Πώς η Σαουδική Αραβία σχεδιάζει να εγκαταλείψει το πετροδόλαρο πριν από την κατάρρευσή του

Η αξία των χρημάτων τα οποία χρησιμοποιούμε για αγορές, πωλήσεις και αποταμίευση σε καθημερινή βάση δεν έχει θεμέλια σε κάποια σταθερή βάση, αλλά ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά ευάλωτη σε γεωπολιτικές αναταράξεις και νομισματικούς πολέμους.

Από: bankingnews.gr

Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση των περιουσιακών μας στοιχείων κάθε είδους από τότε το ίδιο το χρήμα κατέστη εμπόρευμα.

Η αξία των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων και των νομισμάτων εξαρτάται από την ισχύ και την σχετική απόδοση του δολαρίου ΗΠΑ η οποία βασίζεται (;) σε ένα θηριώδες χρέος άνω των 30 τρισ. δολαρίων για το 2023 αλλά κυρίως στην εμπιστοσύνη που ακόμη επιδεικνύουν σε αυτό οι υπόλοιπες χώρες εξαιτίας της (φθίνουσας πλέον …) γεωπολιτικής ισχύος των ΗΠΑ αλλά και ενός ολοένα και πιο ρευστού νομισματικού συστήματος.

 Υπήρξε μια εποχή, πριν από μισό αιώνα περίπου, όταν το δολάριο και άλλα σημαντικά νομίσματα υποστηρίζονταν από το χρυσό, αυτό το ασφαλές και σταθερό περιουσιακό στοιχείο σε μεγάλο βαθμό απρόσβλητο από τις άγριες διακυμάνσεις του σημερινού νομισματικού συστήματος που βασίζεται στην παραγωγή χρέους μέσα από το ακατάσχετο τύπωμα νομισμάτων από τις κεντρικές τράπεζες, σύμφωνα με ανάλυση του Middle East Monitor. 

Αυτό το καθεστώς ξεκίνησε από τότε που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Richard Nixon απομάκρυνε το δολάριο από τον κανόνα του χρυσού το 1971 (με την αποχώρηση απο το Bretton Woods) σε μία κομβική κίνηση που εξασφάλισε την υπεροχή των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία –τουλάχιστον μέχρι τώρα...  - και καταδίκασε την Ουάσιγκτον και το μετέπειτα νομισματικό σύστημα σε μια αναπόφευκτη συντριβή και πολλοί υποστηρίζουν μία ενδεχόμενη κατάρρευση.

Το καθεστώς των περιουσιακών στοιχείων

Έκτοτε, ειδικά σε αυτήν την ψηφιακή εποχή, τα νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (fiat) αποτελούν… ψηφία σε μια οθόνη, βασισμένα σε ένα σύστημα αυτοματοποιημένων συναλλαγών μέσω finn tech και ανθρώπινων παρεμβάσεων. 

Οι επιχειρήσεις προμηθεύονται χρήματα και οι εργαζόμενοι λαμβάνουν τους μισθούς τους.
Οι καταναλωτές ξοδεύουν το χρήμα για την επιβίωση και την ικανοποίηση των βασικών τους και άλλων αναγκών τους. 

Το γεγονός παραμένει ότι ανά πάσα στιγμή, το ποσό που διαθέτουν μπορεί να κατασχεθεί, να τροποποιηθεί ή να αφαιρεθεί από έναν λογαριασμό με μικρό άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία, καθώς δεν υποστηρίζεται από υλικά περιουσιακά στοιχεία που υπόκεινται σε σχετικούς περιορισμούς που αφορούν τα κλασικά ιδιοκτησιακά δικαιώματα (όπως π.χ. η έγγειος ιδιοκτησία).

 Ασχολούμαστε με αριθμούς σε μια οθόνη, τους οποίους μια τράπεζα μπορεί κυριολεκτικά να διαχειρισθεί κατά βούληση. 

Με τα φυσικά μετρητά, αυτό δεν ισχύει εξ ολοκλήρου, αλλά ακόμη και αυτά υπόκεινται σε αυτήν την πραγματικότητα. 

Καθώς ο κόσμος μας γίνεται όλο και πιο ψηφιοποιημένος και λιγότερο εξαρτημένος από μετρητά, αυτό θα αυξηθεί. 

Το τρέχον νομισματικό μας σύστημα, μαζί με τις αγορές και τις μετοχές, είναι απλώς μια τεράστια φούσκα!

Η συμφωνία της Ουάσιγκτον με το Ριάντ το 1974

Ένα σημαντικό μέρος αυτού του νομισματικού συστήματος και της ηγεμονίας της Αμερικής φυσικά, στηριζόταν στο «πετροδολάριο» – η πληρωμή δολαρίων ΗΠΑ για το εμπόριο και την πώληση πετρελαίου παγκοσμίως από τη Σαουδική Αραβία και άλλα κράτη μέλη στον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (OPEC) – μετά τη συμφωνία που συνήφθη μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Ριάντ το 1974, συμπτωματικά μόλις τρία χρόνια αφότου ο Nixon αφαίρεσε το δολάριο από τον κανόνα του χρυσού.

Αυτή η συμφωνία όχι μόνο εξασφάλισε τη στρατιωτική άμυνα του Βασιλείου στο πλαίσιο ενός δόγματος ασφάλειας μέσω εγγυήσεων από τις ΗΠΑ, αλλά εξασφάλισε επίσης μια σταθερή ροή ξένων αγορών ομολόγων και χρέους του αμερικανικού Δημοσίου - μια στρατηγική ανακύκλωσης των πετροδολαρίων πίσω στην Ουάσιγκτον - μέσω των συναλλαγματικών αποθεματικών του κράτους του Κόλπου. 

Aυτή η σταθερή ροή οδήγησε με επιτυχία σε πολλές περισσότερες ροές των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών, που τροφοδοτήθηκαν από την επακόλουθη επιτυχία του δολαρίου και την αύξηση της παγκόσμιας εμπιστοσύνης στη σταθερότητά του. 

Ήταν το βασικότερο success story του τρέχοντος νομισματικού καθεστώτος.

Δεν είναι συμβολική χειρονομία

Έτσι, όταν αποκαλύφθηκε πέρυσι ότι η Σαουδική Αραβία σκέφτεται να διαπραγματεύεται την πώληση του πετρελαίου της στην Κίνα σε γιουάν, δεν ήταν  μικρή αλλαγή. 

Πολλοί αναλυτές εκείνη την εποχή –σε μεγάλο βαθμό φιλοδυτικοί– το υποβάθμισαν ως απλώς μια συμβολική χειρονομία, μια τακτική πίεσης προς τις ΗΠΑ ή αποστολή πολιτικού μηνύματος.
Σχεδόν ένα χρόνο μετά, ωστόσο, το βασίλειο φαίνεται να είναι σοβαρό σε αυτές τις πιθανές προθέσεις.

Στο Davos τον Ιανουάριο, ο υπουργός Οικονομικών Mohammed al-Jadaan αποκάλυψε την προθυμία του Ριάντ να συναλλάσσεται όχι μόνο με το γιουάν, αλλά και με μια ποικιλία άλλων νομισμάτων.

 Η Σαουδική Αραβία δεν ήταν η μόνη χώρα, καθώς άλλοι σημαντικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Ινδία, το Πακιστάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχουν επίσης συνάψει συμφωνίες με τη Ρωσία ή την Κίνα προκειμένου να αγοράζουν πετρέλαιο ή άλλα εμπορεύματα στα διάφορα αντίστοιχα τοπικά τους νομίσματα.

Το Ιράκ ήταν το τελευταίο που απομακρύνθηκε από την κυριαρχία του δολαρίου, ανακοινώνοντας αυτόν τον μήνα ότι σχεδιάζει να πραγματοποιεί εξωτερικό εμπόριο από την Κίνα απευθείας σε γιουάν.

Αποκέντρωση του νομισματικού συστήματος

Οι αποφάσεις αυτών των κρατών –στην ομάδα των οποίων προβλέπεται σύντομα να προστεθούν και πολλά άλλα– αντιπροσώπευαν μια τεράστια στροφή προς ένα πιο αποκεντρωμένο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα μακριά από το δολάριο, κυρίως λόγω ενός εσφαλμένου υπολογισμού της Ουάσιγκτον όσον αφορά τις σκληρές κυρώσεις της κατά της Ρωσίας στην αρχή της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης της Μόσχας στην Ουκρανία.

Οι ΗΠΑ φαίνεται με αυτή την απόφασή τους πέτυχαν έναν καταστροφικό πλήγμα έναντι του νομίσματός τους όταν απέκοψαν τη Ρωσία από το σύστημα πληρωμών SWIFT και πάγωσαν πάνω από 350 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθέματά της σε χρυσό και συνάλλαγμα. 

Αυτή η πράξη από μόνη της, από την άλλη πλευρά, μείωσε μαζικά την εμπιστοσύνη στο νομισματικό σύστημα που βασίζεται στο δολάριο μεταξύ πολλών χωρών, ειδικά εκείνων του Παγκόσμιου Νότου που ήταν από καιρό δύσπιστες όσον αφορά την ηγεμονία των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να αμφισβητήσουν περαιτέρω τη βιωσιμότητα και τον διατήρηση των αποθεματικών τους στο πάλαι ποτέ κραταιό δολάριο.

Γεωπολιτικοί συσχετισμοί

Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ο πόλεμος της Ουκρανίας είναι ένα τόσο κομβικό ζήτημα – είναι ένα στοίχημα που είναι διατεθειμένες να αναλάβουν οι ΗΠΑ για να εξασφαλίσουν εκ νέου την αξία του δολαρίου, έχοντας τη δυνατότητα να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη σε αυτό ως ένα σταθερό νόμισμα που αξίζει να παραμείνει το κυρίαρχο παγκόσμιο συνάλλαγμα.
Αυτό είναι αν η Ουκρανία κερδίσει και φέρει μια ρωσική ήττα. 

Εάν το Κίεβο χάσει και η Μόσχα σημειώσει μια νίκη, όμως, θα σήμαινε μία περαιτέρω καταστροφή για το δολάριο.
Υπάρχει ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους εξαρτώνται τόσα πολλά από τα αποτελέσματα του πολέμου στην Ουκρανία.

Η στροφή στους BRICS

Σε αυτή την εξίσωση, η Σαουδική Αραβία δεν σκοπεύει να βασιστεί στην έκβαση του πολέμου για να καθορίσει την εξωτερική και οικονομική της πολιτική. 

Επιμένει να διατηρεί άριστες σχέσεις με τις ΗΠΑ ενώ ταυτόχρονα επεκτείνει τους δεσμούς της με τη Ρωσία, την Κίνα και άλλες δυνάμεις προς ανατολάς θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται σε μεγάλο βαθμό σε δολάρια στο άμεσο μέλλον, αλλά ταυτόχρονα θα είναι ανοιχτή στην αποδοχή άλλων νομισμάτων κατά τη διενέργεια διμερών συναλλαγών, ακόμη κι αν αυτό πλήξει προφανώς την αμερικανική ηγεμονία και αντιπροσωπεύει παραβίαση της συμφωνίας με την Ουάσιγκτον πριν από όλες αυτές τις δεκαετίες για τα πετροδολάρια.

 Το ενδιαφέρον του Bασιλείου να ενταχθεί στους BRICS – το οικονομικό μπλοκ που αποτελείται από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική – είναι μέρος αυτής νέας τάσης διαμόρφωσης ενός νέου μπλοκ που περιλαμβάνει το Ιράν, την Τουρκία, την Αλγερία και την Αίγυπτο που στοχεύουν επίσης να ενταχθούν στη ομάδα. 

Αντί για αποκλειστική λέσχη για τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες του αναπτυσσόμενου κόσμου, βλέπουν τους BRICS ως μία ευκαιρία για τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου να συσπειρωθούν είτε για να αμφισβητήσουν στην κυριαρχία του δολαρίου είτε προκειμένου να εξασφαλίσουν μια καλυτερη θέση διαπραγμάτευσης.

 Καθώς η συζήτηση για την επέκταση του μπλοκ θα λάβει χώρα φέτος, οι BRICS πρόκειται σύντομα να αποφασίσουν για την πιθανή εισδοχή αυτών των κρατών. 

Εάν η Σαουδική Αραβία γίνει αποδεκτή και προσχωρήσει σε αυτήν, θα χαιρετιστεί ως ένα σημαντικό πλήγμα για το δολάριο και το τέλος της ανακύκλωσης των πετροδολαρίων στο αμερικανικό χρέος, καθώς το βασίλειο θα εμβαθύνει τους οικονομικούς δεσμούς με υπερδυνάμεις όπως η Κίνα και η Ινδία.

Μαζική πώληση δολαρίου

Ήδη, αναλυτές και οικονομολόγοι εξετάζουν τις δυνατότητες των κρατών να ξεφορτωθούν τα συναλλαγματικά αποθέματά τους σε δολάρια ΗΠΑ, ιδιαίτερα τις επιπτώσεις μιας μαζικής πωλησης δολαρίων από ορισμένους από τους πιο εξέχοντες κατόχους του νομισματος.
Η Κίνα, για παράδειγμα, είναι η μεγαλύτερη με αποθέματα 3,184 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ τα αποθέματα της Ινδίας είναι 573,7 δισεκατομμύρια δολάρια και της Σαουδικής Αραβίας τα 457,66 δισεκατομμύρια δολάρια.

Εάν επρόκειτο να πουλήσουν έστω και ένα κλάσμα των αποθεματικών τους, ειδικά σε μια συντονισμένη προσπάθεια, θα έπληττε ακόμη περισσότερο την ισχύ του δολαρίου.

 Δεν είναι σίγουρα, η πρώτη φορά που απειλείται η κυριαρχία του αμερικανικού νομίσματος, ούτε είναι η πρώτη φορά που τα συνολικά παγκόσμια αποθέματα σε δολάριο που διατηρούν οι κεντρικές τράπεζες μειώνονται σημαντικά, καθώς βρέθηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες περίπου στα χαμηλότερα επίπεδα ακόμη και πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας.

Τώρα όμως είναι διαφορετικά, και ποτέ δεν υπήρξε τόσο σημαντική απειλή για την υπεροχή του δολαρίου.
Υπάρχει ένας καλός λόγος που οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο αγόρασαν πέρυσι τον περισσότερο χρυσό σε ρυθμό – ρεκόρ από το 1950, σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσουν τον αυξανόμενο πληθωρισμό και την νομισματική αστάθεια. 

Γνωρίζουν καλύτερα την ευθραυστότητα του επισφαλούς νομισματικού μας συστήματος, καθώς στοχεύουν να σταθεροποιήσουν τα νομίσματά τους με το περιουσιακό στοιχείο που δεν κινδυνεύει με δραστική υποτίμηση.

Είτε το αντιπαλον δέος του δολαρίου ΗΠΑ στο μέλλον θα είναι το γιουάν, ένα νόμισμα της ομάδας των BRICS ή κάποιο άλλο νόμισμα αποτιμημένο σε χρυσό ή περιουσιακά στοιχεία, η Σαουδική Αραβία βλέπει ότι το τρέχον παγκόσμιο αποθεματικό μπορεί να βρίσκεται σε πτώση για τα καλά.
Το Bασίλειο ετοιμάζεται να διαφοροποιήσει τα αποθέματά του και τις εμπορικές του πρακτικές ενώπιον του σεναρίου κατάρρευσης του αμερικανικού νομίσματος.