτηση μεταξύ των Αφρικανών σχετικά με το πώς να αποφευχθεί η εμπλοκή στον παγκόσμιο ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας, διατηρώντας παράλληλα παραγωγικές συνεργασίες και με τα δύο έθνη. Βασίζεται στην πολυετή διδασκαλία και έρευνά μου για τις μεταβαλλόμενες διεθνείς σχέσεις της Αφρικής.
Ελπίζω ότι θα ενθαρρύνει άλλους μελετητές και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε ολόκληρη την Αφρική να αξιολογήσουν τη δήλωση ηγεμονίας υπό το πρίσμα των δικών τους συμφερόντων και αξιών. Τέλος, αυτό το δοκίμιο έχει σκοπό να ενθαρρύνει τη συζήτηση σχετικά με το τι συνεπάγεται ρεαλιστικά κάθε θέμα για την ήπειρο της Αφρικής.
Τα θέματα της δήλωσης είναι:
- πολιτική ηγεμονία – (Η Αμερική) ρίχνει το βάρος της
- στρατιωτική ηγεμονία – σκόπιμη χρήση βίας
- οικονομική ηγεμονία – λεηλασία και εκμετάλλευση
- τεχνολογική ηγεμονία – μονοπώλιο και καταστολή
- πολιτιστική ηγεμονία – διάδοση ψευδών αφηγήσεων.
Αν και η κινεζική ρητορική είναι σκληρή, οι πρωτοβουλίες και οι αλληλεπιδράσεις της Κίνας και των ΗΠΑ στην Αφρική κάτω από κάθε τίτλο καταδεικνύουν τη γενική μου πεποίθηση ότι ο ανταγωνισμός τους στην Αφρική ήταν – και μπορεί να είναι – ειρηνικός και παραγωγικός.
Πολιτική ηγεμονία
Το κατηγορητήριο της Κίνας κυμαίνεται από τις προσπάθειες των ΗΠΑ για ημισφαιρική κυριαρχία που ξεκίνησε στις αρχές του 19ου αιώνα έως την υποκίνηση των «έγχρωμων επαναστάσεων» - μη βίαιες διαμαρτυρίες που ανέτρεψαν αυταρχικά καθεστώτα στις τρεις μετασοβιετικές δημοκρατίες Γεωργία, Ουκρανία και Κιργιστάν.
Όμως, το όραμα της Κίνας για τις ΗΠΑ αποσιωπά την αστάθεια της εσωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Οι εγχώριες ανησυχίες μπορούν να αλλάξουν την εξωτερική πολιτική, την ιδεολογία ενός ηγέτη και τις πολιτικές και ιστορικές συνθήκες.
Στο εσωτερικό, η Κίνα έχει επίσης υποστεί αρκετές πολιτικές ανατροπές από τον εμφύλιο πόλεμο που έφερε το Κομμουνιστικό Κόμμα στην εξουσία το 1949. Εάν η Κίνα υποτιμά τις εγχώριες διακυμάνσεις των ΗΠΑ, οι Aμερικανοί αναλυτές μπορεί να μεγαλοποιήσουν τον παγκόσμιο αντίκτυπο των κινεζικών εσωτερικών πιέσεων . Κατά τη διάρκεια της εκλογικής μου εργασίας για το Carter Center στην Αφρική, από το 2006-2015, εντυπωσιάστηκα από Κινέζους και Αμερικανούς αντιπροσώπους που μπορούσαν να αναζητήσουν κοινό έδαφος και να μάθουν ο ένας από τον άλλο.
Σε υψηλότερα επίπεδα διπλωματίας, η Κίνα και οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τις συνόδους κορυφής με Αφρικανούς ηγέτες για να καθορίσουν γενικές κατευθυντήριες γραμμές συνεργασίας στο εμπόριο και τις επενδύσεις, το κλίμα, τη δημόσια υγεία, τις κτιριακές υποδομές και άλλους τομείς. Αυτά θα βοηθήσουν τους Αφρικανούς ηγέτες να αποφασίσουν τομείς σε συγκριτικού πλεονεκτήματος για αυτούς, στην αντιμετώπιση των δύο μεγάλων δυνάμεων. Το Φόρουμ για τη Συνεργασία Κίνας-Αφρικής διαφέρει από τις πρωτοβουλίες των ΗΠΑ, με πιο πρόσφατη τη Σύμπραξη ΗΠΑ-Αφρικής για την προώθηση της ειρήνης, της ασφάλειας και της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Καμία μεγάλη δύναμη δε μου φαίνεται να τρέφει ηγεμονικά τεκμήρια, καθώς οι Αφρικανοί ηγέτες δοκιμάζουν τις ικανότητές τους να είναι παραγωγικά αδέσμευτοι.
Αυτά τα κανάλια υψηλού επιπέδου προς τις δύο υπερδυνάμεις θα μπορούσαν να αποδώσουν περισσότερα εάν οι περιφερειακές οικονομικές κοινότητες της Αφρικής και η Αφρικανική Ένωση έκαναν πιο συντονισμένες προσπάθειες για να αναπτύξουν συμπληρωματικές και σωρευτικές στρατηγικές για να προωθήσουν τις αφρικανικές προτεραιότητες. Ένα παράδειγμα είναι η επέκταση του νόμου για την αφρικανική ανάπτυξη και τις ευκαιρίες των ΗΠΑ για τη διασφάλιση ευνοϊκής πρόσβασης στις αγορές των ΗΠΑ. Η διαχείριση των υποχρεώσεων χρέους για τις σημαντικές επενδύσεις «Belt and Road» της Κίνας σε αφρικανικές υποδομές είναι ένα άλλο.
Στρατιωτική και οικονομική ηγεμονία
Οι διαφορές στο τι έπρεπε να αντιμετωπίσει η Αφρική κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης και του σημερινού ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας είναι πιο έντονες σε τομείς στρατιωτικής και οικονομικής ηγεμονίας.
Ούτε η Κίνα ούτε οι ΗΠΑ φαίνεται να είναι έτοιμες να χρησιμοποιήσουν την Αφρική για να δοκιμάσουν την πολιτική στρατιωτική αποφασιστικότητα, όπως έκαναν οι ΗΠΑ και οι Σοβιετικοί όταν πολέμησαν σε πολέμους αντιπροσώπων στην Αγκόλα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, για παράδειγμα.
Αφρικανικά εθνικά και πολυμερή όργανα θα πρέπει να πιέσουν την Κίνα και την Αμερική για να στηρίξουν τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της Αφρικής εντός των αφρικανικών κρατών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η οικονομική αλληλεξάρτηση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ θα παραμείνει ζωτικής σημασίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ευημερία και για τα δύο έθνη. Οι Πρόεδροι Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ έχουν δεσμευτεί να αναζωογονήσουν τις εγχώριες οικονομίες τους. Και οι δύο θέλουν μεγαλύτερη ισότητα, λιγότερη διαφθορά και βιώσιμη ανάπτυξη. Κανένας από τους δύο δε φαίνεται να θέλει ή να χρειάζεται να υποδαυλίσει συγκρούσεις στην Αφρική.
Οι αφρικανικές κυβερνήσεις δικαίως επιδιώκουν την υποστήριξη τόσο από την Κίνα όσο και από τις ΗΠΑ για περιφερειακή ολοκλήρωση και συνεργασία, όπως η Αφρικανική Ηπειρωτική Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών. Η μεγαλύτερη οικονομική δέσμευση της Κίνας και των ΗΠΑ ως απάντηση στις αφρικανικές συλλογικές εκκλήσεις θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει ένα μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Αυτό συνέβαινε σπάνια κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Τότε, οι ΗΠΑ ήταν ευθυγραμμισμένες με τις ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις και το καθεστώς του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Οι Σοβιετικοί υποστήριξαν τις απελευθερωτικές δυνάμεις. Σήμερα, τέτοια πόλωση δεν υπάρχει.
Η κινεζική δήλωση για την ηγεμονία των ΗΠΑ σωστά σημειώνει πως οι ΗΠΑ μαστίζονται από ενδοοικογενειακή βία και έχουν ιστορικό αποτυχιών σε στρατιωτικές επεμβάσεις. [Αναλυτές των ΗΠΑ το αναγνωρίζουν] αυτό.
Όμως η εσωτερική αντίσταση των ΗΠΑ σε νέες ξένες στρατιωτικές περιπέτειες έγινε δικομματική και δημοφιλής την τελευταία δεκαετία.
Τα αφρικανικά έθνη θα πρέπει να ζητήσουν από την Αμερική και την Κίνα να λογοδοτήσουν για τις ομολογημένες δεσμεύσεις τους για σεβασμό των βασικών αρχών του ΟΗΕ για κυριαρχική ισότητα και εδαφική ακεραιότητα. Ομοίως, πρέπει να ζητήσουν το λόγο από τη Ρωσία για την κατάφωρη παραβίαση αυτών των αρχών με την εισβολή στην Ουκρανία.
Τεχνολογική ηγεμονία
Τα οφέλη και οι κίνδυνοι των νέων τεχνολογιών είναι γνωστά. Η επικοινωνία, η ανάκτηση και συλλογή δεδομένων και η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχονται και κινδύνους πως η Αφρική πρέπει να περιηγηθεί προσεκτικά. Αυτό γίνεται όλο και πιο πιεστικό καθώς η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη επιταχύνεται. Ούτε η Κίνα ούτε οι ΗΠΑ χρειάζεται να είναι ηγεμονικές στη διάθεση τεχνολογιών που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της Αφρικής.
Περισσότερα ζητήματα αντιπαράθεσης πρέπει να επιλυθούν με τη βοήθεια επιστημόνων και μελετητών από την Κίνα, τις ΗΠΑ και την Αφρική. Η διαθεσιμότητα του Huawei 5G είναι ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Ίσως ενδιαφερόμενοι επιστήμονες και μέλη της Αφρικανικής Συμμαχίας Πανεπιστημίων Ερευνών θα μπορούσαν να συνεργαστούν με τους Κινέζους και Αμερικανούς ομολόγους τους για να δημιουργήσουν κατευθυντήριες γραμμές και δυνατότητες διαμεσολάβησης.
Πολιτιστική ηγεμονία
Τα εγκλήματα των ΗΠΑ κατά των Αφρικανών ξεκίνησαν σοβαρά το 1619 με το υπερατλαντικό δουλεμπόριο. Τα ιζήματά του επιμένουν και σήμερα.
Αλλά η αφρικανική διασπορά έχει γίνει μια βασική πολιτική εκλογική περιφέρεια του Δημοκρατικού Κόμματος. Είναι ένα ταχέως αναπτυσσόμενο δημογραφικό στοιχείο. Στη μουσική, τον αθλητισμό, τις τέχνες, αυτοί οι Αμερικανοί είναι ανεκτίμητοι μεταφορείς της ήπιας δύναμης στην Αφρική.
Η Κίνα δεν έχει παρόμοιους δεσμούς με την Αφρική. Ωστόσο, πρόσφατα έχει γίνει πιο ενεργή πολιτιστικά σε ολόκληρη την ήπειρο, όπως φαίνεται στο δίκτυο των Ινστιτούτων Κομφούκιου. Η Κίνα έχει γίνει επίσης ο μεγαλύτερος δωρητής ξένων υποτροφιών, επιτρέποντας στους μελλοντικούς Αφρικανούς ηγέτες να σπουδάσουν στην Κίνα. Οι απόφοιτοι εμπλουτίζουν τα αφρικανικά πανεπιστήμια και, σε αλληλεπίδραση με αποφοίτους αμερικανικών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αντιπροσωπεύουν πιθανά κανάλια για την εξερεύνηση επιλογών για τρεις τρόπους και χρήσιμη συνεργασία στους τομείς της εφαρμοσμένης έρευνας.
Ανυπομονώ
Αυτό το δοκίμιο αντανακλά την πίστη μου στην αξία και τις προοπτικές για μεγαλύτερη αφρικανική δράση ως απάντηση στις αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Κίνας και Αμερικής. Χρησιμοποίησα το κατηγορητήριο της Κίνας για υποτιθέμενη ηγεμονία των ΗΠΑ μόνο για να απομυθοποιήσω τον φόβο ότι η Αφρική θα γίνει πιόνι σε έναν άλλο Ψυχρό Πόλεμο. Δεν υπάρχουν στοιχεία που έχω δει που να υποδηλώνουν ότι θα συμβεί.